Tỏi đen Lý Sơn là mặt hàng rất được ưa chuộng, đặc biệt với tỏi đen một tép (còn gọi là tỏi đen cô đơn, tỏi mồ côi) ở huyện đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi) lại càng hút khách và đắt đỏ, nên nhiều chủ cở sở kinh doanh để bán được hàng đã gắn mác thương hiệu vùng miền này mặc dù nguồn gốc nguyên liệu lấy từ nhiều nơi khác nhau.
Tại một cơ sở chuyên bán các sản phẩm lạ ở Củ Chi (TP HCM), giá một hộp tỏi đen 500gram chỉ 550.000 đồng. Đơn vị này cũng rao, đây là tỏi đen cô đơn Lý Sơn, lên men 100% tự nhiên, không chất phụ gia, không chất bảo quản, không màu thực phẩm. Nếu khách mua số lượng lớn thì cửa hàng sẽ giảm thêm 10.000 - 20.000 đồng một kg. Giải thích lý do vì sao có giá rẻ, chủ cơ sở cho biết nhờ lấy được giá nguyên liệu rẻ.
Bên cạnh việc bán tỏi đen cô đơn gắn mác Lý Sơn, cửa hàng này còn bán tỏi đen nhiều nhánh với giá 450.000 đồng một kg, giao hàng miễn phí.
Cũng rao bán tỏi đen cô đơn với giá khá rẻ, tại cửa hàng tỏi đen ở quận 10 (TP HCM), giá 100gram tỏi đen cô đơn 210.000 đồng. Nếu mua số lượng nhiều, cửa hàng này cũng sẽ giảm giá tùy đơn hàng. Mỗi tháng cửa hàng có thể cung cấp vài chục kg tỏi đen nếu khách lấy sỉ và đảm bảo 100% tỏi đen chính gốc Lý Sơn.
Khi được hỏi vì sao có số lượng nhiều như vậy thì chủ cửa hàng cho biết đi thu gom với số lượng nhiều vào mỗi vụ nên có hàng trữ. Tuy nhiên, trên thực tế, số lượng tỏi cô đơn Lý Sơn thu hoạch mỗi năm không nhiều.
Gắn mác tỏi Lý Sơn và bán với giá một triệu đồng một kg, chủ cửa hàng tỏi đen ở Hà Đông (Hà Nội) cho biết, mỗi tháng có thể cung cấp cho thị trường 40-50kg. Khi đề nghị mua sỉ với số lượng lớn thì chủ cửa hàng này mới tiết lộ hàng đa phần là tỏi lấy từ Sơn La và Phú Yên chứ hàng Lý Sơn rất hiếm. Nếu lấy trên 10 kg, cửa hàng sẽ giảm giá xuống còn 900.000 đồng một kg.
Ngoài các cơ sở trên, thì trên các trang mua bán online, tỏi đen gắn mác Lý Sơn cũng được rao bán rầm rộ với giá 100.000- 200.000 một lạng. Hầu hết đều cho rằng được lên men từ tỏi Lý Sơn.
Là cơ sở chuyên cung cấp tỏi đen Lý Sơn (Quảng Ngãi), ông Lương Thế Cương, chủ cơ sở tỏi đen Tobe cho biết, vì thương hiệu tỏi đen Lý Sơn nổi tiếng thế nên hiện nay nhiều đơn vị kinh doanh lạm dụng để quảng cáo cho người mua, tuy nhiên nguồn gốc thường không rõ ràng và chất lượng thiếu đảm bảo. Vì nguồn tỏi đen cô đơn Lý Sơn hiếm, giá lại cao nên nhiều đơn vị đã sử dụng nguồn tỏi Trung Quốc, Phú Yên, Phan Rang và gắn mác Lý Sơn để dễ bán hàng.
“Tại cơ sở của tôi, gần 3kg tỏi cô đơn mới làm ra được 1 kg tỏi đen cô đơn, trong khi đó giá tỏi nguyên liệu gần triệu đồng một kg nên giá bán thường 3 triệu đồng một kg, mà hàng rất khan hiếm. Do vậy, việc bán tỏi đen cô đơn Lý Sơn với giá vài trăm nghìn đến triệu đồng một kg cần kiểm định lại nguồn gốc”, ông Cương nói.
Khảo sát của VnExpress cũng cho thấy, hiện giá tỏi cô đơn Phú Yên, Phan Giang 300.000-400.000 đồng một kg, tỏi cô đơn Lý Sơn 1-1,2 triệu đồng một kg. Riêng với tỏi cô đơn Trung Quốc bán nhiều ở chợ TP HCM có giá 60.000-100.000 đồng một kg.
Thống kê của Phòng kinh tế và hạ tầng nông thôn huyện Lý Sơn, năm 2015 người dân huyện đảo sản xuất 325ha tỏi. Do thời tiết khắc nghiệt, sâu bệnh nhiều nên tổng sản lượng thu hoạch chỉ đạt khoảng 3.000 tấn, giảm gần 45% so với vụ trước. Trong đó, tỏi cô đơn thu được đạt thấp chỉ 1,5 tấn. Sản lượng đó không đủ để cung cấp cho các đơn vị làm tỏi đen sản xuất trong một năm.
Trong quý I năm nay, báo cáo của Ủy ban nhân dân huyện Lý Sơn cũng cho hay, vụ tỏi năm nay tiếp tục mất mùa, qua đánh giá năng suất bình quân (tỏi tươi) ước đạt 34,8 tạ một ha, sản lượng đạt 1.169 tấn, giảm 58,42% so với cùng kỳ năm trước và bằng 29,59% kế hoạch năm. Còn với tỏi cô đơn, sản lượng rất thấp.
Từng chia sẻ với VnExpress, ông Nguyễn Văn Lê, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng và Phát triển nông thôn, huyện đảo Lý Sơn cho biết, do chưa thể tìm ra phương thức trồng đại trà trên đồng ruộng ở đảo nên loại tỏi cô đơn này ngày càng trở nên khan hiếm, số lượng không nhiều. Càng cuối mùa, giá tỏi một tép càng tăng cao chóng mặt đến hơn một triệu đồng mỗi kg. Ông còn cho biết thêm, tỏi cô đơn Lý Sơn màu trắng, bằng đầu ngón tay út, hình bầu dục chứa nhiều tinh dầu nên ăn vào có vị cay thơm mà không gây hôi miệng như tỏi ở nhiều vùng miền khác.
