Mặt bằng lãi suất hiện rất thấp, nhưng tăng trưởng tín dụng vẫn rất chậm
Lãi suất huy động hết dư địa giảm
9 tháng đầu năm 2013, trên cơ sở bám sát diễn biến kinh tế vĩ mô và xu hướng lạm phát tăng ở mức thấp, ổn định của thị trường ngoại hối và tỷ giá, NHNN đã nhận định dư địa để giảm mặt bằng lãi suất trong năm 2013 là không còn nhiều. Thực tế, NHNN đã thực hiện giảm 2%/năm các mức lãi suất điều hành, cụ thể, lãi suất cho vay qua đêm trong thanh toán điện tử liên ngân hàng giảm từ 10 - 9 - 8%/năm, lãi suất tái cấp vốn giảm 9 - 8 - 7%/năm, lãi suất tái chiết khấu giảm từ 7 - 6 - 5%/năm. NHNN chỉ điều chỉnh giảm 0,5 điểm phần trăm lãi suất tối đa áp dụng đối với tiền gửi dưới 12 tháng từ cuối tháng 3/2013.
Báo cáo đánh giá tình hình kinh tế Việt Nam 9 tháng năm 2013 của Ủy ban Giám sát tài chính quốc gia (UBGS) nhận định, thị trường tiền tệ trong 9 tháng đầu năm 2013 tiếp tục có những cải thiện tích cực: Thứ nhất, thanh khoản của hệ thống ngân hàng được củng cố và hiện khá dồi dào so với giai đoạn trước do tốc độ tăng huy động luôn đạt mức tăng cao hơn nhiều so với tốc độ tăng trưởng tín dụng của hệ thống. Lãi suất cho vay trên thị trường liên ngân hàng vì vậy đã duy trì được sự ổn định với mức thấp (3 - 4%/năm) trong phần lớn thời gian của 9 tháng đầu năm; Thứ hai, tỷ lệ cho vay trên huy động trên thị trường 1 cũng như tỷ lệ huy động từ thị trường 2 trên tổng tài sản của các TCTD đang giảm dần cho thấy những tín hiệu tích cực khi mức độ rủi ro trong hoạt động của đa phần các TCTD và của toàn hệ thống đã giảm đáng kể…
Giám đốc phụ trách nguồn vốn của một ngân hàng cũng đồng tình: “Lãi suất VND liên ngân hàng qua đêm chỉ 3%/năm chứng tỏ cung cầu khá cân bằng, thậm chí là có xu hướng dư thừa, không ai nóng vội đi vay. Các ngân hàng vẫn cạnh tranh huy động vốn nhưng chỉ là để giữ chân khách hàng, đảm bảo duy trì thị phần huy động. Tuy nhiên, các ngân hàng vẫn có những quan ngại nhất định về việc thanh khoản tốt khá “mong manh” nên dẫu có thừa tiền cũng không dám cho vay trên liên ngân hàng”.
“Nếu lạm phát kỳ vọng cả năm là 7%, thì việc kéo giảm lãi suất tiết kiệm tiền gửi có kỳ hạn không còn dư địa”, TS. Trần Du Lịch, chuyên gia kinh tế nhận định.
Một lãnh đạo NHNN chia sẻ: “Với tình hình như hiện tại, lãi suất huy động sẽ ổn định từ nay đến cuối năm”.
Trao đổi với ĐTCK, ông Dominic Mellor, chuyên gia kinh tế quốc gia Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) - Cơ quan đại diện thường trú tại Việt Nam nhấn mạnh, NHNN hạ lãi suất mà không xử lý nợ xấu sẽ có thể tăng sự bất ổn.
Có giảm được lãi suất cho vay?
Tính đến nay, mặt bằng lãi suất cho vay giảm khoảng 9 - 12%/năm so với thời điểm giữa năm 2011 và đã trở về mức lãi suất của giai đoạn 2005 - 2006, thấp hơn năm 2007. Lãi suất thực tế đã không còn là rào cản đối với hoạt động sản xuất - kinh doanh của DN và người dân. Hiện lãi suất cho vay đối với các lĩnh vực ưu tiên ở mức 7 - 9%/năm, lĩnh vực sản xuất, kinh doanh ở mức 9 - 11%/năm, trong đó, đối với khách hàng tốt, lãi suất cho vay chỉ từ 6,5 - 7%/năm.
Mặc dù vậy, theo số liệu của NHNN, tính đến 18/9/2013, huy động vốn tăng 11,74%, trong đó huy động vốn VND tăng 11,63% và ngoại tệ tăng 12,43%; Dư nợ tín dụng toàn hệ thống tăng 5,83% so với đầu năm, trong đó tín dụng bằng VND tăng 9,98%, tín dụng ngoại tệ giảm 13,05%.
Trong khi đó, các ngân hàng rất nỗ lực tung ra những gói vay vốn với lãi suất ưu đãi đối với hộ kinh doanh, DN nhỏ và siêu nhỏ trong mùa kinh doanh cuối năm nay. Như Ocean Bank vừa công bố lãi suất chỉ 8,5%/năm cố định trong 3 tháng đầu tiên nhằm bổ sung vốn lưu động phục vụ sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ, hạn mức vay cao, tùy thuộc vào quy mô kinh doanh và mục đích sử dụng vốn của khách hàng. Hay TienPhong Bank, với gói 2.500 tỷ đồng tín dụng ưu đãi với lãi suất chỉ từ 9%/năm đối với VND hoặc 4,8%/năm đối với USD trong 3 tháng đầu tiên…
Chia sẻ với ĐTCK ngay sau khi giao dịch mua, bán nợ đầu tiên được tiến hành, ông Nguyễn Quốc Hùng, Phó chủ tịch Hội đồng thường trực Công ty quản lý tài sản (VAMC) cho biết, trong tuần này, Công ty sẽ tiếp tục mua nợ xấu.
Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, với tiến trình mua nợ xấu liên tục như hiện nay, con số nợ xấu được tạm “giải phóng” có thể hơn 30.000 tỷ đồng.
“Dưới tác động của Nghị quyết 11/NQ-CP năm 2011 với định hướng thắt chặt chính sách tiền tệ - tài khóa, thành phần chu kì của lạm phát sau khi đạt đỉnh vào tháng 8/2011 đã liên tục giảm xuống và chạm đáy vào tháng 7/2012, thành phần này chỉ thực sự có tác động nhẹ trở lại vào tháng 7 và tháng 8/2013 và gần như không gây tác động đáng kể nào đến CPI trong tháng 9/2013. Xu thế này nhiều khả năng sẽ được duy trì trong những tháng cuối năm 2013”, một lãnh đạo UBGS nói.
TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia kinh tế cho rằng, nhiều khả năng lãi suất cho vay sẽ có dư địa để giảm thêm trung bình từ 1 - 2%/năm. Tuy vậy, dù nỗ lực của NHNN rất lớn trong việc ổn định lãi suất, xử lý nợ xấu, nhưng cầu nền kinh tế yếu, có hạ lãi suất cho vay nữa cũng không thúc đẩy được hoạt động sản xuất kinh doanh.
