Hội nghị Thương mại và Phát triển của Liên hợp quốc (UNCTAD) cho biết, việc trục lợi từ các hoạt động tài chính hiện thúc đẩy doanh thu trong giao dịch lương thực toàn cầu, tuy nhiên những người buôn hàng hóa lại lách luật bằng cách được xem là các công ty sản xuất thay vì là tổ chức tài chính.
“Điều bắt buộc là phải phát triển các công cụ để nâng cao tính minh bạch và trách nhiệm giải trình trong ngành công nghiệp toàn cầu không rõ ràng nhưng quan trọng về mặt hệ thống này. Hoạt động không được kiểm soát trong lĩnh vực hàng hóa góp phần làm tăng giá đầu cơ và bất ổn thị trường, làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu”, báo cáo cho biết.
Các nhà kinh doanh hàng hóa thực phẩm đã thu được lợi nhuận sau khi xung đột Nga-Ukraine làm hạn chế dòng chảy nông nghiệp và khiến giá cả tăng vọt, gây khó khăn cho hàng trăm triệu người. Lời kêu gọi của cơ quan Liên Hợp quốc là dấu hiệu mới nhất về áp lực ngày càng tăng đối với các nhà giao dịch hàng hóa, vốn ít bị giám sát hơn nhiều so với các ngân hàng kể từ cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Phân tích của UNCTAD cho thấy rằng, hoạt động tài chính không được kiểm soát - thông qua việc sử dụng các giao dịch giao dịch tại quầy hoặc chênh lệch giá - sẽ thúc đẩy lợi nhuận của các nhà kinh doanh thực phẩm toàn cầu. Những khoản lợi nhuận đó dường như có mối liên hệ chặt chẽ với thời kỳ đầu cơ quá mức trên thị trường hàng hóa và sự phát triển của ngân hàng ngầm.
Theo UNCTAD, cần có nhiều nghiên cứu hơn để thiết lập mối liên hệ giữa đầu cơ và giá lương thực. Giá thực phẩm đã giảm kể từ khi leo lên mức kỷ lục vào tháng 3 năm ngoái, mặc dù vẫn cao hơn trước đại dịch.
“Mặc dù hoạt động đầu cơ tài chính và đặc biệt là hoạt động đầu cơ quá mức có thể làm tăng biến động giá cả, nhưng giá nông sản lại bị ảnh hưởng lớn bởi điều kiện thị trường, căng thẳng địa chính trị, rủi ro khí hậu và các biện pháp thương mại”, báo cáo cho biết.
Để giúp chống trục lợi và hạn chế kinh doanh chênh lệch giá, UNCTAD đã xác định các biện pháp quản lý nhằm giúp giải quyết rối loạn chức năng thị trường và rủi ro của giao dịch tài chính ngầm. Chúng bao gồm từ việc tiết lộ nhiều hơn về vị thế giao dịch và khối lượng giao dịch cho đến thúc đẩy cạnh tranh.
