Hong Kong đã chính thức thông qua luật an ninh quốc gia do Bắc Kinh áp dụng vào cuối ngày 30/6, vài giờ sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình ký ban hành luật.
Đáng chú ý, luật này có hiệu lực vài giờ trước lễ kỷ niệm 23 năm Hong Kong được Anh chuyển giao cho Trung Quốc (01/7/1997 - 01/7/2020). Các hành vi bạo lực và phi bạo lực đều trong phạm vi điều chỉnh của luật này.
Luật mới quy định các hình phạt đối với hoạt động ly khai, lật đổ, khủng bố và cố kế thông đồng với nước ngoài. Người bị kết án phạm tội ở mức nhẹ sẽ bị phạt tù tối đa 3 năm, còn đối tượng cố ý tham gia các hoạt động vi phạm luật sẽ đối diện với mức phạt tù từ 3-10 năm. “Thủ lĩnh” các hoạt động vi phạm luật an ninh quốc gia có thể bị phạt tù chung thân.
Hầu hết các trường hợp phạm tội sẽ được xét xử tại Hong Kong. Riêng các đối tượng khả nghi sẽ bị dẫn độ về Trung Quốc đại lục để xét xử nếu ngoài tầm kiểm soát của Hong Kong. Luật cũng áp dụng đối với những người không phải cư dân Hong Kong và các hành vi vi phạm được thực hiện bên ngoài lãnh thổ Hong Kong.
Luật an ninh quốc gia mới đã bám sát phụ chương của Luật Cơ bản - một đạo luật được xem là “hiến pháp thu nhỏ” của Hong Kong. Tuy nhiên, giới phê bình chỉ trích luật này làm hạn chế tự do và tự chủ của Hong Kong theo chính sách “một quốc gia, hai chế độ”.
Luật trao quyền cho Trưởng đặc khu hành chính Hong Kong bổ nhiệm thẩm phán xét xử đối tượng vi phạm ở Hong Kong. Tuy nhiên, luật cũng cho phép Bắc Kinh “vượt mặt” hệ thống pháp lý Hong Kong để ra các phán quyết trong một số trường hợp nhất định.
“Luật này (Luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong) là bước đi quan trọng củng cố chính sách ‘một quốc gia, hai chế độ’, đồng thời sớm ổn định trong xã hội Hong Kong”, bà Carrie Lam (Lâm Trịnh Nguyệt Nga), Trưởng đặc khu hành chính Hong Kong đánh giá.
Theo hãng tin CNBC, Luật an ninh quốc gia giúp Bắc Kinh tăng cường kiểm soát Hong Kong - đặc khu với quyền tự do dân chủ và bắt nhịp với các tiêu chuẩn kinh doanh quốc tế tốt hơn Trung Quốc đại lục. Chính nhờ cơ chế đặc biệt này đã giúp Hong Kong trở thành trung tâm tài chính kinh doanh hấp dẫn đối với nhiều tập đoàn/công ty đa quốc gia, từ đây doanh nghiệp có thể mở rộng tiếp cận thị trường Trung Quốc đại lục rộng lớn.
CNBC trích bản dịch tiếng Anh của Luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong cho biết, việc hỗ trợ tài chính đối với các hành vi vi phạm cũng bị xem là phạm tội.
Luật nêu rõ, các hành động tấn công quy mô lớn có thể được xem là hành động tấn công của “tổ chức khủng bố” và có cố kết thông đồng với các phần tử nước ngoài.
Việc Trung Quốc ban hành và áp dụng Luật an ninh quốc gia đối với Hong Kong vấp phải sự chỉ trích dữ dội từ châu Âu và Mỹ.
Theo Reuters, trong một phản ứng sau động thái trên của Trung Quốc, Chủ tịch Hội đồng châu Âu (EC) Charles Michel hôm 30/6 lên tiếng: “Chúng tôi kịch liệt phản đối quyết định đó”.
Còn chính quyền Mỹ đã từng bước tước bỏ các ưu đãi đối xử đặc biệt đối với Hong Kong; thay vào đó Mỹ cũng bắt đầu ban hành các biện pháp hạn chế xuất khẩu các sản phẩm liên quan đến quốc phòng đến Hong Kong và hạn chế khả năng tiếp cận các sản phẩm công nghệ cao.
Các quy định khác trong Luật an ninh quốc gia mới cũng cho thấy Bắc Kinh muốn thò tay sâu hơn vào các hoạt động của Hong Kong. Theo đó, chính quyền Trung Quốc sẽ chỉ định một cố vấn an ninh quốc gia tham gia các cuộc họp của Ủy ban Bảo vệ An ninh Hong Kong.
Ngoài ra, theo luật vừa có hiệu lực, Hong Kong sẽ phải tăng cường giáo dục về an ninh quốc gia trong trường học và tuyên truyền trên các phương tiện truyền thông.
