Theo VCBS, hiện quy mô dư nợ toàn thị trường trái phiếu doanh nghiệp chưa tới 15% GDP; trong đó, riêng trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ khoảng 12,5% GDP (khoảng 1,19 triệu tỷ đồng), còn khá khiêm tốn so với các nước trong khu vực và cũng cách xa mục tiêu đề ra vào năm 2025. Tuy vậy, với diễn biến trong năm 2022, VCBS không đánh giá cao kịch bản nhà đầu tư chuyên nghiệp sẽ sớm trở lại mạnh mẽ tại thị trường này.
Năm 2023, VCBS dự báo quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp tiếp tục thu hẹp do lượng trái phiếu đáo hạn lớn, trong khi khả năng phát hành mới, phát hành tái cơ cấu bị hạn chế đáng kể với Nghị định 65. Đồng thời, chi phí phát hành mới duy trì ở ngưỡng cao. Lượng trái phiếu mua lại trước hạn cũng sẽ tiếp tục làm giảm quy mô chung của thị trường.
Năm 2023 là thời điểm đẩy mạnh các hoạt động tái cấu trúc trái phiếu sắp tới hạn. Các thảo luận về Nghị định 65 sửa đổi sẽ mất nhiều thời gian để lấy ý kiến thị trường trước khi có hiệu lực chính thức.
Áp lực đáo hạn hiện hữu
VCBS thống kê, trong 1,19 triệu tỷ đồng dự nợ trái phiếu doanh nghiệp ở thời điểm tháng 1/2023, khối lượng dư nợ lớn nhất thuộc về ngành bất động sản (37%) và ngân hàng (32%).
Khối lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn trong năm 2023 ước tính 250.000 tỷ đồng, suy giảm đáng kể so với thời điểm quý III/2022 do việc chủ động mua lại trước hạn. Trong đó, đáng chú ý, giá trị mua lại ngành ngân hàng và bất động sản trong quý IV/2022 lần lượt đạt 35 nghìn tỷ đồng và 24 nghìn tỷ đồng.
Như vậy, xu hướng chủ động mua lại trước hạn phần nào giúp doanh nghiệp, nhà phát hành chủ động hơn đối với nhu cầu chi trả vốn trái phiếu doanh nghiệp. Động thái này cũng cho thấy những nỗ lực đáng kể nhằm thu xếp vốn, giải tỏa bớt áp lực đáo hạn trong tương lai gần.
Mặt khác, lãi suất trái phiếu được dự báo tăng nhưng chủ yếu ở phần bù rủi ro. Ở giai đoạn này, tâm lý các nhà đầu tư đặc biệt là cá nhân bị ảnh hưởng nghiêm trọng, lý giải một phần sức ép lên các hoạt động mua lại trái phiếu trước hạn. VCBS nhận thấy, thị trường này sẽ kém hấp dẫn với nhà đầu tư khi xét tới tương quan rủi ro – lợi nhuận.
Đối với nhà đầu tư tổ chức, nhu cầu đầu tư các khoản trái phiếu doanh nghiệp được dự báo có xu hướng giảm khi mức độ rủi ro được đánh giá tăng thêm. Cùng với đó, lựa chọn kênh đầu tư trái phiếu chính phủ đã trở lại mức định giá hấp dẫn so với nhiều năm trước cũng là yếu tố khiến giảm tính cạnh tranh của kênh trái phiếu doanh nghiệp.
Cũng cần lưu ý thêm, năm 2023 hoạt động thanh tra giám sát phát hành trái phiếu số lượng lớn, không có tài sản đảm bảo, sử dụng vốn sai mục đích... làm ảnh hưởng đến hoạt động chào bán, phát hành, niêm yết, giao dịch, kinh doanh, đầu tư chứng khoán và thị trường chứng khoán vẫn sẽ được đẩy mạnh.
Tổng hợp lại, VCBS cho rằng thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ tiếp tục giai đoạn trầm lắng với thanh khoản thấp. Điểm đáng chờ đợi sẽ là thời điểm hệ thống giao dịch trái phiếu doanh nghiệp thứ cấp tập trung đi vào vận hành và đem lại tính thanh khoản tốt hơn đối với sản phẩm này.
Xu hướng trái phiếu doanh nghiệp năm 2023
Theo VCBS, áp lực đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp trong 3 năm tới vẫn lớn. Theo đó, năm 2023 vẫn là giai đoạn đẩy mạnh các hoạt động tái cấu trúc, sắp xếp lại các tài sản đảm bảo, thực hiện công bố thông tin hoàn thiện theo quy định của Nghị định 65. Giai đoạn này đã xuất hiện một số trái phiếu chậm trả gốc, lãi.
Sự thay đổi khung pháp lý vẫn còn bỏ ngỏ. Từ cuối năm 2022, việc lấy ý kiến sửa đổi dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 65 đã được đưa ra. Cho nên, thời điểm này những giải pháp tổng thể từ phía cơ quan quản lý vẫn là chìa khóa nhằm dần tháo gỡ khó khăn với thị trường, ổn định tâm lý nhà đầu tư nhằm mục tiêu hướng đến sự phát triển của thị trường vốn trong dài hạn.
