Bên cao bên thấp
Thù lao và tiền thưởng cho HĐQT, BKS luôn là một trong những nội dung được cổ đông quan tâm trong mỗi kỳ ĐHCĐ. Tuy nhiên, năm nay, mức độ chất vấn về nội dung này cao hơn những năm trước, bởi lẽ trong tình hình kinh doanh khó khăn, cổ đông muốn “soi” kỹ những đồng tiền lợi nhuận của DN sẽ được phân chia thế nào, nhất là khi DN giảm hoặc không chia cổ tức như kế hoạch.
Cùng một tỷ lệ thưởng trên lợi nhuận, nhưng ở các DN khác nhau, tiển thưởng cho HĐQT, BKS rất khác nhau
Nếu nhìn vào con số tuyệt đối thì mức lương thưởng năm 2012 của HĐQT, BKS ở nhiều đơn vị như Ngân hàng TMCP ACB (ACB), Ngân hàng TMCP Eximbank (EIB) hay CTCP Nhựa Bình Minh (BMP), CTCP Cơ điện lạnh (REE ), Tổng công ty Khí Việt Nam (GAS) vẫn rất hấp dẫn. Đơn cử, thù lao và thu nhập của Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc BMP Lê Quang Doanh đạt 2,84 tỷ đồng (trung bình gần 237 triệu đồng/tháng). Thù lao cho HĐQT, BKS của ACB trong năm 2012 cao gấp đôi 2011, với 14,3 tỷ đồng, bình quân đạt 62,7 triệu đồng/người/tháng. Hay ở REE, các thành viên của HĐQT và BKS được thưởng 0,5% lợi nhuận sau thuế, tương đương 3,28 tỷ đồng, bình quân đạt gần 40 triệu đồng/người/tháng. Ở CTCP Sông Đà 9 (SD9), tiền thù lao dành cho HĐQT, BKS cũng ở con số 2,7 tỷ đồng.
Những mức thu nhập này vượt trội so với mức thù lao bình quân 5 - 10 triệu đồng/tháng cho thành viên HĐQT, BKS ở rất nhiều DN. Điều này đã tạo không ít thắc mắc cho nhà đầu tư.
Đi tìm chuẩn mực
Thực tế, ở một số DN, thù lao hàng tháng cho HĐQT, BKS chỉ là khoản tượng trưng. Thu nhập của họ chủ yếu dựa vào mức thưởng đạt hoặc vượt kế hoạch. Thông thường, mức thưởng là 0,5 - 1% lợi nhuận (nếu đạt kế hoạch) và thêm 4 - 8% phần lợi nhuận vượt kế hoạch. Ở những DN đạt kết quả lợi nhuận hàng trăm tỷ đồng thì khoản thưởng cho HĐQT, BKS tương đương 0,5 - 1% lợi nhuận là một con số không nhỏ. Chính vì vậy, dù cùng áp dụng một chính sách lương thưởng (tỷ lệ) như nhau, nhưng thu nhập của HĐQT, BKS ở các DN rất cách biệt.
Về nguyên tắc, lương thưởng cho thành viên HĐQT, BKS sẽ dựa trên cơ sở chuyên trách hay không chuyên trách. Như ở ACB, thành viên chuyên trách sẽ được nhận thù lao tương đương lương bậc 8, cộng/trừ 50%; thành viên không chuyên trách chỉ nhận khoảng 30 - 50% lương trung bình tháng của nhân viên ở ACB. Hay ở SD9, nếu như thù lao cho Chủ tịch dự kiến là 60 triệu đồng/tháng trong năm 2013, thì Phó chủ tịch và các thành viên HĐQT, BKS khác ước khoảng 8,5 triệu đồng/tháng.
Sự cách biệt này cho thấy, vai trò và những đóng góp của thành viên chuyên trách trong HĐQT luôn được ghi nhận. Nhưng để biết mức tưởng thưởng này có phù hợp không, giới đầu tư mong đợi những thông tin chi tiết về các công việc, thành tích ở từng thành viên HĐQT. Và thay vì chỉ đệ trình tổng thù lao, nên chăng, DN nêu rõ thù lao của chủ tịch cũng như từng thành viên HĐQT, BKS để nhà đầu tư có điều kiện so sánh và thấu tỏ.
Một cổ đông tâm sự, họ thích cách Vinamilk tính thù lao, thưởng cho HĐQT, BKS. Dù kinh doanh hiệu quả, với doanh thu, lợi nhuận hàng ngàn tỷ đồng, nhưng tổng thù lao, thưởng cho HĐQT ở Vinamilk trong năm 2012 chỉ là 5,2 tỷ đồng và thu nhập cho Chủ tịch chỉ 777 triệu đồng cả năm. Năm 2013, tổng thù lao cho HĐQT của Vinamilk tăng lên, nhưng nguyên do là HĐQT tăng số lượng thành viên.
Thực tế, HĐQT đóng vai trò định hướng hoạt động cho DN, vạch chiến lược hơn là quản lý, điều hành. Nếu đo đếm áp lực, nhiều nhà đầu tư cho rằng, ban điều hành gặp áp lực nhiều hơn. Vì thế, thu nhập của ban điều hành nên đủ hấp dẫn, thậm chí có thể vượt thù lao HĐQT để tăng tính khích lệ. ACB đang áp dụng cách thức này. Hay CTCP May Sài Sòn (GMC) đang dự kiến, trong tổng mức thưởng hoàn thành hay vượt kế hoạch, HĐQT chỉ được hưởng 30%, 70% còn lại dành thưởng cho cán bộ công nhân viên chủ chốt.
Ở nhiều DN, thù lao không chỉ đơn giản dành cho HĐQT, BKS, mà còn bao gồm những chi phí không thể hạch toán. Vì thế, không thiếu trường hợp, HĐQT, BKS không nhận nhiều thù lao, tiền thưởng như con số phản ánh.
Suy cho cùng, mối quan tâm lớn nhất của nhà đầu tư là thù lao cho lãnh đạo DN đã phù hợp hay chưa? Càng minh bạch về thông tin hiệu quả kinh doanh, sử dụng nguồn tiền, phương thức chia thưởng, trả thù lao…, DN càng nâng cao được uy tín trong mắt cổ đông.
