Với quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân hiện hành, bất kể đầu tư lỗ hay lãi, đối tượng nhà đầu tư này đang bị khấu trừ thuế với mức 0,1%/giá trị giao dịch.
Việc đánh thuế khoán được thực hiện từ nhiều năm nay và nhà đầu tư buộc phải chấp nhận khi đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, với tư duy điều hành mới của Chính phủ là “cái gì có lợi cho doanh nghiệp và người dân thì hết sức làm, ngược lại thì phải tránh”, cũng như trong bối cảnh Chính phủ đang có những quyết sách mới thúc đẩy sự phát triển của thị trường chứng khoán, nhiều nhà đầu tư mong đợi ngành chứng khoán sẽ sớm có đánh giá sâu bất cập này để có hướng đề xuất Chính phủ, Quốc hội tháo gỡ.
Sau 17 năm hoạt động, vai trò của thị trường chứng khoán đã được khẳng định và ghi nhận không chỉ ở quy mô thị trường, sự minh bạch của nhiều DN niêm yết, mà còn ở con số giá trị vốn huy động qua thị TTCK ước đạt 2 triệu tỷ đồng, đáp ứng khoảng 23% tổng vốn đầu tư toàn xã hội.
Với thực tế này, ông Nguyễn Hoàng Hải, Phó chủ tịch Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) cho rằng, Việt Nam nên xếp chứng khoán vào lĩnh vực được ưu đãi về thuế để khuyến khích phát triển, trở thành một ngành mũi nhọn trong nền kinh tế, chứ không phải duy trì tình trạng thuế khoán như hiện tại.
Về phía nhà quản lý, họ không phải không thấu hiểu hiện trạng lỗ cũng phải nộp thuế là một bất cập của thị trường. Tuy nhiên, khi xây dựng chính sách thuế khoán, lý do chính phải áp dụng là việc kiểm soát giao dịch và tính toán lỗ/lãi của nhà đầu tư bằng hệ thống hóa đơn, chứng từ là rất khó khăn, khiến cho việc thu thuế và quyết toán thuế khó khả thi. Không còn cách lựa chọn nào tốt hơn là áp dụng phương thức thuế khoán.
Khi thị trường khởi sắc, thuế thu nhập từ đầu tư chứng khoán không phải là khoản khiến nhà đầu tư quan tâm. Tuy nhiên, đa số thời gian là thị trường không thuận lợi, số lượng nhà đầu tư lỗ nhiều hơn rất nhiều số người kiếm được từ thị trường.
Việc nộp thuế trở nên bất hợp lý với đa số nhà đầu tư cá nhân và càng bất hợp lý hơn khi gần đây, có nhà đầu tư phản ánh là ông ở tình thế buộc phải bán cắt lỗ, lỗ tới 80% giá trị đầu tư mà vẫn bị… khấu trừ thuế. Nỗi đau mất vốn cộng dồn nỗi buồn nộp thuế lỗ, khiến ông không khỏi nản lòng.
Với giá trị thanh khoản bình quân trên TTCK (không tính giao dịch trái phiếu) là 2.915 tỷ đồng/phiên, nếu giả thiết toàn bộ giao dịch là do nhà đầu tư cá nhân thực hiện thì số thuế khoán nộp trong năm 2016 là trên 730 tỷ đồng. Trừ những nhà đầu tư có lãi, người lỗ đã phải cắt vốn đầu tư ra để đóng thuế.
Năm 2017, TTCK đứng trước cơ hội tăng mạnh về quy mô khi hàng loạt DN lên sàn. Ðể thị trường phát triển cân bằng, cùng với hiệu lệnh thúc DN lên sàn, nhà quản lý cần sớm có giải pháp về nguồn cầu, mà một trong những điều được nhà đầu tư trông đợi đó là giải quyết bất cập của tình trạng thua lỗ vẫn phải nộp thuế.
(*) Nhà đầu tư tổ chức nộp thuế theo phương thức 20% lợi nhuận cuối kỳ.
