Các quan chức tài chính hàng đầu và các quan chức ngân hàng trung ương đã cổ vũ nhau về chặng đường mà nền kinh tế đã vượt qua trong năm qua khi họ gặp nhau tại cuộc họp mùa xuân của Ngân hàng Thế giới (WB) và Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) trong tuần qua.
Nền kinh tế toàn cầu đã tăng trưởng 3,4% trong năm ngoái ngay cả xung đột Nga-Ukraine thúc đẩy giá năng lượng và thực phẩm. Mặc dù mức tăng trưởng dự kiến của năm nay là 2,8% hầu như không phải là xuất sắc, nhưng nó tốt hơn nhiều so với năm 2020 khi nền kinh tế giảm 2,8% trong bối cảnh đại dịch.
Trong khi cảnh báo về những rủi ro, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Janet Yellen cho biết, nền kinh tế toàn cầu có vẻ tốt hơn những gì mọi người nhận thấy: “Nó chắc chắn mạnh hơn và tươi sáng hơn so với lần trước chúng ta tổ chức các cuộc họp thường niên vào tháng 10”. Bộ trưởng Tài chính Pháp Bruno Le Maire cho biết triển vọng toàn cầu có thể khó khăn hơn một chút so với dự kiến, nhưng “châu Âu đang hoạt động tốt”.
Bộ trưởng Kinh tế và Tài chính Maroc, Nadia Fettah cho biết, hầu hết tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế đã phục hồi về mức của năm 2019. “Chúng tôi chắc chắn đã có một nền kinh tế kiên cường”, bà cho biết.
Tuy nhiên, các quan chức của IMF và WB đã cảnh báo về những sai lầm có thể xảy ra trong những tháng tới. Lạm phát vẫn dai dẳng ở Mỹ và nhiều quốc gia, khiến khả năng ngân hàng trung ương tiếp tục tăng lãi suất là rất cao.
Lãi suất cao hơn ở Mỹ, cùng với đồng đô la mạnh hơn có thể làm trầm trọng thêm những khó khăn của nhiều quốc gia đang phát triển vốn đã phải đối mặt với chi phí thực phẩm và năng lượng nhập khẩu tăng vọt, đồng thời phải đối mặt với các khoản nợ phình to. Thương mại hàng hóa và các khoản nợ nước ngoài thường được định giá bằng đô la khiến chúng nhạy cảm với những thay đổi chính sách của Cục Dự trữ Liên bang (Fed).
Việc tăng lãi suất cũng có thể khơi lại tình trạng hỗn loạn trong lĩnh vực ngân hàng, mà vào tháng 3 đã chứng kiến sự phá sản của hai ngân hàng quy mô trung bình của Mỹ và việc UBS buộc phải mua lại Credit Suisse.
Dự báo cơ bản của IMF về tăng trưởng toàn cầu là 2,8% vào năm 2023. Nhưng IMF cảnh báo rằng, căng thẳng tài chính hơn nữa có thể đẩy con số đó xuống 2,5% và mức tăng trưởng của các nền kinh tế tiên tiến giảm xuống dưới 1%. IMF cho biết, năng lực ngân hàng của Mỹ sẽ giảm 1% trong năm nay, làm giảm 0,44% tổng sản phẩm quốc nội của Mỹ vào năm 2023.
Giám đốc điều hành IMF Kristalina Georgieva cho biết: “Chìa khóa là giám sát những rủi ro có thể ẩn trong bóng tối trong các ngân hàng và tổ chức tài chính phi ngân hàng, hoặc trong các lĩnh vực như bất động sản thương mại. Tại thời điểm này đối với nền kinh tế thế giới, sự cảnh giác là điều tối quan trọng”.
Fed đã tăng lãi suất với tốc độ nhanh nhất trong bốn thập kỷ để chống lạm phát. Các quan chức Fed đã dự đoán nền kinh tế Mỹ sẽ bước vào suy thoái vào cuối năm nay do sự hỗn loạn của ngành ngân hàng. Tuy nhiên, Fed đã báo hiệu rằng họ có thể tăng lãi suất một lần nữa vào tháng tới trong bối cảnh lạm phát vẫn còn và thị trường lao động thắt chặt.
Khi các tổ chức tài chính cố gắng thích ứng với sự gia tăng nhanh chóng của lãi suất, một số tổ chức đang thu hẹp quy mô cho vay. Điều đó đã làm dấy lên lo ngại rằng các doanh nghiệp nhỏ và những người khác có thể không được vay ngắn hạn.
Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) David Malpass cho biết: “Ở cả các nền kinh tế tiên tiến và các nước đang phát triển, chúng ta đang chứng kiến khả năng cung cấp tín dụng giảm khi hệ thống ngân hàng kiểm tra bảng cân đối kế toán của họ”.
Tại các nền kinh tế mới nổi châu Âu, tốc độ tăng lãi suất chưa từng có kết hợp với sự suy giảm dự kiến ở Tây Âu, có thể đặt ra thách thức cho các công ty phải gánh nhiều khoản nợ trong thời kỳ lãi suất thấp. Beata Javorcik, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Tái thiết và Phát triển châu Âu cho biết: “Gánh nặng nợ nần chồng chất này có thể trở thành một quả bom tích tắc”.
Các yếu tố khác mà các quan chức tài chính và nhà kinh tế cho rằng có thể kéo nền kinh tế toàn cầu đi xuống bao gồm xung đột Nga-Ukraine, sự đảo ngược quá trình toàn cầu hóa chia thế giới thành các khối hình thành xung quanh các nền dân chủ phương Tây và các chế độ độc tài, và bất kỳ sự bùng phát nào của Covid-19 hoặc sự xuất hiện của một đại dịch mới.
Theo IMF, việc nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại sau thời gian phong tỏa kéo dài đang thúc đẩy hoạt động kinh tế của châu Á và quốc gia này dự kiến sẽ chiếm 1/3 tăng trưởng toàn cầu trong năm nay. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng sau đại dịch của Trung Quốc có thể không được như kỳ vọng do tốc độ tăng trưởng của nước này giảm trong những năm gần đây bởi những cơn gió ngược như dân số già đi nhanh chóng.
Albert Park, nhà kinh tế trưởng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cho biết: “Tôi lo ngại rằng các chính sách công nghiệp do nhà nước lãnh đạo đang góp phần vào việc thiếu tăng trưởng năng suất mạnh mẽ”. ADB dự đoán nền kinh tế Trung Quốc sẽ tăng trưởng 5% trong năm nay sau khi tăng trưởng 3% vào năm ngoái, nhưng sẽ giảm tốc xuống 4,5% vào năm 2024.
Masato Kanda, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nhật Bản cho biết, ông lạc quan một cách thận trọng về triển vọng của nền kinh tế nước mình, với sự xuất hiện của việc tăng lương sau một thời gian dài giá cả trì trệ và tăng trưởng chậm.
“Cuối cùng có thể có một vòng tuần hoàn giữa tiền lương tăng vừa phải và lạm phát vừa phải, điều này sẽ mang lại cho chúng ta sự năng động trong nền kinh tế”, ông cho biết.
Shehan Semasinghe, Bộ trưởng tài chính Sri Lanka cho biết đất nước của ông đang xoay chuyển tình thế sau khi rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị vào năm ngoái. IMF đã thông qua gói cứu trợ trị giá 3 tỷ USD cho nước này sau khi nhận được cam kết từ các chủ nợ để tái cơ cấu nợ.
Các quan chức của IMF và WB cho biết, các quốc gia thành viên đã đạt được tiến bộ trong các cuộc họp tuần trước trong nỗ lực giảm bớt gánh nặng nợ công cho các quốc gia đang phát triển thông qua chia sẻ dữ liệu và thời gian biểu rõ ràng hơn. Và các thỏa thuận tái cơ cấu nợ có thể sớm được đưa ra đối với các quốc gia như Zambia và Ghana.
“Mọi chuyện sẽ không thuận buồm xuôi gió. Sẽ có sự tăng trưởng chậm, nhưng cuối cùng chúng tôi sẽ quản lý nó giống như cách chúng tôi đã vượt qua khủng hoảng”, Bộ trưởng tài chính Sri Lanka cho biết.
