Những ngày vừa qua, Hà Nội liên tiếp xảy ra nhiều vụ cháy lớn gây thiệt hại cả về người và tài sản. Theo thống kê của Phòng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy và Cứu nạn cứu hộ, Công an thành phố Hà Nội, 6 tháng đầu năm nay, trên địa bàn thành phố đã xảy ra hơn 200 vụ cháy, thiệt hại tài sản hàng chục tỷ đồng, thiệt hại lớn hơn là tính mạng con người. Nguyên nhân thì nhiều, nhưng để xảy ra nhiều vụ cháy như vậy cũng cho thấy công tác phòng cháy chữa cháy đang rất yếu kém.
“Ở chỗ tôi là khu dân cư rất đông đúc nhưng từ trước đến nay chưa bao giờ có buổi tập huấn hay hướng dẫn gì về phòng cháy chữa cháy. Từ trước tới nay, gia đình tôi cũng chưa bao giờ nghĩ đến việc mua bình cứu hóa. Cả khu dân cư nơi tôi ở có mấy trăm hộ dân, nếu tìm thì may ra có 1-2 nhà có trang bị bình cứu hỏa. Trừ nhưng nhà xây kiểu chung cư mini thì bắt buộc phải trang bị theo yêu cầu của quản lý đô thị. Để những người dân như chúng tôi thì vẫn chủ quan, cần phải xem xét lại ý thức về phòng cháy chữa cháy”, đó là chia sẻ của chị Nguyễn Thúy Ngân, ở.quận Hoàng Mai và cũng là thực tế của nhiều hộ dân ở hầu hết các quận, huyện của Hà Nội.
Trừ các khu chung cư, việc trang bị thiết bị phòng cháy chữa cháy là điều kiện bắt buộc thì tại các khu dân cư, nhà ở riêng lẻ, việc trang bị kiến thức và thiết bị phòng cháy chữa cháy lại là điều “xa xỉ”.
Theo khảo sát ở các khu phố, người dân thường chưa nắm được kiến thức cơ bản về phòng cháy và chữa cháy.
Đặt tình huống khi có cháy xảy ra, thường hoảng hốt, lúng túng, mất kiểm soát và không biết xử lý tình huống một cách an toàn. Rất nhiều người còn chủ quan, thờ ơ với sự an toàn, tính mạng của chính mình và cộng đồng như hút thuốc trong tầng hầm để xe, đốt vàng mã tại khu chung cư, để quên bếp nấu không tắt, để vật liệu che chắn cản trở cầu thang thoát hiểm...
Thậm chí khi được tập huấn phòng cháy chữa cháy, người dân cũng tham gia thờ ơ, chiếu lệ. Tại các khu vực chợ, ý thức phòng cháy chữa cháy của nhiều tiểu thương rất kém như hàng hóa dễ cháy bày tràn lan, không có vách ngăn chống cháy giữa các gian hàng… Đó cũng là một vài trong những nguyên nhân khiến liên tiếp xảy ra cháy những ngày gần đây.
Điển hình là vụ cháy quán karaoke ở phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy khiến 3 chiến sĩ cảnh sát phòng cháy chữa cháy hy sinh trong lúc làm nhiệm vụ là tổn thất nặng nề nhất. Nhiều người dân bức xúc về việc thiết kế nhà không có lối thoát hiểm gây khó khăn cho công tác phòng cháy chữa cháy và người trong nhà dễ tử vong do không thể thoát ra ngoài.
Không chỉ có quán karaoke, cửa hàng kinh doanh không có lối thoát hiểm, hiện trên địa bàn thành phố vẫn tồn tại nhiều chung cư cũ và nhiều nhà dân xây dựng theo hình ống, không có lối thoát hiểm riêng. Nhiều nhà dân cải tạo bằng cách làm thêm lồng sắt bảo vệ ban công ngôi nhà, hay còn gọi là “chuồng cọp”. Làm như vậy để tạo sự an toàn nhưng đối với công tác an toàn phòng cháy chữa cháy và cứu nạn cứu hộ thì đây là hiểm họa khôn lường, một cách tự giết mình khi có cháy xảy ra.
Theo Thượng tá Trần Kim Khánh, Phó Giám đốc Trung tâm nghiên cứu ứng dụng khoa học kỹ thuật phòng cháy chữa cháy, Trường Đại học Phòng cháy chữa cháy, đã có hàng trăm vụ hỏa họa xảy ra, nhưng người dân đã không biết thoát nạn như thư thế nào và thoát lối nào khi khói và lửa đang nung nóng, mù mịt khắp nơi, đe dọa đến tính mạng bởi lối duy nhất có thể thoát ra ở thời điểm này là ban công, hoặc tầng thượng thì đã bị bịt bằng "chuồng cọp". Các vụ cháy xảy ra, đều có một phần lỗi chủ quan của người dân.
“Hiện nay, việc chủ động trang bị thiết bị báo cháy, thiết bị chữa cháy, thiết bị thoát hiểm tại các gia đình hầu như chưa có và chưa được quan tâm đúng với thực tiễn. Có thể là trong gia đình chi tiêu cho mua sắm gia đình rất nhiều, tuy nhiên, để bỏ ra vài trăm nghìn trong 5 năm để mua một bình chữa cháy, dụng cụ vật dụng có thể cứu mạng được cả gia đình thì đa số mọi người chưa nghĩ đến hoặc là tiếc tiền”, Thượng tá Trần Kim Khánh nói.
Mới đây, thành phố Hà Nội có để xuất những hộ dân xây nhà ống có lồng sắt bảo vệ, hộ xây nhà ở kết hợp kinh doanh cần làm cửa thoát nạn và để chìa khóa ở nơi dễ lấy. Các hộ dân liền kề nên cùng nhau xây dựng phương án để tạo lối thoát hiểm ở ban công từ nhà này sang nhà khác, khi xảy ra cháy có thể trợ giúp nhau. Ngoài việc tuyên truyền, lan tỏa đến mọi người dân nâng cao ý thức phòng ngừa cháy nổ, lực lượng Cảnh sát phòng cháy chữa cháy cần phối hợp cùng tổ trưởng dân phố, hội phụ nữ, hội cựu chiến binh…tổ chức các buổi tuyên truyền, lập phương án thoát nạn cho các gia đình khi có tình huống cháy.
Thượng tá Trần Kim Khánh cho rằng, việc thủ đô Hà Nội đề xuất và triển khai thực hiện phải có thêm cửa thoát hiểm dự phòng ở tất cả các ngôi nhà là hoàn toàn đúng đắn: “Cá nhân tôi rất ủng hộ chủ trương và sáng kiến mô hình này, thậm chí là tôi mong muốn còn có những quy định bắt buộc các hộ gia đình phải có lối thoát hiểm dự phòng và cao hơn nữa là hình thành văn hóa an toàn phòng cháy, chữa cháy và cứu nạn cứu hộ cũng như sẵn sàng ứng cứu sự cố trong các gia đình Việt Nam”.
Nhiều người dân cũng đồng tình ủng hộ chủ trương này và đã có nhiều gia đình thực hiện làm thêm cửa thoát hiểm để tránh hiểm họa “giặc lửa” nếu không may có cháy xảy ra.
Công tác phòng cháy chữa cháy không chỉ là nhiệm vụ của lực lượng Cảnh sát Phòng cháy chữa cháy mà còn là trách nhiệm của toàn xã hội và của mỗi người. Vì vậy, người dân và doanh nghiệp cần nâng cao ý thức chấp hành các quy định về phòng cháy chữa cháy để hạn chế đến mức thấp nhất số vụ cháy xảy ra, giảm thiệt hại về tài sản và tính mạng con người.
