Lào Cai có “kho báu” nghệ thuật dân gian vô cùng phong phú.
Thiên nhiên trác tuyệt, văn hóa đặc sắc
Nằm ở trung tâm vòng cung Tây Bắc, với núi non hùng vĩ, cảnh quan thiên nhiên trác tuyệt, đậm đặc văn hóa dân tộc, Lào Cai hội đủ cả “thiên thời, địa lợi, nhân hòa” để ngành kinh tế xanh cất cánh. Đến Lào Cai, du khách sẽ đi hết ngạc nhiên này tới ngỡ ngàng khác khi khám phá Khu du lịch quốc gia Sa Pa, một trong 21 trọng điểm du lịch nổi tiếng của “đất nước hình chữ S”.
Nằm ở độ cao từ 1.200 đến 1.800 m, khí hậu mát mẻ quanh năm với rừng già, núi đá, thác nước và hội tụ nhiều hoạt động văn hóa truyền thống của đồng bào các dân tộc như chợ vùng cao, chợ tình..., Sa Pa còn có đỉnh Fansipan được mệnh danh là “nóc nhà Đông Dương” với độ cao 3.143 m, Vườn Quốc gia Hoàng Liên - Vườn Di sản ASEAN hấp dẫn.
Ruộng bậc thang Mường Hoa, Nậm Cang, Trung Chải ở Lào Cai nổi tiếng về sự độc đáo, ấn tượng. Ruộng bậc thang ở Y Tý, Sàng Ma Sáo, Mường Hum cũng hùng vĩ và hút khách không kém. Cửa khẩu Quốc tế Lào Cai - Hà Khẩu là một điểm du lịch thích thú khi khám phá TP. Lào Cai. Cùng với đó, hệ thống hang động, sông, suối, thác nước trải dài khắp địa phương, cảnh quan môi trường đa dạng và trong lành là nguồn tài nguyên tuyệt vời cho phát triển du lịch.
Nhưng ấn tượng nhất có lẽ phải kể tới sự đặc sắc, đa dạng về văn hóa, truyền thống lịch sử, di sản văn hóa của 25 nhóm dân tộc cùng sinh sống trên địa bàn Lào Cai. Đó là hơn 100 bộ sách bằng chữ Pali ra đời từ thế kỷ XIII của người Thái; hàng ngàn bản sách cổ bằng chữ Nôm của dân tộc Tày, Dao, Giáy. Đặc biệt, tại Sa Pa có bãi đá cổ được chạm khắc hoa văn thể hiện các hình tượng, bản đồ, chữ ký, ký hiệu...
Những biến động trong dòng chảy lịch sử còn để lại cho Lào Cai nhiều di tích nổi tiếng như đền Bảo Hà, đền Thượng, kiến trúc dinh thự cổ Hoàng A Tưởng... Không chỉ nhiều di sản vật thể và phi vật thể được phát hiện, bảo tồn, mà kho tàng văn học dân gian đồ sộ đến nay vẫn chưa được khám phá hết, với 53 di tích lịch sử văn hóa, trong đó có 21 di tích cấp quốc gia; trên 40 lễ hội truyền thống; nhiều bản làng vùng cao còn được lưu giữ những nét truyền thống có một không hai như Tả Phìn, Tả Van (Sa Pa), Na Lo, Bản Phố (Bắc Hà), Choản Thèn (Bát Xát).
Lào Cai còn có “kho báu” nghệ thuật dân gian vô cùng phong phú, gồm tri thức bản địa, kiến trúc truyền thống, thổ cẩm và ẩm thực. Từ nguồn tài nguyên tự nhiên và nhân văn đặc sắc đó, địa phương đã nhào nặn nên những sản phẩm du lịch hấp dẫn như: tham quan, trải nghiệm thiên nhiên, văn hóa; nghỉ dưỡng; cộng đồng (400 homestay, đứng đầu cả nước); sinh thái; tâm linh; thể thao mạo hiểm (leo núi, đua ngựa, đua xe..); mua sắm; hoa và MICE (du lịch kết hợp với hội nghị, hội thảo, triễn lãm, tổ chức sự kiện).
Cấp thiết xây dựng chiến lược phát triển du lịch dài hơi
Lào Cai đã thành công trong việc thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế (đến từ các thị trường Tây Âu, Đông Bắc Á, ASEAN…). Nhờ đó, tốc độ tăng trưởng du lịch giai đoạn 2000-2019 đạt 18,3% (giai đoạn 2010 - 2019 là 22%). Năm 2019, tỉnh đã đón trên 5,1 triệu lượt khách (806.000 lượt khách quốc tế), tổng thu từ du lịch đạt 19.203 tỷ đồng.
Đến năm 2020, Lào Cai đã thu hút được trên 40 dự án đầu tư lớn vào du lịch, với tổng mức đầu tư trên 50.000 tỷ đồng, tiêu biểu là các dự án: Cáp treo Fansipan (4.400 tỷ đồng), Công viên văn hóa Mường Hoa (4.700 tỷ đồng), Khu công viên vui chơi giải trí Bản Qua (trên 1.000 tỷ đồng)…
Ông Hà Văn Thắng, Giám đốc Sở Du lịch Lào Cai cho biết, Lào Cai đã trở thành điểm đến hàng đầu khu vực Trung du và miền núi Bắc Bộ, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế với 21,8% vào GRDP. Tuy vậy, ngành kinh tế xanh của tỉnh còn tiềm ẩn nhiều yếu tố thiếu bền vững như: chưa phát huy đầy đủ tiềm năng và lợi thế; thiếu sản phẩm du lịch đặc thù; chất lượng dịch vụ chưa cao; năng lực tổ chức quản lý chưa khoa học...
Đặc biệt, từ đầu năm 2020 đến nay, dịch bệnh Covid-19 đã tác động tiêu cực và gây thiệt hại nặng nề đối với ngành du lịch; lượng khách du lịch và doanh thu dịch vụ du lịch sụt giảm mạnh (giảm hơn 80%); trên 90% doanh nghiệp du lịch tạm dừng hoạt động, nhiều doanh nghiệp đứng trước nguy cơ giải thể, phá sản; hàng ngàn lao động ngành du lịch mất việc làm và thiệt hại hàng ngàn tỷ đồng.
Dự báo, giai đoạn 2022-2025, du lịch Lào Cai sẽ phải đối diện với những khó khăn không nhỏ để phục hồi tăng trưởng, trước hết là tăng trưởng về lượng khách. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng, đây cũng là cơ hội để Lào Cai thực hiện cơ cấu lại ngành du lịch để phục hồi và tiếp tục phát triển tương xứng với tiềm năng và vị thế của du lịch trong Quy hoạch tỉnh Lào Cai giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Chiến lược Phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030.
Trong bối cảnh đó, việc xây dựng Chiến lược Phát triển du lịch Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 là nhiệm vụ cấp bách để góp phần đưa du lịch Lào Cai phát triển nhanh, bền vững. Việc xây dựng Chiến lược giúp cho tỉnh nhìn nhận thấu đáo, rõ định hướng, dự báo chính xác xu hướng phát triển du lịch của địa phương trong giai đoạn tới.
Phát triển du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn
Việc xây dựng Chiến lược Phát triển du lịch Lào Cai cần đảm bảo các yếu tố: phù hợp với Chiến lược, Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam và Quy hoạch Phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Lào Cai; phát triển du lịch thực sự trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo tinh thần Nghị quyết 08-NQ/TW và Nghị quyết 11-NQ/TU của Ban Thường vụ Tỉnh ủy về phát triển du lịch tỉnh Lào Cai đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050.
Đồng thời, dựa vào nội lực và tranh thủ hỗ trợ từ bên ngoài, phát triển có trọng tâm, trọng điểm, chú trọng chất lượng tăng trưởng, du lịch chất lượng cao với trọng tâm sản phẩm du lịch đặc thù, nâng cao tính cạnh tranh điểm đến; phát triển du lịch bền vững và bao trùm; phát triển du lịch không tách rời đảm bảo quốc phòng, an ninh; phát triển du lịch là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị và của toàn xã hội.
Ông Thắng cho hay, tầm nhìn của du lịch Lào Cai xác định: “Đến năm 2050, Lào Cai trở thành điểm đến du lịch thiên nhiên, thể thao mạo hiểm, ‘xanh’ và ‘thông minh’ hàng đầu Việt Nam và khu vực gắn với bản sắc văn hóa truyền thống các dân tộc, nơi du khách sẽ có được những trải nghiệm khác biệt và đích thực vượt cả sự mong đợi với những cảm xúc đặc biệt trên mỗi hành trình”.
Từ tầm nhìn đó, Lào Cai cũng xác định những giá trị cốt lõi trong phát triển du lịch. Đó là, trở thành điểm đến du lịch chất lượng cao, đặc biệt là du lịch trải nghiệm thiên nhiên, thể thao mạo hiểm, nghỉ dưỡng và du lịch văn hóa dân tộc vùng núi hàng đầu (trong tâm trí du khách) khi du khách có kế hoạch lựa chọn một quốc gia ở khu vực Đông Nam Á hoặc châu Á để đi du lịch. Những yếu tố được ưu tiên gồm: điểm đến du lịch xanh và thông minh, trải nghiệm đích thực về thiên nhiên, văn hóa và con người, phát triển bền vững và công bằng xã hội.
Để đạt được tầm nhìn và các giá trị cốt lõi, định hướng mở rộng không gian phát triển du lịch Lào Cai gồm 3 vùng. Cụ thể, vùng Tây Bắc gồm TP. Lào Cai, thị xã Sa Pa và huyện Bát Xát, trong đó trung tâm trung chuyển khách là TP. Lào Cai, với các sản phẩm đặc trưng như nghỉ dưỡng, trải nghiệm thiên nhiên, cộng đồng, sinh thái và thể thao mạo hiểm; sản phẩm chính gồm du lịch MICE, mua sắm, tâm linh, nông nghiệp và du lịch hoa.
Vùng Đông Bắc gồm các huyện Bắc Hà, Mường Khương và Si Ma Cai, trong đó trung tâm là thị trấn Bắc Hà, với các sản phẩm đặc trưng như văn hóa cộng đồng với trọng tâm là chợ phiên, du lịch thể thao mạo hiểm; sản phẩm chính gồm du lịch cộng đồng, trải nghiệm cảnh quan và du lịch nông nghiệp, du lịch hoa.
Vùng phía Nam gồm các huyện Bảo Yên, Văn Bàn và Bảo Thắng, trong đó trung tâm là xã Bảo Hà, với các sản phẩm đặc trưng là du lịch tâm linh; sản phẩm chính gồm du lịch trải nghiệm cảnh quan và du lịch thể thao.
Trên cơ sở xác định không gian phát triển, 5 định hướng phát triển du lịch được Lào Cai xác lập gồm: sản phẩm - thị trường, thương hiệu và xúc tiến quảng bá, nguồn nhân lực du lịch, đầu tư hạ tầng, lồng ghép giới trong phát triển du lịch.
Ông Hà Văn Thắng cho rằng, để du lịch phát triển xanh, thông minh và bền vững, ngành du lịch Lào Cai rất cần sự chung tay của các cấp chính quyền, cộng đồng doanh nghiệp và mỗi người dân. Chỉ khi cả cộng đồng tạo dựng môi trường xanh, mới có thể phát triển du lịch bền vững. Khi mỗi người dân là một “đại sứ du lịch”, thì Lào Cai sẽ có cơ hội để trở thành trung tâm du lịch lớn của Việt Nam và quốc tế.
Mục tiêu của ngành du lịch Lào Cai
Năm 2025, phấn đấu đón từ 10 triệu lượt khách du lịch trở lên; tổng thu từ khách du lịch đạt 44.750 tỷ đồng, đóng góp vào GRDP của tỉnh từ 22-23%; tạo ra khoảng 40.000 - 42.000 việc làm trong lĩnh vực du lịch, trong đó có 18.000 việc làm trực tiếp.
Năm 2030, phấn đấu đón từ 13 triệu lượt khách du lịch trở lên; tổng thu từ khách du lịch đạt 63.540 tỷ đồng, đóng góp vào GRDP của tỉnh 25%; tạo ra khoảng 50.000-55.000 việc làm trong lĩnh vực du lịch, trong đó có 30.000 việc làm trực tiếp.
Năm 2050, phấn đấu đón từ 18 triệu lượt khách du lịch trở lên; tổng thu từ khách du lịch đạt 121.600 tỷ đồng, đóng góp vào GRDP khoảng 30%; tạo ra khoảng 80.000-100.000 việc làm trong lĩnh vực du lịch, trong đó có 50.000 việc làm trực tiếp.
