Năm nay, chuyện thù lao, lương thưởng dường như không căng thẳng như nhiều năm trước, nhưng đâu đó vẫn đầy băn khoăn của cổ đông với lãnh đạo doanh nghiệp - xuất phát từ mối quan hệ lợi ích ông chủ - người làm thuê.
Tại ĐHCĐ mới đây, Tập đoàn Hòa Phát (HPG) đề xuất mức chi trả thù lao cho HĐQT là 1% lợi nhuận, tương đương với 35 tỷ đồng, nhưng một số cổ đông đã phản ứng khi cho rằng, mức chi này cao hơn so với mặt bằng chung. Một số cổ đông khác chia sẻ với ban lãnh đạo khi cho rằng, hãy nhìn vào con số lợi nhuận 3.500 tỷ đồng HPG đạt được trong năm 2015 sẽ thấy, nỗ lực của người cầm lái rất lớn. Xét ở khía cạnh HPG là một trong số rất ít DN Việt Nam lãi lớn năm 2015, rõ ràng, HĐQT và Ban điều hành xứng đáng nhận thù lao, phần thưởng lớn.
Câu chuyện tại HPG dường như có những điểm tương tự câu chuyện tại ĐHCĐ của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai (HAG) nhiều năm trước, khi Chủ tịch HĐQT Đoàn Nguyên Đức nhận mức lương thưởng và thù lao cao nhất: gần 4,2 tỷ đồng trong năm 2013. Nhiều cổ đông đã “giật mình” khi nhẩm tính Chủ tịch HAG nhận khoảng 350 triệu đồng/tháng. Bên cạnh những đề xuất phải giảm thù lao của Chủ tịch xuống, thì một luồng ý kiến khác cho rằng, so với những gì ông Đức đang làm cho HAG thì khoản thù lao, thưởng mà ông nhận vẫn… nhỏ.
Tại nhiều đại hội, chuyện thù lao, lương thưởng không kém phần bi hài. Để cổ đông thông qua mức thù lao, có vị lãnh đạo DN niêm yết đã phải “nói thật” rằng: khoản đó không phải “vào túi” riêng các thành viên HĐQT, mà đó chỉ là “túi tạm”, vì họ phải dùng nhiều phần trong đó chi trả cho các quan hệ đối ngoại vì DN và các khoản chi “không nói nên lời” khác.
Điểm mới của mùa đại hội năm nay là mức 1% tính trên lợi nhuận DN được nhiều DN lựa chọn làm “mẫu” để định hình thù lao, thưởng cho HĐQT. CTCP Nhựa Tiền Phong vừa thông qua mức thù lao cho HĐQT và Ban kiểm soát năm 2015 là 3,5 tỷ đồng, tức khoảng 1% lợi nhuận (năm 2015, NTP lãi 366,5 tỷ đồng). Năm 2016, Nhựa Tiền Phong dự kiến mức thù lao 3,5 tỷ đồng, tương đương 1% lợi nhuận.
Dù chưa tổ chức ĐHCĐ nhưng một số DN như CTCP dược phẩm Imexpharm (IMP), CTCP Tasco (HUT) cho biết sẽ trình Đại hội thông qua mức thù lao, thưởng cho HĐQT theo tỷ lệ khoảng 1% lợi nhuận của công ty…
Thực tế cho thấy, để chèo lái DN hoàn thành kế hoạch hàng năm là áp lực lớn đối với người lãnh đạo, lại càng nặng nề hơn đối với các công ty niêm yết, với hiệu quả phải minh bạch bằng con số hàng tháng, hàng quý. Vì thế, bên cạnh việc chỉ quan tâm đánh giá đến thù lao - như một khoản chi phí các cổ đông - “ông chủ” phải trả cho người làm thuê - người lãnh đạo DN, thì cổ đông nên có cái nhìn rộng hơn về giá trị mà “người làm thuê” tạo ra cho DN, hiện tại và tương lai.
Người chèo lái DN xứng đáng nhận phần thưởng lớn nếu DN đạt kết quả tốt. Ngược lại, họ xứng đáng bị thay thế, chứ không phải trả thù lao thấp, nếu DN kém hiệu quả hoặc lỗ vốn, gây mất mát cho cổ đông.
