“Mổ xẻ” căn bệnh trầm kha của DN Việt

Nhiều chuyên gia đã đồng thuận với quan điểm này tại Hội nghị “Căn bệnh thập kỷ của DN Việt Nam”, tổ chức sáng 16/8 tại TP. HCM.

Căn bệnh thập kỷ

Hệ lụy mà nhiều DN Việt Nam đang phải đối mặt bắt nguồn từ nguyên nhân cơ cấu vốn phụ thuộc quá nhiều vào vay nợ là quan điểm của TS. Nguyễn Xuân Thành, Giám đốc chính sách công, Chương trình giảng dạy Kinh tế Fulbright.

Ông Thành dẫn chứng, theo các số liệu thống kê mới nhất từ BCTC quý II/2012 của 647 công ty phi tài chính đang niêm yết, bình quân tỷ lệ nợ phải trả trên vốn chủ sở hữu đạt 1,53 lần. Đây là tỷ lệ khá cao so với nhiều nền kinh tế khác. Chẳng hạn, tại Mỹ, nơi diễn ra cuộc khủng hoảng nợ dưới chuẩn, con số tương ứng là 1,2 lần. Tại Trung Quốc, quốc gia mới nổi và được xem là phát triển nóng cũng chỉ là 1,06 lần, dù đã bung kích cầu rất mạnh trong năm 2009 nhằm vực dậy nền kinh tế.

TS. Thành nhận xét, ngay từ cách đây 10 năm, Tổng cục Thống kê cũng đã thống kê và các con số cho thấy ở thời điểm đó, tỷ lệ này của các DN Việt Nam không hề thấp. “Đây là căn bệnh mang tính trầm kha của DN Việt Nam ”, ông Thành kết luận.

Với ngành ngân hàng, ông Thành nhận xét, một nghịch lý là tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) của các ngân hàng nhỏ, kém danh tiếng lại chiếm các vị trí tốp đầu. Giải mã hiện tượng này, ông Thành cho rằng, hệ thống ngân hàng đã có giai đoạn phát triển bùng nổ. Để đáp ứng các quy định về tăng vốn, đã xuất hiện các liên minh chồng chéo như ngân hàng A đi vay nợ ngân hàng C góp vốn vào ngân hàng B. Đến lượt ngân hàng C vay ngân hàng B góp vốn vào ngân hàng A. Chính điều này đã tạo ra sự lành mạnh giả tạo trên sổ sách và kéo theo nhiều hệ lụy.

Ông Nguyễn Nam Sơn, Giám đốc điều hành Quỹ đầu tư Vietnam Partners khái quát, sự hụt hơi của các DN hiện nay suy xét kỹ thì do các căn bệnh: đầu tư đa ngành không dựa trên các năng lực lõi, thiếu chiến lược dài hạn, đặc biệt chiến lược dài hạn về tài chính trong khi ưa thích sử dụng đòn bẩy tài chính quá cao. Hầu hết các DN BĐS Việt Nam chạy theo thị trường, chứ không làm nghiên cứu và dự báo thị trường dài hạn từ 3-5 năm. Việc đầu tư lệ thuộc vào vốn vay ngân hàng, không tiếp cận được với vốn quốc tế giá rẻ khiến thời gian triển khai kéo dài hiện nay cũng có thể bào mòn lợi nhuận của nhiều dự án đã triển khai. Những ý kiến này nhận được sự đồng thuận của các diễn giả và chuyên gia trong phiên thảo luận sau đó.

Nhiều khuyến nghị được đưa ra

TS. Nguyễn Xuân Thành cho biết, các số liệu thống kê về cung tiền và tín dụng trong 7 tháng đầu năm cho thấy, tổng phương tiện thanh toán tăng 8,58% so với cuối năm 2011, tuy nhiên tín dụng cho nền kinh tế chỉ tăng 0,57%. Ông Thành cắt nghĩa, việc ngân hàng nhận tiền gửi mà tăng trưởng tín dụng khá thấp là do hoạt động xử lý nợ xấu. Ông Thành nhận xét, các ngân hàng Việt Nam đang thoái nợ bằng cách hướng đầu tư vào các sản phẩm tài chính an toàn như trái phiếu chính phủ và giấy tờ có giá ngắn hạn.

Về giải pháp, ông Thành cho rằng, có hai con đường, hoặc chấp nhận thoái nợ từ từ hoặc đẩy nhanh tiến trình thoái nợ và buộc phải chấp nhận tổn thất. Đồng thời, chuyên gia của Fulbright cũng bày tỏ quan ngại rằng, Việt Nam đã theo quy luật của nhiều quốc gia trước đây khi có dấu hiệu bước vào giai đoạn hậu bùng nổ tín dụng với việc suy giảm tỷ lệ tín dụng/GDP.

Ông Dominic Price, Tổng giám đốc JP Morgan Việt Nam khuyến nghị, trong bối cảnh TTCK yếu ớt và hệ thống ngân hàng hạn chế tăng trưởng tín dụng, thì huy động vốn quốc tế là một sự lựa chọn tốt đối với các DN Việt Nam. Ông Dominic Price cũng đề xuất một số hướng tiếp cận cho DN Việt Nam như: bán cổ phần cho NĐT chiến lược; phát hành trái phiếu chuyển đổi; vay vốn có bảo lãnh phát hành và niêm yết trên TTCK nước ngoài.

Đề cập đến việc giảm bớt sự lệ thuộc của các DN Việt Nam vào tín dụng ngân hàng, chuyên gia kinh tế Võ Trí Thành kiến nghị, cần phải xây dựng và tổ chức thị trường trái phiếu hoạt động chuyên biệt một cách bài bản và hiệu quả hơn. Theo ông Võ Trí Thành, thị trường này phải kiên nhẫn xây dựng và tạo dựng lâu dài từ 7 - 10 năm. Việc phát triển bao gồm cả việc gây dựng các định chế tài chính dài hạn, tổ chức bảo hiểm, các hãng xếp hạng định mức tín nhiệm.