Đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu, do đâu?
Nhiều phương án nâng thời gian đóng cũng được đưa ra, cơ quan BHXH thì thiên về việc tăng tuổi nghỉ hưu đối với nữ lên 58 tuổi, nam 62 tuổi. “Có thể có nhiều phương án nâng thời gian đóng bảo hiểm, tuy nhiên để cân đối hài hòa, nên làm từ từ, tăng tuổi nghỉ hưu đối với nữ lên 58 tuổi, nam 62 tuổi.
Sau một thời gian có thể điều chỉnh tiếp. Chúng tôi cũng đề xuất điều chỉnh tuổi nghỉ hưu tùy theo loại hình lao động cho phù hợp với điều kiện lao động và sức khỏe”, bà Nguyễn Thị Minh, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam cho biết.
Đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu còn được Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội đưa ra lý do là để tránh “vỡ Quỹ BHXH” và tuổi thọ trung bình của người dân tăng.
Bà Minh cũng cho biết, từ khi thực hiện BHXH theo nguyên tắc “có đóng, có hưởng” (năm 1995) đến nay, chính sách BHXH của Việt Nam vẫn đang tiếp tục được hoàn thiện. Với thời gian đóng BHXH như tại Việt Nam, các nước chỉ cho hưởng lương hưu 40 - 60% nhưng người dân vẫn đang được mức hưởng lên tới 75% mức đóng. Sắp tới cần phải điều chỉnh dần để cân bằng mức đóng, mức hưởng.
Bất cứ quốc gia nào cũng phải xây dựng cân đối quỹ BHXH giữa thời gian đóng, mức đóng - mức hưởng và thời gian hưởng; phải xây dựng chính sách dài hạn, có sự kế tiếp và chuyển tiếp. Do đó, khi xã hội ngày càng phát triển, GDP tăng, mức sống, thể chất, thể lực, tuổi thọ của người lao động cao hơn thì cũng cần phải tăng tuổi nghỉ hưu.
Đề xuất tăng tuổi nghỉ hưu còn được Bộ Lao động - Thương binh - Xã hội đưa ra lý do là để tránh “vỡ Quỹ BHXH” và tuổi thọ trung bình của người dân tăng.
Tuy nhiên, để đưa ra phương án tăng tuổi hưu phù hợp, lãnh đạo cơ quan BHXH cũng cho biết, trong năm 2016 - 2017 cần phải tổng kết 3 năm thực hiện Bộ luật Lao động 2012, sau đó mới có thể tiến hành sửa đổi, bổ sung. Bất cứ quốc gia nào cũng phải xây dựng cân đối Quỹ BHXH giữa thời gian đóng, mức đóng - mức hưởng và thời gian hưởng; phải xây dựng chính sách dài hạn, có sự kế tiếp và chuyển tiếp.
Thực tế cũng đã nâng tuổi hưu
Trên thực tế, một số nhóm người lao động trong cơ quan hành chính nhà nước, các nhà khoa học, chuyên gia... đã được nâng tuổi hưu, không còn giữ nguyên tuổi nghỉ hưu nữ 55 và nam 60 như quy định trong hiện tại. Đời sống vật chất, công tác chăm sóc sức khỏe của người dân ngày càng được cải thiện, tuổi thọ bình quân của người dân đã lên tới 73 tuổi. Những quan ngại về việc Việt Nam sắp bước vào thời kỳ già hóa dân số cũng được đặt ra, nếu không chuẩn bị, sẽ dẫn tới thiếu hụt nguồn nhân lực cung ứng cho nền kinh tế.
Bên cạnh đó, hiện tại Việt Nam cũng đang thiếu lực lượng lao động có chất lượng cao, nên nếu không điều chỉnh tuổi nghỉ hưu sẽ dẫn tới lãng phí nguồn nhân lực chất lượng cao nhưng buộc phải nghỉ khi đến tuổi. Khi điều chỉnh tuổi nghỉ hưu, một bộ phận người lao động có cơ hội kéo dài thời gian làm việc, cống hiến và tham gia BHXH, sau này có lương hưu cao hơn, giúp họ tránh gặp khó khăn về tài chính khi bước vào giai đoạn tuổi già.
Nếu vẫn giữ nguyên tuổi nghỉ hưu nữ 55 và nam 60 như hiện tại thì kết dư quỹ đang giảm dần, nếu không điều chỉnh thì đến 2037 mức thu, bao gồm cả kết dư quỹ, sẽ bằng mức chi, sau đó sẽ phải lấy ngân sách bù vào.
“Thời gian đóng bảo hiểm xã hội trung bình của Việt Nam đang là 25 năm, hưởng 13 năm và nghỉ hưu là 54 tuổi. Nay tuổi thọ tăng lên 73 tuổi, vậy cần tới 19 năm hưởng lương thì rõ ràng đang mất cân đối 6 năm. Khi điều chỉnh tăng thêm tuổi nghỉ hưu như đề xuất thì khoảng hụt sẽ chỉ còn khoảng 1,5 - 2 năm, thay vì 6 năm”, bà Minh phân tích.
Luật BHXH cũng quy định: “Nhà nước bảo hộ Quỹ BHXH và có biện pháp bảo toàn, tăng trưởng quỹ”. Do đó, nếu Quỹ BHXH có nguy cơ mất cân đối thì Nhà nước sẽ có giải pháp cân đối như điều chỉnh mức đóng, thời gian đóng, tuổi nghỉ hưu… Do đó, khả năng an toàn quỹ luôn luôn nằm trong tầm kiểm soát.
Nhiều ý kiến lo ngại, việc tăng tuổi nghỉ hưu có thể sẽ ảnh hưởng đến cơ hội việc làm của một bộ phận lao động trẻ. Tuy nhiên, lãnh đạo BHXH cho biết, tác động này nếu có, chỉ là một vài năm giai đoạn đầu, còn sau khi đã cân bằng người vào, người ra khỏi hệ thống BHXH thì sẽ không còn tình trạng đó.
