Bà Đặng Thị Thu Hoài, Trưởng ban Nghiên cứu kinh tế ngành và lĩnh vực của CIEM phát biểu tại Hội thảo.
Nhóm nghiên cứu của Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) đánh giá, tái cơ cấu kinh tế trong giai đoạn 2016 - 2020 có cải thiện về hiệu quả, năng suất nhưng chưa đủ để dịch chuyển mô hình tăng trưởng theo chiều sâu.
Đến năm 2020, dự kiến 16 trong số 23 mục tiêu lớn được giao tại Nghị quyết số 27/NQ-CP ban hành ngày 21/02/2017 của Chính phủ được hoàn thành và có khả năng hoàn thành (chiếm gần 70%). Trong đó, 5 mục tiêu quan trọng đã hoàn thành vượt xa so với kế hoạch đề ra, góp phần tạo ra bước tiến thực chất trong cơ cấu lại nền kinh tế của giai đoạn vừa qua.
Đáng kể, quy mô nợ công giảm mạnh, từ mức 63,7% GDP cuối năm 2016 xuống khoảng 55% GDP cuối năm 2019. Năm 2020, do ảnh hưởng của dịch Covid-19, nợ công có thể tăng đến 57-58% GDP, song vẫn thấp hơn nhiều so với mục tiêu đặt ra cho giai đoạn 2016-2020 là không quá 65% GDP. Ngoài ra, quy mô nợ chính phủ cũng giảm mạnh từ 52,7% năm 2016 xuống 48% GDP đến cuối năm 2019, thấp hơn khá nhiều so với mục tiêu không quá 54%.
Về hai mục tiêu có thể "lỡ hẹn", cụ thể đến năm 2020, giảm dần tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước xuống dưới 3,5% GDP và giảm tỷ lệ nợ xấu của hệ thống các tổ chức tín dụng xuống mức dưới 3%. Theo phân tích của các chuyên gia CIEM, tỷ lệ bội chi ngân sách nhà nước bình quân năm giai đoạn 2016-2019 là 3,5% GDP (so với mức 5,4% giai đoạn 2011-2015), dự toán năm 2020 là 3,4% GDP. Nhưng dưới tác động của đại dịch Covid-19, khó có khả năng đạt được mục tiêu như dự toán do thu ngân sách nhà nước có thể giảm trong khi đó chi ngân sách nhà nước tăng do phải hỗ trợ doanh nghiệp và người dân.
Trong khi đó, tỷ lệ nợ xấu nội bảng của các tổ chức tín dụng giảm từ mức 2,46% cuối năm 2016 xuống 1,63% cuối năm 2019, khoảng 1,92% tạm tính đến cuối tháng 7/2020. Tuy nhiên, dịch Covid-19 khiến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp bị đình trệ và nhu cầu hàng hóa và dịch vụ giảm mạnh, khiến tình trạng nợ xấu có thể gia tăng, do đó có thể mục tiêu không đạt được.
Bà Đặng Thị Thu Hoài, Trưởng ban Nghiên cứu kinh tế ngành và lĩnh vực của CIEM, cho hay tái cơ cấu kinh tế giai đoạn 2016-2020 có 8 hạn chế lớn và cũng là vấn đề lớn của nền kinh tế, bao gồm: doanh nghiệp nhà nước, đầu tư công, ngân sách nhà nước, dịch vụ công, các tổ chức tín dụng, phát triển các thị trường, cơ cấu lại các ngành, và phát triển khu vực kinh tế tư nhân.
Trong đó, tái cơ cấu giai đoạn vừa qua chưa hoàn thành một số mục tiêu đề ra như "nâng cao hiệu quả và sức cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước"; kế hoạch cổ phần hóa, thoái vốn nhà nước; và "phấn đấu đáp ứng các chuẩn mực quốc tế về quản trị doanh nghiệp nhà nước".
Còn khu vực kinh tế tư nhân trong nước vẫn ở quy mô nhỏ, năng lực cạnh tranh, khả năng tham gia vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu rất hạn chế, dễ bị tổn thương, khả năng chống chịu trước các cú sốc, nhất là từ bên ngoài còn thấp.
Bà Hoài cho rằng, cải thiện về hiệu quả, năng suất từ tái cơ cấu kinh tế giai đoạn vừa qua là chưa đủ để dịch chuyển mô hình tăng trưởng theo chiều sâu; do đó, cần phải tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025, bởi dù có cải thiện nhưng tăng trưởng cơ bản vẫn theo chiều rộng; hiệu quả sử dụng nguồn lực còn kém, thị trường nhân tố sản xuất chưa phát triển, các ngành vẫn chủ yếu gia công, nội địa hóa thấp, kinh tế tư nhân nhìn chung còn yếu.
Hơn nữa, trong mục tiêu phát triển giai đoạn 2021 - 2030, năng suất lao động hàng năm tăng 6,5% và GDP hàng năm tăng 7% đặt ra yêu cầu cơ cấu lại nền kinh tế mạnh mẽ hơn trong bối cảnh nhiều cơ hội và thách thức mở ra từ dịch Covid-19, quá trình cơ cấu lại chuỗi cung ứng toàn cầu, biến động địa chính trị khó lường, kinh tế số, và biến đổi khí hậu.
