“Làm mới” thị trường
KRX là hệ thống thiết bị, công nghệ thông tin được đầu tư, thiết kế nhằm phục vụ việc quản lý và điều hành giao dịch trên thị trường chứng khoán Việt Nam, được Sở Giao dịch chứng khoán TP.HCM (HOSE) ký kết với Sở Giao dịch chứng khoán Hàn Quốc (KRX) từ năm 2012.
Cải thiện thanh khoản của thị trường là kỳ vọng đầu tiên được đặt ra khi hệ thống giao dịch mới đi vào vận hành. Chính những “trục trặc” từng xảy ra trên thị trường như hiện tượng đơ lệnh, nghẽn lệnh, quá tải hệ thống, có thời điểm, giao dịch trên sàn ghi nhận mất ổn định, dẫn tới hệ thống buộc phải tạm ngừng giao dịch tại một vài phiên là động lực thúc đẩy cơ quan quản lý rốt ráo triển khai hệ thống KRX.
Tại cuộc họp giữa HOSE và các thành viên thị trường mới đây, lãnh đạo HOSE cho biết, tới thời điểm này, đại đa số công ty chứng khoán đã hoàn thành kịch bản thử nghiệm, song vẫn có một số công ty đạt dưới 80% các yêu cầu trong đợt kiểm tra thử hệ thống. Theo kế hoạch của nhà thầu KRX, phía Việt Nam sẽ tổ chức kiểm thử đợt cuối cùng trong tháng 11/2023 và dự kiến hoàn thành công tác chuẩn bị hệ thống vào cuối tháng 12/2023 để sẵn sàng triển khai.
Theo ông Lê Mạnh Hùng, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Vietcombank (VCBS), việc hệ thống giao dịch KRX được chính thức đưa vào hoạt động là tiền đề quan trọng cho những bước phát triển mới trên thị trường chứng khoán Việt Nam. Hệ thống sẽ hỗ trợ giải quyết một trong những nút thắt của quá trình nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi là yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding).
Theo đó, hệ thống KRX được đưa vào vận hành sẽ tạo ra cơ sở hạ tầng cần thiết để triển khai mô hình đối tác bù trừ trung tâm (CCP), giúp hoạt động thanh toán giữa các thành viên thị trường diễn ra nhanh hơn, đồng thời đẩy nhanh vòng quay tiền lưu thông trong hoạt động giao dịch giữa các nhà đầu tư trên thị trường.
Hệ thống KRX sẽ hỗ trợ giải quyết một trong những nút thắt của quá trình nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi là yêu cầu ký quỹ trước giao dịch (prefunding).
Bên cạnh đó, hệ thống KRX giúp nâng cao năng lực thực hiện giao dịch mỗi phiên cả về số lượng và tốc độ, từ đó là bước chuẩn bị trước để đáp ứng nhu cầu thị trường, nếu thanh khoản gia tăng đột biến, hoặc trong trường hợp thị trường Việt Nam đón nhận dòng vốn đầu tư lớn sau khi chính thức được nâng hạng.
Cũng theo ông Hùng, hệ thống KRX là điều kiện cần để một số sản phẩm mới được đưa vào triển khai chính thức trên thị trường như giao dịch cổ phiếu trong ngày (T+0), bán khống (short selling), hợp đồng quyền chọn (option)… Sự đa dạng của các sản phẩm tài chính được cung cấp trên thị trường chứng khoán sẽ giúp thu hút nhiều hơn nữa các nguồn vốn nhàn rỗi trong nền kinh tế cũng như vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài (FII), đồng thời cung cấp cho nhà đầu tư thêm các công cụ để tìm kiếm lợi nhuận cũng như phòng vệ rủi ro trong cả xu hướng tăng và xu hướng giảm của thị trường.
“Để thích ứng trong giai đoạn mới, VCBS đã và đang tập trung một lượng lớn nhân sự công nghệ thông tin và nghiệp vụ, cũng như chuẩn bị cơ sở hạ tầng để nâng cấp hệ thống và các dịch vụ liên quan, đáp ứng yêu cầu kết nối hệ thống KRX và cung cấp trải nghiệm tốt nhất tới khách hàng. Hiện tại, VCBS vẫn đang tích cực phối hợp với các sở giao dịch và Trung tâm Lưu ký thực hiện kiểm thử hệ thống, sẵn sàng cho đợt triển khai sắp tới”, ông Hùng cho biết.
Ông Nguyễn Đức Anh, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty Chứng khoán DSC cho hay, hệ thống KRX là sự trông đợi lớn nhất của thị trường và nếu đi vào hoạt động đúng tiến độ sẽ giúp thị trường giao dịch sôi động hơn. Bản thân DSC hay các công ty chứng khoán khác đều ý thức rõ phải luôn nỗ lực, đổi mới nhằm đáp ứng tất cả các yêu cầu cả về mặt công nghệ để có thể tích hợp với hệ thống mới.
Giải tỏa “nút thắt” công nghệ
Ở thời điểm hiện tại, quy mô thị trường đã ở một tầm cỡ rất khác so với 20 năm trước, số lượng hàng hóa và thanh khoản hiện đã tăng rất mạnh nên tất yếu hệ thống giao dịch cũ bị quá tải.
Tại một vài phiên giao dịch quan trọng trong tháng 9/2023, hiện tượng nghẽn lệnh tại một số công ty chứng khoán xuất hiện khi thanh khoản thị trường đạt mức cao. Các lệnh tự động hiện tại thường ở giá trị nhỏ trên từng lệnh nhưng lại tiềm ẩn số lượng lệnh lớn có thể đã và sẽ làm quá tải của hệ thống tại từng công ty chứng khoán hoặc tại Sở giao dịch.
Để không tạo gánh nặng với hệ thống, mới đây, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã yêu cầu các công ty chứng khoán phải tạm dừng triển khai các nghiệp vụ đặt lệnh robot, đặt lệnh tự động…
“Tôi hy vọng, khi hệ thống KRX đi vào vận hành ổn định, cơ quan quản lý sẽ nới dần các hoạt động này, vừa đảm bảo thị trường phát triển ổn định, vừa đảm bảo việc công nghệ hóa các giao dịch trên thị trường”, lãnh đạo DSC nêu quan điểm.
Ông Phạm Hồng Sơn, Phó chủ tịch Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, hệ thống KRX đi vào hoạt động là một bước tiến cho thị trường chứng khoán trong việc nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin cho hoạt động chung của thị trường. Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước đã chỉ đạo Sở Giao dịch chứng khoán Việt Nam nghiên cứu chỉnh sửa VN30 và bổ sung chỉ số VN100 phục vụ cho thị trường chứng khoán phái sinh trong thời gian tới.
Theo Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, các giải pháp dịch vụ, sản phẩm mới luôn được nghiên cứu, khuyến khích nhưng phải phù hợp với điều kiện thực tiễn của từng giai đoạn phát triển của thị trường chứng khoán và quan trọng hơn hết là phải vì mục tiêu chung của thị trường, lợi ích của đại đa số các chủ thể tham gia thị trường, bao gồm cả các tổ chức kinh doanh chứng khoán, tổ chức niêm yết/đăng ký giao dịch và nhà đầu tư.
Bên cạnh đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước và các đơn vị liên quan đang nghiên cứu và đánh giá một cách toàn diện từ quy định pháp lý đến thực tiễn hệ thống công nghệ toàn thị trường và cả hệ thống công nghệ của từng công ty chứng khoán.
Chuyển đổi số đã diễn ra ở gần như toàn bộ các khía cạnh của ngành tài chính và việc giao dịch cũng không ngoại lệ.
Với sự phát triển của hệ thống máy tính có khả năng tính toán và xử lý ngày càng hiện đại, sự quan tâm đầu tư của nhiều thành phần tham gia thị trường, giao dịch qua hệ thống máy tính tự động ngày càng trở nên phổ biến và đóng vai trò quan trọng.
Các thành viên trên thị trường cũng kỳ vọng, cơ quản quản lý cân nhắc nghiên cứu và phát triển các sản phẩm liên quan đến trí tuệ nhân tạo (AI) cũng như mở đường cho hoạt động giao dịch định lượng nói trên sau khi nâng cấp hạ tầng công nghệ giao dịch.
