Trao đổi tại Hội thảo về Cải cách thủ tục hành chính trong lĩnh vực dự án đầu tư tổ chức ngày 20/8, ông Nguyễn Quốc Hiệp, Phó chủ tịch Hiệp hội Nhà thầu và cũng là Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Công ty Đầu tư dầu khí Toàn Cầu (GP Invest) nhận định, môi trường kinh doanh tại Việt Nam đang ngày càng khó khăn do sự phức tạp của các thủ tục.
“Doanh nghiệp chúng tôi hiện có dự án tại Hà Nội, Phú Thọ và TP HCM, nhưng không ở đâu việc hoàn thành thủ tục chấp thuận đầu tư chỉ mất 60 ngày theo quy định”, ông Hiệp phản ánh. Thậm chí, một dự án đơn vị ông hoàn thành nhanh nhất tất cả các thủ tục giấy tờ cũng phải mất tới 14 tháng.
Nhà đầu tư đều lo ngại về thủ tục hành chính tại Việt Nam. Ảnh: DDDN
Báo cáo của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cũng cho thấy thủ tục đầu tư, đất đai và xây dựng đang cản trở hoạt động của doanh nghiệp.
"Trong 8.053 doanh nghiệp dân doanh tham gia khảo sát Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) năm 2012, thủ tục xây dựng, bảo hiểm xã hội, đăng ký doanh nghiệp, cấp giấy chứng nhận đầu tư, đất đai và thủ tục thuế là những lĩnh vực doanh nghiệp thường gặp khó khăn nhất khi thực hiện các khâu hành chính", ông Đậu Anh Tuấn - Phó Trưởng ban Pháp chế VCCI cho hay.
Khảo sát các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động ở Việt Nam cho kết quả tương tự khi các thủ tục liên quan đến hải quan, đất đai, tài nguyên và môi trường, xây dựng, thuế... là những nhóm thủ tục khiến doanh nghiệp "nản nhất".
Sự phức tạp, chồng chéo và chia cắt của hệ thống pháp luật cũng khiến các chính sách giảm hiệu lực thi hành, VCCI nhận xét. Chẳng hạn, từ khi nhà đầu tư có ý định đến khi xây dựng nhà máy liên quan tới 4 lĩnh vực đầu tư, đất đai, môi trường và xây dựng thì riêng thủ tục hành chính đã chịu sự điều chỉnh của 5 bộ Luật, 10 Nghị định, 9 Thông tư và một lượng lớn văn bản hướng dẫn cấp tỉnh. Vốn đã phức tạp, các văn bản này lại thường xuyên sửa đổi khiến doanh nghiệp gặp nhiều khó khăn.
Không chỉ vậy, với mỗi địa phương thì thủ tục đầu tư lại khác nhau. Ông Tuấn lấy ví dụ về việc đánh giá tác động môi trường thì tại Bắc Ninh, nhà đầu tư phải thực hiện thủ tục này sau khi được duyệt quy hoạch chi tiết và trước khi xin ý kiến thiết kế cơ sở, cấp giấy chứng nhận. Nhưng tại Thái Nguyên, nhà đầu tư phải thực hiện ngay sau khi bổ sung kế hoạch sử dụng đất và trước khi cấp chứng chỉ quy hoạch.
Ngoài ra, Việt Nam vẫn chưa có một quy trình thủ tục đầy đủ, thống nhất từ khi chuẩn bị dự án đến lúc vận hành, khiến nhà đầu tư và doanh nghiệp phải dành nhiều công sức để tìm hiểu và thực hiện các thủ tục liên quan. Thông tin trong các hồ sơ bị trùng lắp cũng làm mất thời gian của doanh nghiệp.
Ví sự phức tạp của thủ tục hành chính như một ma trận, ông Hiệp chỉ biết than thở: "Chúng tôi là người Việt đầu tư trên đất Việt còn cảm thấy rất mông lung thì nhà đầu tư nước ngoài còn kinh khiếp hơn vì không biết tháo gỡ từ đâu”.
Thừa nhận điều này, đại diện Hiệp hội Thương mại Mỹ tại Việt Nam (Amcham) bày tỏ, một dự án đầu tư bất động sản doanh nghiệp trong nước muốn hoàn thành các thủ tục cấp phép phải mất tới hơn 34 bước với thời gian 500 đến 800 ngày, nhưng sẽ còn lâu hơn nếu là nhà đầu tư nước ngoài. "Sự chậm trễ trong việc cấp phép dự án đầu tư khiến sẽ làm giảm hiệu quả sử dụng vốn, môi trường đầu tư đi xuống", vị này nhận xét.
Trước thực trạng trên, ông Nguyễn Quốc Hiệp thừa nhận hiện không có cơ chế nào bảo vệ nhà đầu tư, khiến họ luôn phải chịu áp lực. “Có những rủi ro không ai chia sẻ, mà nếu là rủi ro liên quan đến thủ tục hành chính thì doanh nghiệp đành phải chấp nhận”, vị này phát biểu.
Do đó, ông Vũ Tiến Lộc - Chủ tịch VCCI đề xuất thời gian tới phải có một bộ thủ tục về đầu tư thống nhất trong cả nước, thậm chí phải ban hành hẳn một luật về thủ tục đầu tư. "Nền kinh tế đã chuyển sang giai đoạn mới khi mà thu hút đầu tư hướng nhiều hơn về chất lượng, việc thay đổi các ưu đãi đầu tư là quyền của chúng ta nhưng thủ tục đầu tư dứt khoát phải đảm bảo tính minh bạch, tránh việc tham nhũng, tạo điều kiện cho nhà đầu tư", ông Lộc nói.
Theo báo cáo mới nhất về xếp hạng năng lực cạnh tranh được Ngân hàng thế giới (WB) công bố, Việt Nam đứng thứ 99 trong tổng số 185 quốc gia được khảo sát, không thay đổi so với kỳ trước đó. Tuy nhiên, vấn đề bảo vệ nhà đầu tư tại Việt Nam vẫn bị đánh giá thấp khi xếp thứ 169, hạ hai bậc so với năm ngoái và nằm ở nhóm cuối của bảng xếp hạng. Một số vấn đề cũng không được đánh giá cao là cấp phép kinh doanh, thanh toán thuế và giải quyết thủ tục phá sản.
