Đánh giá kết quả thực hiện “Đề án xử lý các tồn tại, yếu kém của một số dự án, doanh nghiệp chậm tiến độ, kém hiệu quả thuộc ngành công thương”, Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết, kết thúc năm 2017, Bộ Công thương đã hoàn thành việc phê duyệt phương án xử lý đối với từng dự án, doanh nghiệp và xây dựng kế hoạch chi tiết để tổ chức triển khai thực hiện.
Theo báo cáo của Bộ Công thương, đến nay, một số dự án nhà máy trong nhóm này đã phục hồi hoạt động trở lại như nhóm các nhà máy nhiên liệu sinh học thuộc PVN, dự kiến trong tháng 3 này sẽ có sản phẩm đưa ra tiêu thụ. Với việc ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các đơn vị trong nước, dự kiến trong tháng 3, Nhà máy Xơ sợi Đình Vũ (PVTex) cũng vận hành lại phân xưởng sợi. Hiện PVN đang xem xét bản chào của ba đối tác trong và ngoài nước để tiến tới thống nhất phương án vận hành lại toàn bộ nhà máy trong quý II/2018.
Đáng chú ý, một số nhà máy trong nhóm 12 dự án nhà máy, doanh nghiệp yếu kém của ngành công thương đã thực hiện cơ cấu lại quản trị, tiết giảm chi phí, bước đầu giảm lỗ và chuyển sang có lãi. Cụ thể, Nhà máy DAP Đình Vũ của Vinachem có lãi 16 tỷ đồng trong năm 2017, riêng 2 tháng đầu năm 2018 đã lãi 66 tỷ đồng; các nhà máy DAP Lào Cai, Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc đã giảm lỗ nhờ giá bán sản phẩm tăng.
Trong nhóm dự án thuộc Tổng công ty Thép, Nhà máy Gang thép Lào Cai đã ký kết hợp đồng và Điều lệ liên doanh mới với đối tác Trung Quốc sau khi hoàn thành sửa đổi, nhờ đó thúc đẩy Dự án mỏ Quý Sa tiêu thụ 2,58 triệu tấn quặng, báo lãi hơn 423 tỷ đồng. Nếu nhà máy gia tăng được sản lượng xuất khẩu thì sẽ giảm bớt khó khăn và tiếp tục có lãi cao hơn trong năm nay.
Tuy nhiên, ghi nhận từ đại diện các doanh nghiệp trong nhóm 12 dự án yếu kém nói trên, vẫn còn nhiều vấn đề vướng mắc cần được Chính phủ xem xét và có phương án hỗ trợ để tháo gỡ khó khăn. Chẳng hạn, ba nhà máy DAP Lào Cai, Đạm Ninh Bình và Đạm Hà Bắc thuộc Vinachem mặc dù đã vận hành được 80% công suất, giải quyết cơ bản tình trạng ngừng hoạt động và đã có lãi trở lại từ năm 2017, song vẫn đang loay hoay với việc giải quyết tranh chấp và quyết toán với nhà thầu.
Bên cạnh đó, nhiều dự án đang thiếu vốn để tái khởi động sản xuất do không được khoanh nợ, giãn nợ, xử lý khấu hao. Công ty Đóng tàu Dung Quất DQS là một ví dụ điển hình khi có nhiều tài sản đầu tư có giá trị cao, khấu hao lớn nên kinh doanh rất khó khăn. Thứ trưởng Vượng cho biết, cùng với việc thuê đơn vị triển khai quyết toán, kiểm toán hợp đồng EPC, tìm phương án quyết toán giá trị Dự án tàu 104.000 tấn, DQS đang tìm hướng thanh lý tài sản không cần thiết.
“Nếu được giãn thời gian khấu hao thì DQS vẫn có thể hoạt động có lãi trở lại”, Thứ trưởng Vượng cho biết.
Ở một dự án khác đang trong tình cảnh khó khăn để vận hành trở lại là PV Tex của Tập đoàn Dầu khí Việt Nam (PVN), Tổng giám đốc PVN Nguyễn Vũ Trường Sơn cho biết, do việc xem xét và thống nhất phương án hợp tác với các đối tác phải kéo dài 3 - 6 tháng, nên các đối tác của PVTex mong muốn Chính phủ cam kết bảo đảm quyền lợi của họ thông qua việc đảm bảo ổn định nguồn cung cấp điện tại Khu công nghiệp Đình Vũ cũng như có các giải pháp hạn chế nhập khẩu polyester để giúp doanh nghiệp có thị trường, phục hồi việc vận hành toàn bộ nhà máy.
Cũng theo lãnh đạo PVN, hiện các dự án thua lỗ của PVN đang loay hoay khó xử lý do thiếu vốn để khôi phục sản xuất, bởi các dự án này hầu như đều không được khoanh, giãn nợ và xử lý khấu hao. Để tháo gỡ khó khăn này, PVN đề xuất Chính phủ cho phép được dùng tài chính của Tập đoàn chi trả hoạt động của các nhà máy với tư cách là nhà đầu tư với điều kiện thời gian thu hồi vốn được xác định rõ.
Theo Chủ tịch PVN Trần Sỹ Thanh, nếu được áp dụng cơ chế này, các dự án nhà máy của Tập đoàn đang gặp khó khăn sẽ có nguồn vốn đầu tư để khởi động lại sản xuất và sớm thoát khỏi tình trạng thua lỗ.
Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ, Trưởng ban chỉ đạo của Chính phủ về xử lý yếu kém, tồn tại của 12 dự án, nhà máy ngành công thương:
Quan điểm của Chính phủ là không dùng nguồn lực từ ngân sách, tín dụng nhà nước để cứu các dự án, nhà máy yếu kém này mà phải xử lý theo nguyên tắc thị trường. Đề nghị của PVN sử dụng vốn của Tập đoàn để vực dậy các dự án đang vướng quy định pháp luật hiện hành, Bộ Công thương cần đề xuất tới Thường trực Chính phủ xem xét, làm rõ quy định việc đầu tư, kinh doanh vốn Nhà nước tại doanh nghiệp.
Về khó khăn do tranh chấp, các đơn vị phải cho biết việc giải quyết đến đâu, định hướng tới đây như thế nào? Nếu hai bên không giải quyết được thì phải có bên thứ ba như Nhà máy Sản xuất xơ sợi Đình Vũ đã thống nhất đưa ra trọng tài quốc tế.
Việc xử lý 12 doanh nghiệp yếu kém của ngành công thương hướng tới mục tiêu cuối cùng và quan trọng là đánh giá về những chuyển biến bước đầu đối với từng dự án, từng doanh nghiệp. Đối với những dự án yếu kém không thể phục hồi được, chúng ta phải xử lý, còn những dự án nào có khả năng phục hồi thì sẽ phục hồi với khả năng cao nhất.
