Siết chặt hơn bảo hiểm liên kết đơn vị
“Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm không được tư vấn, giới thiệu, chào bán, thu xếp việc giao kết hợp đồng bảo hiểm liên kết đầu tư cho các khách hàng trong thời hạn trước và sau 60 ngày kể từ ngày giải ngân toàn bộ khoản vay”. Đây là một nội dung mới trong dự thảo thông tư hướng dẫn một số điều của Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 nhằm giải quyết tình trạng “ép” khách hàng vay tiền phải mua bảo hiểm nhân thọ như thị trường phản ánh thời gian qua.
Không những không được bán bảo hiểm liên kết đầu tư trước và sau 60 ngày kể từ ngày giải ngân, đại lý bảo hiểm cá nhân hoặc nhân viên trong tổ chức hoạt động đại lý trực tiếp thực hiện hoạt động đại lý bảo hiểm còn phải tuân thủ nhiều quy định khác khi cung cấp sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư.
Chẳng hạn, theo Điều 52, Khoản 2, mục b, c, d, đ: Đại lý bảo hiểm phải thông tin cho bên mua bảo hiểm biết về công cụ tính toán giúp bên mua bảo hiểm có thể tự xây dựng được kế hoạch bảo hiểm và quy tắc, điều khoản của sản phẩm bảo hiểm khách hàng dự kiến tham gia; phân tích thông tin khách hàng bao gồm nhu cầu và khả năng tài chính của bên mua bảo hiểm; khảo sát mức độ chấp nhận rủi ro của bên mua bảo hiểm, từ đó tư vấn bên mua bảo hiểm tham gia quỹ liên kết đơn vị phù hợp (đối với sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị).
Giải thích rõ cho bên mua bảo hiểm về quyền lợi của sản phẩm và các rủi ro đặc thù của sản phẩm, yêu cầu bên mua bảo hiểm xác nhận vào các tài liệu tại hồ sơ yêu cầu bảo hiểm. Không được so sánh hoặc đảm bảo chắc chắn kết quả đầu tư của một quỹ liên kết đơn vị này là tốt hơn so với quỹ liên kết đơn vị khác hoặc của doanh nghiệp bảo hiểm khác.
Thực hiện ghi âm một số nội dung liên quan tới việc tư vấn sản phẩm bảo hiểm tại thời điểm bên mua bảo hiểm ký bản yêu cầu bảo hiểm. Nội dung ghi âm phải đảm bảo tối thiểu các thông tin như: Tên, số chứng chỉ đại lý bảo hiểm; tên tuổi, địa chỉ, số điện thoại bên mua bảo hiểm; nội dung tư vấn của đại lý hoặc nhân viên trong tổ chức thực hiện hoạt động đại lý về quyền lợi bảo hiểm, quyền lợi đầu tư và các rủi ro đầu tư mà bên mua bảo hiểm có thể gặp phải khi tham gia sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư, thông tin về các khoản phí mà doanh nghiệp bảo hiểm tính cho bên mua bảo hiểm và điều kiện để nhận các quyền lợi theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm.
Thông báo về các khoản phí bảo hiểm và thời hạn đóng phí bên mua bảo hiểm lựa chọn để xác nhận phù hợp với năng lực tài chính của bên mua bảo hiểm; xác nhận của bên mua bảo hiểm việc tham gia bảo hiểm trên cơ sở tự nguyện và phù hợp với nhu cầu tài chính, nhu cầu bảo hiểm của bên mua bảo hiểm…
Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, đại diện một doanh nghiệp bảo hiểm nhìn nhận, cả doanh nghiệp bảo hiểm lẫn ngân hàng sẽ buộc phải thích nghi với các quy định mới. Thậm chí, vì sức ép doanh số, ngân hàng vẫn có thể “lách” bằng cách bán cho người thân của người vay vốn hoặc bán các sản phẩm bảo hiểm khác như bảo hiểm tử kỳ, bảo hiểm hỗn hợp…, cho dù việc bán bảo hiểm liên kết đầu tư qua kênh đại lý được siết chặt hơn.
Mặt khác, nghiệp vụ bảo hiểm liên kết đầu tư (bao gồm bảo hiểm liên kết chung và bảo hiểm liên kết đơn vị) thời gian qua doanh thu có giảm sút, nhưng vẫn là dòng sản phẩm bảo hiểm được ưa chuộng và chiếm tỷ trọng cao nhất.
Số liệu thống kê của Hiệp hội Bảo hiểm Việt Nam cho thấy, số lượng hợp đồng khai thác mới 6 tháng đầu năm 2023 đạt 1.028.402 hợp đồng (sản phẩm chính), giảm 31,3% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư chiếm tỷ trọng 61,2% và giảm 34,4% (riêng sản phẩm bảo hiểm liên kết chung chiếm tỷ trọng 45% và giảm 23,9%; sản phẩm bảo hiểm liên kết đơn vị chiếm tỷ trọng 16,2% và giảm 52,5); sản phẩm bảo hiểm tử kỳ chiếm tỷ trọng 30,7% và giảm 17,6%; sản phẩm bảo hiểm hỗn hợp chiếm tỷ trọng 0,7% và giảm 48,9%; các sản phẩm bảo hiểm còn lại chiếm tỷ trọng 7,4%.
Sẽ xây dựng một quy trình cho tất cả sản phẩm?
Vì sức ép doanh số, ngân hàng vẫn có thể “lách” bằng cách bán cho người thân của người vay vốn hoặc bán các sản phẩm bảo hiểm khác như bảo hiểm tử kỳ, bảo hiểm hỗn hợp…, cho dù việc bán bảo hiểm liên kết đầu tư qua kênh đại lý được siết chặt hơn.
Dù quy định mới chỉ áp dụng đối với bảo hiểm liên kết đầu tư, kể cả việc ghi âm ghi hình khi tư vấn bán bảo hiểm cho khách hàng…, nhưng các sản phẩm khác như bảo hiểm tử kỳ, bảo hiểm hỗn hợp hay bảo hiểm sức khỏe vẫn bán qua các kênh đại lý như bình thường, bao gồm cả bán qua ngân hàng.
Chưa kể, tại thị trường bảo hiểm Việt Nam, hoạt động bán mới chủ yếu diễn ra tại sản phẩm bảo hiểm liên kết chung và liên kết đơn vị - là 2 sản phẩm của dòng bảo hiểm liên kết đầu tư nên có thể các công ty bảo hiểm sẽ xây dựng một quy trình bán chung cho tất cả các sản phẩm.
“Chúng tôi sẽ áp dụng quy trình bán cho tất cả các sản phẩm và cả kênh đại lý, chứ không riêng kênh bán bảo hiểm qua ngân hàng như quy định”, đại diện một doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ cho hay.
Chủ tịch Hội đồng quản trị một công ty bảo hiểm nhân thọ khác cũng thông tin rằng, dù thông tư mới chưa chính thức ban hành, nhưng công ty này đã áp dụng quy trình trên cho các đối tác ngân hàng và đang thử nghiệm với kênh đại lý.
Không chỉ kênh bán qua ngân hàng, mà các tổ chức hoạt động đại lý bảo hiểm khác cũng phải tuân thủ các quy định mới như: Giải thích cho bên mua bảo hiểm việc tham gia sản phẩm bảo hiểm không phải là điều kiện bắt buộc để sử dụng các sản phẩm, dịch vụ khác của tổ chức hoạt động đại lý; có trách nhiệm đối chiếu dữ liệu về hợp đồng bảo hiểm khai thác mới, doanh thu phí bảo hiểm, hợp đồng bảo hiểm có hiệu lực do tổ chức hoạt động đại lý bảo hiểm thực hiện với doanh nghiệp bảo hiểm định kỳ hàng tháng… Điều này cũng đồng nghĩa với việc áp dụng tỷ lệ duy trì hợp đồng sau năm thứ nhất với kênh ngân hàng sẽ chặt chẽ hơn, chứ không còn đơn giản như thời gian đầu các thương vụ hợp tác ngân hàng - bảo hiểm mới bùng nổ.
Được biết, thời điểm đó, hai bên chỉ thỏa thuận về số năm hợp tác, doanh số, lượng khách kỳ vọng… Bởi vậy, khi tỷ lệ duy trì hợp đồng trong những năm đầu - chỉ tiêu quan trọng để đánh giá chất lượng của quá trình bán hàng và tư vấn - được đưa vào hợp đồng thương thảo theo quy định mới, mô hình bán bảo hiểm qua kênh ngân hàng kỳ vọng sẽ ngày càng chất lượng hơn.
