TS. Nguyễn Anh Vũ, Trưởng khoa Tài chính, Trường đại học Ngân hàng TP.HCM
Nhận định của ông về nhu cầu tín dụng trong những tháng tới đây?
Hiện cầu vốn của khách hàng cá nhân vẫn tương đối ổn định, nhất là cầu vốn mua nhà luôn tăng, song do kinh tế khó khăn và thu nhập của người dân bị ảnh hưởng, nên tín dụng ở phân khúc này khó kỳ vọng tăng cao trong năm nay. Đối với doanh nghiệp, hiện lĩnh vực xuất khẩu cũng dần hồi phục và tăng trưởng, nên cầu vốn cũng sẽ trở lại, nhất là vào những quý còn lại của năm.
Theo ông, mặt bằng lãi suất có giảm thêm, nhất là đối với lãi suất cho vay?
Lãi suất huy động tiếp tục giảm và duy trì ở mức thấp. Lãi suất tiền gửi 12 tháng của các ngân hàng lớn đang dưới mức 5%/năm. Tỷ lệ lạm phát được kiểm soát ở mức thấp liên tục trong giai đoạn năm 2014 - 2024 (dưới 3%). Định hướng điều hành chính sách tiền tệ của NHNN là kiểm soát lạm phát mục tiêu năm 2024 bình quân khoảng 4-4,5%, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế theo mục tiêu khoảng 6-6,5%.
Theo tôi, NHNN có thể duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng nhiều hơn để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Chủ trương của NHNN là tiếp tục yêu cầu các tổ chức tín dụng tiết giảm chi phí để giảm thêm lãi suất, nhằm hỗ trợ doanh nghiệp. Tuy nhiên, ngân hàng cũng là doanh nghiệp, nên cũng phải cân đối chi phí đầu ra - đầu vào và trách nhiệm xã hội…, để giảm lãi suất.
Thực tế, chi phí huy động đã giảm sâu khi lãi suất tiết kiệm tạo đáy, song lãi suất cho vay vẫn được cho là chưa giảm kịp khiến người vay khó khăn?
Mặt bằng lãi suất tiền gửi tiết kiệm giảm kéo tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) có xu hướng tăng lên trong thời gian gần đây. Mặt khác, CASA tăng chủ yếu do tác động bởi hành vi người tiêu dùng thay đổi từ xu hướng sử dụng thanh toán phi tiền mặt. Do đó, chi phí vốn của ngân hàng khả năng được duy trì ở mức thấp trong một thời gian nữa. Đây là cơ hội cho ngân hàng giảm lãi suất đầu ra, đẩy mạnh tín dụng ra nền kinh tế, nhất là trong các quý tới.
Thực tế, đối với doanh nghiệp, nếu lãi suất giảm 0,1%, cũng sẽ giúp tiết kiệm rất nhiều chi phí. Do đó, việc giảm lãi suất luôn là mong muốn của khách hàng, nhất là với doanh nghiệp trong bối cảnh thị trường hiện nay.
Lãi suất tiết kiệm giảm sâu, tiền nhàn rỗi có tiếp tục chảy mạnh vào ngân hàng hay chuyển hướng tìm kênh đầu tư phù hợp?
Lượng tiền gửi tiết kiệm vào hệ thống ngân hàng năm 2023 đạt mức cao kỷ lục (13,5 triệu tỷ đồng), dù lãi suất đã và đang duy trì ở mức thấp. Do đó, lượng tiền gửi vào ngân hàng được ví như “đập nước” đang chờ chảy vào các kênh đầu tư phù hợp.
Tuy nhiên, thị trường bất động sản vẫn đang trong giai đoạn trầm lắng, khó sớm phục hồi, nhất là ở vùng ven… Giá vàng trong nước cao hơn thế giới rất nhiều khiến nhà đầu tư e ngại. Chứng khoán được xem là kênh đầu tư phù hợp, nhất là nhóm cổ phiếu ngân hàng được xem là còn triển vọng tăng trưởng trong thời gian tới.
Thực tế cũng cho thấy, cổ phiếu nhóm ngành ngân hàng có tỷ suất sinh lời cao hơn so với VN-Index trong hai năm 2022 và năm 2023 và chưa hết triển vọng. Hệ thống ngân hàng tiếp tục đóng vai trò chủ đạo, là kênh huy động vốn chính của nền kinh tế. Khi kinh tế tăng trưởng trở lại, hoạt động tín dụng sẽ tăng trưởng cao.
Bên cạnh thuận lợi, thách thức đối với ngành ngân hàng là gì, thưa ông?
Hệ thống ngân hàng đang phải đối mặt với áp lực nợ xấu gia tăng, do thị trường bất động sản trầm lắng, ngân hàng khó xử lý tài sản thu hồi nợ. Tuy nhiên, nợ xấu được phân hóa mạnh giữa các ngân hàng, trong đó những ngân hàng có tỷ lệ bao phủ nợ xấu cao sẽ có điều kiện xử lý tốt hơn.
Nếu Thông tư 02/2023/TT-NHNN (quy định về việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn) được gia hạn, doanh nghiệp có thời gian trả nợ và ngân hàng được gia hạn nhóm nợ. Nợ xấu không bị nhảy nhóm, nên ngân hàng cũng không phải gia tăng dự phòng rủi ro.
NHNN cũng có thông điệp sẽ gia hạn Thông tư 02/2023/TT-NHNN, nên kỳ vọng tác động tích cực lên nợ xấu. Song bên cạnh nợ xấu, sự kiểm soát chặt chẽ hơn đối với kênh phân phối bảo hiểm qua ngân hàng ảnh hưởng tới các ngân hàng, nhất là với nhà băng có nguồn thu lớn từ kênh bảo hiểm, nên khó kỳ vọng lợi nhuận cao.
