Ngân hàng gặp hạn với Thủy sản Phương Nam

Từ đầu tháng 9 đến nay, đã có 20 cán bộ (trong đó có 7 lãnh đạo là Giám đốc, Phó giám đốc chi nhánh, sở giao dịch) của 5 ngân hàng khu vực miền Tây vướng vòng lao lý. Theo cơ quan điều tra, các cán bộ này đều liên quan tới những khoản vay trái quy định của Công ty Thủy sản Phương Nam - một trong những doanh nghiệp đi đầu về chế biến và xuất khẩu thủy sản vài năm trước.

Ông Lâm Ngọc Khuân - nguyên Chủ tịch HĐQT doanh nghiệp hiện đã bỏ trốn sang nước ngoài, để lại khoản nợ hơn 1.600 tỷ đồng tại 7 ngân hàng, gồm cả quốc doanh lẫn cổ phần. Agribank, Vietinbank không cho Phương Nam thế chấp hàng tồn kho. 5 ngân hàng còn lại đều có cán bộ bị điều tra vì cho vay bằng lượng hàng khai khống (xem bảng chi tiết).

Sự việc bắt đầu từ 2 - 3 năm trước, khi Phương Nam vẫn là doanh nghiệp thuộc hàng đại gia được nhiều ngân hàng săn đón. Năm 2011, các nhà băng đua nhau có được hợp đồng tài trợ vốn cho công ty xuất nhập khẩu cá basa.

Trong tổng dư nợ 1.600 tỷ đồng các ngân hàng đã cho Phương Nam vay, Agribank nặng gánh nhất với 548 tỷ đồng (xem thêm biểu đồ). Tuy nhiên, ngân hàng này lại may mắn hơn cả vì không chấp nhận cho vay thế chấp bằng hàng tồn kho; tài sản đảm bảo chủ yếu là nhà xưởng, và những biệt thự, căn hộ giá trị như ở Phú Mỹ Hưng... 

Tổng dư nợ cho vay của Thủy sản Phương Nam tại 7 ngân hàng là 1.600 tỷ. Đơn vị: tỷ đồng.

VDB và LienVietPostBank cho vay hơn 300 tỷ đồng nhưng chủ yếu nhận thế chấp bằng tài sản lưu động là hàng tồn kho. Tương tự, tại Sacombank, trong số 147 tỷ đồng đã cho Phương Nam vay, chỉ 40 tỷ có tài sản thế chấp, hơn nữa lại là hàng tồn kho thay vì tài sản cố định. Đây cũng chính là nguyên nhân khiến các nhà băng "gặp hạn" khi Phương Nam không còn là "đại gia" và số hàng trong kho thực tế ít hơn rất nhiều so với khai báo.

Theo biên bản họp với các ngân hàng là chủ nợ của Thủy sản Phương Nam trước đó, tổng số tiền cho vay bằng thế chấp hàng tồn kho của 5 nhà băng trên là 700 tỷ đồng. Ngoài lượng hàng xuất kho được các ngân hàng đồng ý bán trị giá khoảng 20 tỷ đồng (gửi vào tài khoản đồng sở hữu tại Vietcombank), trong kho Phương Nam hiện chỉ còn hơn 260 tấn hàng tồn trị giá 22 tỷ đồng.

Thủy sản Phương Nam từng là đại gia và là khách VIP của nhiều ngân hàng.

Trao đổi với chúng tôi, các nhà băng đều lý giải chuyện cả nể cho Phương Nam vay như vậy do đây từng là khách VIP. Hơn nữa, với một nguồn thu ngoại tệ từ xuất khẩu có lúc tới hơn 88 triệu USD một năm, Phương Nam càng dễ dàng lọt  vào "mắt xanh" của các ngân hàng.

Nói về sự dễ dãi vào thời điểm đó, đại diện LienVietPostBank cho biết, Chủ tịch HĐQT, Tổng giám đốc Phương Nam đã lợi dụng uy tín này, dùng hàng tồn kho làm tài sản thế chấp nhiều nơi để chiếm đoạt của đơn vị này cũng như nhiều nhà băng khác.

Lãnh đạo Sacombank thì cho biết, doanh nghiệp chủ yếu vay vốn lưu động, thế chấp bằng động sản (hàng tồn kho), mở các chứng thư bảo lãnh (L/C). Hơn nữa, là khách VIP, nên giá trị tài sản đảm bảo của Phương Nam thấp hơn nhiều so với dư nợ họ vay tại các nhà băng.

Khối lượng nợ là khá lớn nhưng hầu hết các ngân hàng đều khẳng định sẽ thu hồi xong nợ vào năm 2015. Sau hơn 4 tháng tái cấu trúc, Công ty Thủy sản Phương Nam đã bắt đầu hồi sức. Kim ngạch xuất khẩu nửa đầu năm chỉ có 2 triệu USD nhưng sau khi LienVietPostBank cử người tái cấu trúc, doanh số đã tăng hơn 4 lần.

Ông Phan Huy Khang - Tổng giám đốc Sacombank cho biết, các ngân hàng đang tính toán theo hướng khắc phục cho doanh nghiệp hoạt động trở lại, có lãi để thu hồi những khoản nợ. Riêng Sacombank đã thu hồi được 17 tỷ đồng.

Đại diện ABBank thì cho hay, dư nợ của Thủy sản Phương Nam tại ABBank hiện là 79 tỷ đồng (giảm hơn một tỷ đồng). "Với tình hình kinh doanh có dấu hiệu khởi sắc, dự kiến tới 2015, khoản nợ của các ngân hàng tại công ty này sẽ được thu hồi", lãnh đạo ABBank chia sẻ.

Trong khi đó, đại diện Vietcombank cho biết, sau khi ông Lâm Ngọc Khuân bỏ trốn, ngân hàng đã thu hồi được 62,15 tỷ đồng từ xử lý các tài sản đảm bảo.

>> Đại gia thủy sản Phương Nam khiến nhiều sếp ngân hàng bị bắt

>> Thủy sản Phương Nam hoạt động trở lại từ 13/6

>> Đại gia thủy sản Phương Nam hồi sinh