Doanh nghiệp lớn đua lên UpCom
Thông tin từ các sở giao dịch chứng khoán, ngay trong tuần đầu tiên của năm 2017, cổ phiếu của hàng loạt doanh nghiệp sẽ chính thức niêm yết và giao dịch, trong đó không thiếu những cái tên có vốn hóa hơn 1 tỷ USD.
Tại Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) vào ngày 3/1, Vietnam Airlines đăng ký giao dịch trên Upcom với mã chứng khoán HVN. Với số lượng cổ phiếu đăng ký giao dịch đạt trên 1,2 tỷ và giá tham chiếu 28.000 đồng mỗi đơn vị.
Ngay sau Vietnam Airlines, một doanh nghiệp khác có vốn hóa tỷ đô cũng đã có phiên giao dịch đầu tiên trên Upcom vào ngày 5/1/2017 là Masan Consumer. Với lượng đăng ký giao dịch hơn 538 triệu cổ phiếu (Mã CK: MCH) và giá ngay lập tức đạt mức trần so với giá tham chiếu. Vốn hóa của Masan Consumer sẽ khoảng 50.000 tỷ đồng, xấp xỉ 2,2 tỷ USD.
Bên cạnh đó, hàng loạt ngân hàng như: VIB, Kienlongbank, VPBank… cũng đăng ký giao dịch trên Upcom trước khi năm 2016 kết thúc và 2017 tới.
Theo lãnh đạo các doanh nghiệp, sở dĩ phải đăng ký giao dịch trên Upcom , do quy định bắt buộc tại Thông tư 180.
Theo quy định tại Thông tư 180/2015/TT-BTC của Bộ Tài chính, các công ty đại chúng chưa niêm yết, hoặc chưa đủ điều kiện niêm yết phải hoàn tất thủ tục đăng ký giao dịch trên hệ thống giao dich Upcom theo thời hạn như sau: công ty đại chúng hình thành trước ngày 1/1/2016 cần đăng ký giao dịch trên Upcom trước 01/01/2017, đối với công ty đại chúng hình thành sau ngày 01/01/2016, thời hạn là 30 ngày. Còn đối với doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa dưới hình thức chào bán cổ phiếu ra công chúng theo quy định pháp luật về cổ phần hóa.
Thông tư 180 cũng quy định chi tiết thời hạn và trình tự thực hiện đăng ký giao dịch của đối tượng này. Doanh nghiệp có trách nhiệm báo cáo trong 10 ngày kể từ ngày kết thúc đợt chào bán về kết quả chào bán kèm theo xác nhận của ngân hàng. Sau khi nhận xác nhận kết quả chào bán (3 ngày làm việc), doanh nghiệp phải hoàn tất thủ tục đăng ký chứng khoán tại Trung tâm Lưu ký Chứng khoán (VSD) và đăng ký giao dịch trong 60 ngày…
Vì vậy, các công ty đại chúng đua lên Upcom cuối 2016 và đầu năm mới 2017.
Né lên sàn, cổ đông phản ứng
Thị trường Chứng khoán đã có những bước phát triển mới, đặc biệt là hoạt động trên Upcom năm 2016 đã có những bước phát triển vượt bậc nhờ hàng loạt chính sách mới, như quy định rút ngắn thời gian bắt buộc phải lên sàn đối với các công ty đại chúng.
Tính đến 31/12/2016, có 418 doanh nghiệp đang giao dịch cổ phiếu trên thị trường Upcom với giá trị đăng ký giao dịch hơn 130 nghìn tỷ đồng, vốn hóa thị trường đạt trên 306 nghìn tỷ đồng.
Năm 2016, Upcom đón hơn 160 doanh nghiệp lên giao dịch, trong đó có 15 doanh nghiệp vốn điều lệ trên 1.000 tỷ đồng. Tổng giá trị đăng ký giao dịch của 15 doanh nghiệp này vào khoảng 56.700 tỷ đồng, cao hơn giá trị đăng ký giao dịch toàn sàn Upcom năm 2015 (hơn 50.000 tỷ đồng với 256 doanh nghiệp).
Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, năm 2016, UpCom có sự phát triển cả về số lượng doanh nghiệp lên sàn và thanh khoản, tuy nhiên, những điểm yếu của sàn này như tính minh bạch, thiếu dòng tiền margin, có nhiều hàng hóa nhưng mức độ phân hóa rất lớn…, là những việc phải xử lý hoặc kiến nghị xử lý trong năm 2017.
Upcom có vai trò và sứ mệnh của nó, nhất là trong bối cảnh Chính phủ thúc đẩy mạnh mẽ việc cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gắn với lên sàn. Việc của HNX là làm sao để sàn Upcom hoạt động hiệu quả hơn.
Theo lãnh đạo HNX, ngoài nỗ lực của nhà quản lý, HNX mong truyền thông vào cuộc mạnh hơn, để câu chuyện về sàn Upcom đến với công chúng chân thực nhất, nỗ lực xây dựng sàn Upcom hiệu quả cần sự hợp sức của nhiều chủ thể, để làm sao Việt Nam xây dựng thành công 1 sàn dành cho doanh nghiệp đại chúng như các nước có TTCK phát triển đang làm. Upcom là thị trường giao dịch chứng khoán dành cho công ty đại chúng chưa niêm yết, được chính thức khai trương ngày 24/6/2009. Từ ngày 1/7/2015, biên độ dao động tại thị trường Upcom đã được nới từ ± 10% lên ± 15%.
Việc bắt buộc đăng ký giao dịch trên sàn Upcom và niêm yết trên sàn chứng khoán nhằm nâng cao tính thanh khoản của cổ phiếu, minh bạch hoạt động của công ty. Ngoài ra, để HNX có căn cứ tính toán chính xác số lượng cổ phiếu đăng ký giao dịch, đồng thời giúp nhà đầu tư nắm được thông tin về tình hình tài chính của doanh nghiệp đăng ký giao dịch UpCom, hồ sơ đăng ký giao dịch của công ty đại chúng gửi HNX bổ sung thêm báo cáo tài chính năm liền trước năm đăng ký giao dịch đã được kiểm toán theo quy định pháp luật và báo cáo kiểm toán vốn…
Mặc dù đã có chế tài rõ ràng như vậy, hiện vẫn còn rất nhiều công ty đại chúng đang lợi dụng thực tế các biện pháp cưỡng chế thực thi chưa đủ mạnh để cố tình vi phạm lần lữa không đăng ký giao dịch trên UpCom hoặc lên sàn để không bị ràng buộc về việc minh bạch thông tin. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến tính nghiêm minh của luật pháp và uy tín của TTCK Việt Nam trong mắt của cộng đồng các nhà đầu tư, đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài.
Chẳng hạn gần đây nhất, trường hợp của Lộc Trời – một công ty đại chúng có quy mô lớn nhưng cũng chậm trễ trong việc niêm yết đã bị phản ánh. Cổ đông Mekong Capital của Lộc Trời đã có kiến nghị lên Ủy ban Chứng khoán Nhà nước về nội dung này.
Theo Mekong Capital thì Lộc Trời, tiền thân là CTCP Bảo vệ Thực vật An Giang, là một công ty nhà nước được cổ phần hóa vào năm 2004, và đã đăng ký trở thành công ty đại chúng từ năm 2007.
Trong năm 2014, Lộc Trời chào bán trên 3 triệu cổ phiếu ra công chúng cho các nhà đầu tư là nông dân, đại lý và lực lượng 3 cùng. Tuy nhiên, công ty không tiến hành niêm yết chứng khoán, cũng không đăng ký giao dịch trên sàn Upcom theo quy định tại Khoản 7 Điều 1 Luật Sửa Đổi, Bổ sung một số điều của Luật Chứng Khoán: “Công ty đại chúng thực hiện chào bán chứng khoán ra công chúng chưa niêm yết hoặc chưa đáp ứng đủ điều kiện niêm yết thì phải thực hiện đăng ký giao dịch chứng khoán trên thị trường của công ty đại chúng chưa niêm yết”.
Lộc Trời bị cổ đông phản ánh cố tình né niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên UpCom
Cũng theo Mekong Capital, bất chấp việc Bộ Tài chính ban hành các Thông tư 01/2015/TT-BTC ngày 5/1/2015 và Thông tư số 180 yêu cầu các công ty đại chúng chưa niêm yết phải hoàn tất thủ tục đăng ký giao dịch trên hệ thống Upcom trước ngày 1/1/2017, thì ban lãnh đạo công ty vẫn khăng khăng không chịu niêm yết và cũng không tiến hành các thủ tục đăng ký giao dịch, mặc dù công ty đã hoàn toàn đáp ứng các điều kiện để niêm yết trên Sở GDCK TP. HCM (Hose).
Trước đó, vào năm 2011, ĐHCĐ thường niên của Công ty đã thông qua việc niêm yết trên HOSE và đã nhận được sự chấp thuận về nguyên tắc để niêm yết cổ phiếu. Tuy nhiên, Ban lãnh đạo đã quyết định hoãn niêm yết do lo ngại bị thâu tóm, sợ mất thanh khoản hay giá cổ phiếu tụt giảm. Thực tế từ các cổ phiếu lĩnh vực nông nghiệp khác như: VFG, PAN, NSC, ... đều chứng minh rằng, những e ngại đó là không có căn cứ. Với việc sớm niêm yết trên sàn chứng khoán để cổ đông được tiếp cận các thông tin minh bạch về hoạt động kinh doanh, những công ty này đều tăng trưởng một cách vững chắc làm nức lòng các nhà đầu tư, khác hoàn toàn với trường hợp của Lộc Trời.
Theo phản ánh, gần đây khi các cổ đông một lần nữa yêu cầu công ty tiến hành niêm yết hoặc đăng ký giao dịch, ban lãnh đạo vẫn tiếp tục từ chối viện cớ công ty cần ưu tiên giải quyết các vấn đề kinh doanh khác.
“Việc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên sàn UpCom hoặc niêm yết cổ phiếu trên các HOSE/HNX không thể gây ảnh hưởng tiêu cực gì đến hoạt động của doanh nghiệp, trái lại góp phần nâng cao chuẩn mực quản trị của doanh nghiệp và hiệu quả kinh doanh. Đó chính là lý do các cơ quan ban ngành của Việt Nam đưa ra quy định bắt buộc các công ty đại chúng phải niêm yết hoặc đăng ký giao dịch trên UpCom trong năm 2016. Vì thế, lý do HĐQT Lộc Trời đưa ra đề nghị trì hoãn niêm yết, không lên Upcom là không hợp lý, đi ngược xu thế thị trường cũng như định hướng Chính phủ”, Mekong Capital cho biết.
