Các quan ngại hàng đầu
Khảo sát do KPMG thực hiện với gần 140 tổng giám đốc (CEO) ngân hàng ở nhiều nước trên thế giới vào năm 2023 cho biết, yếu tố quan ngại hàng đầu đối với các ngân hàng là “chi phí sinh hoạt”. Các CEO thừa nhận rằng, cuộc suy thoái kinh tế đã để lại những tác động nghiêm trọng đến khách hàng và lực lượng lao động của họ, vì nó dẫn đến tình trạng sụt giảm khối lượng vay và đầu tư. Bên cạnh đó, lạm phát tiền lương làm gia tăng áp lực khi các ngân hàng gặp khó khăn trong việc thu hút và giữ chân nhân tài. Chúng tôi cũng đã thấy những điểm tương đồng trong nền kinh tế Việt Nam thời gian gần đây.
Các mối quan ngại phổ biến như “rủi ro lãi suất” hay “rủi ro danh tiếng/thương hiệu” đã giảm đi vào năm 2023. Sự gia tăng ứng dụng công nghệ trong các ngân hàng dẫn đến nhiều sự chú ý đến rủi ro công nghệ hơn. Đây tiếp tục là mối quan tâm lớn đối với các nhà lãnh đạo ngân hàng.
Trong lĩnh vực bảo hiểm, rủi ro lớn nhất đối với các tổ chức bảo hiểm tương tự rủi ro của ngành ngân hàng, nhưng với thứ tự ưu tiên khác nhau. Có 82% từ 128 CEO bảo hiểm trong cuộc khảo sát năm 2023 cho hay, “tội phạm công nghệ cao và an ninh mạng” là mối quan ngại hàng đầu của họ và “chi phí sinh hoạt” đứng thứ hai.
 |
Ông Phạm Đỗ Nhật Vinh, Phó tổng giám đốc, Trưởng khối tư vấn ngành tài chính - ngân hàng, KPMG Việt Nam |
Thông qua trò chuyện, khảo sát chuyên sâu với lãnh đạo bộ phận tài chính tại ngân hàng ở Hội nghị Tài chính - Ngân hàng của KPMG với hơn 80 ngân hàng tham gia, các giám đốc tài chính (CFO) ngân hàng cũng đi theo xu hướng của ngành khi 68% chia sẻ rằng, họ sẽ đầu tư vào chuyển đổi kỹ thuật số trong 12 tháng tới.
Các cuộc khảo sát từ 2 ngành ngân hàng và bảo hiểm cho thấy, công nghệ đang dần trở thành chủ đề chính của ngành. Các nhà lãnh đạo bớt quan tâm với những vấn đề truyền thống, mà chú trọng vào những vấn đề đầu tư công nghệ.
 |
Các khoản đầu tư tập trung vào Gen AI và ESG
Một trong những công nghệ được nhắc đến nhiều nhất là trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI, viết tắt là Gen AI) và chúng tôi đã chứng kiến vô vàn những lợi ích mà công nghệ này mang lại cho các tổ chức như tạo hiệu quả và nâng cao chất lượng dữ liệu, giảm thiểu sai sót và thời gian xử lý, tăng cường khả năng ra quyết định, hỗ trợ phát hiện gian lận, kích hoạt lập kế hoạch kịch bản.
Các kết quả khảo sát trên thể hiện, ngành ngân hàng, bảo hiểm không bỏ qua làn sóng này. Gen AI được các CEO coi là khoản đầu tư quan trọng nhất cho tổ chức của họ. Những lợi ích hàng đầu của việc triển khai Gen AI cho cả hai ngành đều nổi bật với “tăng lợi nhuận” và “phát hiện gian lận và phản ứng tấn công mạng” lần lượt ở vị trí hàng đầu và thứ hai.
 |
Đối với ngành ngân hàng, 74% CEO được khảo sát kỳ vọng Gen AI sẽ mang lại lợi nhuận trong vòng 5 năm. Trong đó, 23% kỳ vọng đạt được lợi nhuận trong vòng 3 năm. Còn ngành bảo hiểm, có 81% CEO tin rằng, Gen AI sẽ sinh lời trong vòng 5 năm. Như vậy, các lãnh đạo ngân hàng và bảo hiểm lạc quan về lợi nhuận từ đầu tư vào Gen AI, nhưng không mong đợi thu được lợi nhuận ngay lập tức.
Yếu tố môi trường, xã hội và quản trị (ESG) cũng ngày càng được quan tâm, trong bối cảnh nhiều quốc gia trên thế giới nỗ lực thực thi ESG. Một trong những quy định nổi bật là cơ chế điều chỉnh biên giới carbon (CBAM) của EU và có tác động đáng kể đến các nước xuất khẩu cũng như một số ngành. Tại Việt Nam, ngân hàng là ngành giữ vai trò tiên phong trong việc thực thi ESG và quan sát của chúng tôi liên quan đến ESG trong ngành ngân hàng cho thấy sự chủ động triển khai ESG, tập trung vào hoạch định lộ trình, xây dựng báo cáo phát triển bền vững, từng bước tích hợp vào hoạt động cấp tín dụng và các hoạt động quan trọng của ngân hàng.
Tuy nhiên, việc triển khai ESG không phải là một cái đích, mà đó là một hành trình. Trên con đường đó, cần thời gian để “tinh thần” của ESG sẽ dần lan tỏa vào tất cả các khía cạnh của hoạt động tài chính - ngân hàng như quản lý bên thứ ba, yêu cầu đối với khách hàng trong hoạt động gửi tiền, cấp tín dụng, lượng hóa rủi ro ESG và cơ chế giám sát.
Trong tương lai, tương tự như các đầu tư về Datawarehouse (kho dữ liệu), xây dựng datamart (cơ sở dữ liệu), các tổ chức tài chính ở Việt Nam sẽ dần xây dựng chỉ số hiệu suất ESG mà nền tảng cần có là ESG data mart.
 |
Hầu hết trải nghiệm dịch vụ khác biệt dành cho khách hàng được xây dựng trên nền tảng công nghệ |
Thách thức triển khai Gen AI
Hiện tại, có nhiều quy định khác nhau liên quan đến việc sử dụng AI ở Liên minh châu Âu (EU). Một số sáng kiến bao gồm các nguyên tắc quản trị AI của Cơ quan Lương hưu và Bảo hiểm nghề nghiệp châu Âu và Đạo luật AI của Ủy ban châu Âu. Tuy nhiên, một số ấn phẩm này vẫn còn ở dạng dự thảo, tài liệu thảo luận/nguyên tắc, chứ chưa phải là luật áp dụng. Cột mốc lớn diễn ra vào cuối năm 2023 khi các nước thành viên EU đã đạt được thỏa thuận về bộ quy tắc quản lý AI và sẽ được công bố chính thức trong năm 2024. Đây sẽ là khuôn khổ pháp lý đầu tiên liên quan đến AI tại EU và là nền tảng cho quy định hoàn chỉnh về quản lý AI.
Ở châu Á, chúng ta cũng chứng kiến những thay đổi tương tự. Các quốc gia, vùng lãnh thổ đã bắt đầu nghiên cứu và ban hành các khuôn khổ quy định việc sử dụng AI/ML. Chẳng hạn, Nhật Bản cam kết đưa ra luật mới về quản lý công nghệ Gen AI trong năm 2024. Hay Hồng Kông cũng đã ban hành hướng dẫn về phát triển đạo đức và sử dụng AI. Ngoài ra, quy định đạo đức AI dành cho các tổ chức do chính quyền Hồng Kông công bố là một quy định đáng chú ý khác liên quan đến việc kiểm soát sử dụng AI.
Một trong những công nghệ được nhắc đến nhiều nhất là trí tuệ nhân tạo tạo sinh, bởi những lợi ích mà công nghệ này mang lại.
Việt Nam chưa có khung pháp lý đầy đủ về vấn đề này, nhưng đang trong quá trình xây dựng, hoàn thiện các quy định. Điển hình là Bộ Công an đề xuất xây dựng Luật Dữ liệu và có nhiều biện pháp để thúc đẩy việc ban hành.
Tuy nhiên, Gen AI và các giải pháp công nghệ nói chung không phải là động lực duy nhất cho công tác chuyển đổi. Việc thiếu vắng một chiến lược chuyển đổi dữ liệu toàn diện sẽ không mang lại ích lợi và giá trị ổn định. Do đó, các nhà lãnh đạo cần đánh giá đầy đủ các thách thức trong kinh doanh để chuyển đổi hiệu quả.
An ninh mạng cũng là một trong những mối quan tâm lớn nhất và đã có những cuộc tấn công mạng gây ra thiệt hại lớn cho tổ chức cả về tài chính, hình ảnh và niềm tin của khách hàng. Mới đây, ngày 24/3/2024, VNDIRECT - một trong những công ty chứng khoán hàng đầu Việt Nam bị tấn công mạng, khiến nền tảng giao dịch không thể truy cập cho đến cuối tháng 3.
Một số khuyến nghị của KPMG
Tổng hợp các quan điểm và ưu tiên, chúng tôi đưa ra khuyến nghị cho các CEO ngân hàng, đó là xu hướng số hóa và giữ chân nhân tài sẽ tiếp tục được nhấn mạnh trong chiến lược tăng trưởng của các tổ chức. Với sự phát triển nhanh chóng của số hóa, tấn công mạng là mối đe dọa lớn, cần có biện pháp ngăn chặn. Bên cạnh đó, các bên liên quan mong muốn các tổ chức kết hợp yếu tố ESG vào hoạt động kinh doanh, người lãnh đạo cần nhận thức đầy đủ về sứ mệnh của tổ chức và thực hiện các bước thích hợp để đầu tư và đưa ESG vào mô hình hoạt động của tổ chức.
Đối với lĩnh vực bảo hiểm, các chủ đề quan tâm tương tự như với ngành ngân hàng. Chúng tôi khuyến nghị, các CEO nên tiếp tục tìm kiếm các công nghệ để nâng cao dịch vụ và đáp ứng nhu cầu của khách hàng. Tất nhiên, các tổ chức cần lưu ý đến vấn đề an ninh mạng để giảm thiểu rủi ro. Về nhân tài, lãnh đạo nên hỗ trợ và đầu tư nâng cao kỹ năng cho nhân viên để họ làm quen với các công cụ công nghệ mới. Không kém phần quan trọng, lãnh đạo nên tập trung đầu tư để phát huy tiềm năng của ESG như một yếu tố tạo ra giá trị, từ đó củng cố danh tiếng và quan hệ với khách hàng.
