“Chúng ta đang phải trải qua một thời kỳ rủi ro cao. Giống như cách mà mọi người trở nên lo lắng vào tháng 8/2007, tôi nghĩ rằng đây là thời điểm mà sự lo lắng nên gia tăng”, cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers cho biết.
Trong đó, hậu quả từ đợt tăng lãi suất mạnh mẽ nhất kể từ những năm 1980 là trung tâm của sự căng thẳng. Do không lường trước được sự gia tăng lạm phát lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) và hầu hết các ngân hàng trung ương hiện đang nâng lãi suất với tốc độ nhanh trong nỗ lực khôi phục sự ổn định giá cả và uy tín của chính họ.
Bằng chứng về tác động của chính sách và các tác động đến sức mua của người tiêu dùng do giá cả tăng vọt đang tăng lên nhanh chóng. Trong vài ngày qua, Nike đã báo cáo số lượng lớn sản phẩm không bán được tăng vọt, FedEx Corp gây sốc với cảnh báo về khối lượng giao hàng giảm đáng kể và nhà sản xuất chip chủ chốt Hàn Quốc đã chứng kiến sản lượng bán dẫn giảm đầu tiên trong 4 năm do nhu cầu suy giảm. Theo Bloomberg, Apple cũng đang từ bỏ kế hoạch tăng sản lượng iPhone 14.
Fed và nhiều ngân hàng trung ương đang cam kết tiếp tục tăng lãi suất khi họ cố gắng xây dựng lại uy tín. Các chương trình thắt chặt định lượng cũng đang bắt đầu.
Sau những dư âm liên tục từ ảnh hưởng của xung đột Nga-Ukraine, sự u ám kinh tế lan rộng đang gieo rắc nỗi sợ hãi trên thị trường tài chính và tạo ra động lực đáng lo ngại. Đồng đô la tăng giá nhanh chóng có thể giúp hạ nhiệt lạm phát của Mỹ, nhưng nó lại đẩy lạm phát tăng lên ở những nơi khác bằng cách làm suy yếu các đồng tiền khác - gây áp lực buộc chính quyền phải kiềm chế nền kinh tế của chính họ.
Hôm thứ Sáu (30/9), Thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ Shaktikanta Das cho biết, sau khi nâng lãi suất rằng: “Nền kinh tế toàn cầu đang ở trong tầm mắt của một cơn bão mới”.
Triển vọng về một cuộc suy thoái toàn cầu thứ hai ngay sau cuộc suy thoái năm 2020 do đại dịch gây ra hầu như không rõ ràng vào thời điểm một năm trước. Nhưng cuộc khủng hoảng năng lượng do Nga gây ra ở châu Âu và sự sụt giảm ngày càng sâu sắc trong lĩnh vực bất động sản của Trung Quốc và cách tiếp cận Zero-Covid tiếp tục không nằm trong triển vọng đồng thuận.
Dù vậy, cũng có những điểm sáng như khả năng phục hồi thị trường việc làm của Mỹ. Tuy nhiên, kế hoạch của Meta cho việc cắt giảm số lượng nhân viên có thể cho thấy điều đó sẽ thay đổi như thế nào.
Kinh nghiệm của Anh trong những ngày gần đây cho thấy, các nhà đầu tư có thể phản ứng khắc nghiệt như thế nào khi các nhà hoạch định chính sách theo đuổi các phương pháp được coi là không bền vững. Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) buộc phải can thiệp vào thị trường trái phiếu sau khi chính phủ mới của Anh công bố khoản cắt giảm thuế 45 tỷ USD.
“Các dự báo về một sự hạ cánh mềm đối với nền kinh tế toàn cầu giả định một điều gì đó gần với việc thực thi chính sách hoàn hảo. Các sự kiện của tuần trước chứng minh thực tế có thể rất khác. Cơ hội để tiếp tục thất bại - sau thất bại tài chính của Anh và suy thoái thị trường - là rất cao. Và chi phí nếu chúng xảy ra sẽ cao hơn”, Tom Orlik, nhà kinh tế trưởng Bloomberg Economics cho biết.
Cui Li, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu vĩ mô tại CCB International Securities Ltd. cho biết: “Các thị trường lo ngại về việc các chính sách tài khóa ngày càng trở nên lỏng lẻo hơn mặc dù lạm phát hoặc đồng đô la đang tăng mạnh quá mức”.
Những rắc rối của Nike đã cho thấy sự tăng giá của đồng đô la gây ra vấn đề như thế nào không chỉ đối với các quốc gia đang phát triển đã phát hành trái phiếu bằng đồng đô la Mỹ - Sri Lanka, Pakistan và Argentina nằm trong số những quốc gia đang chuyển sang IMF để được giúp đỡ - mà còn đối với các công ty đa quốc gia của Mỹ.
Thị trường bất động sản cũng đang ảnh hưởng khi bị bao vây bởi lãi suất thế chấp tăng mạnh. Mỹ trong tuần qua chứng kiến sự sụt giảm giá nhà đầu tiên trong một thập kỷ.
Nhà kinh tế trưởng toàn cầu Paul Gruenwald của S&P cho biết: “Câu hỏi đặt ra là tốc độ tăng trưởng thấp sẽ diễn ra như thế nào và sẽ giảm trong bao lâu”.
Có lẽ biến số lớn nhất là khả năng xảy ra bất ổn tài chính khi đồng đô la - vốn đã tăng giá gần 14% trong năm nay theo chỉ số Bloomberg Dollar Spot Index – có thể gây áp lực trên khắp các thị trường ở mức độ như thế nào.
 |
Chỉ số Bloomberg Dollar Spot Index |
Kết hợp của đồng đô la tăng mạnh với sự gia tăng nhanh chóng của chi phí đi vay sẽ tạo ra rắc rối. Cựu Bộ trưởng Tài chính Mỹ Lawrence Summers cho biết: "Chúng ta không bao giờ có thể chắc chắn về hậu quả của việc đó sẽ như thế nào”.
Điều đó có âm hưởng của mùa hè năm 2007, khi tác động của thị trường nhà đất Mỹ sụp đổ lần đầu tiên xuất hiện trong hệ thống tài chính dẫn tới việc đóng cửa một số quỹ và sự thiếu hụt thanh khoản đột ngột giữa các ngân hàng. Mọi thứ cuối cùng đã biến năm 2008 thành cuộc khủng hoảng tài chính tồi tệ nhất kể từ cuộc Đại suy thoái.
Sự lo lắng gia tăng trên các thị trường toàn cầu có thể được nhìn thấy trong chỉ báo Rủi ro thị trường GFSI của Bank of America, một thước đo về sự dao động giá trong tương lai được ngụ ý bởi giao dịch quyền chọn trên cổ phiếu, lãi suất, tiền tệ và hàng hóa.
Chỉ số này từng tăng lên mức cao nhất kể từ tháng 3/2020 khi thị trường rơi vào tình trạng hoảng loạn toàn diện về đại dịch.
 |
Chỉ báo Rủi ro thị trường GFSI của Bank of America |
Do nhu cầu giải quyết lạm phát, không gian cho chính sách tài khóa đã giảm do chi tiêu kỷ lục cho đại dịch và các ưu tiên khác nhau giữa các nền kinh tế lớn, tiềm năng hành động chung để giải quyết các thách thức có thể đang được đặt ra.
“Các chính sách vĩ mô không mạch lạc giữa các quốc gia và thiếu sự phối hợp chính sách giữa các quốc gia là cả hai vấn đề”, Cui Li, người đứng đầu bộ phận nghiên cứu vĩ mô tại CCB International Securities Ltd. cho biết.
Tất cả tạo nên một cuộc họp đầy căng thẳng tiềm tàng giữa các giám đốc tài chính toàn cầu vào tuần này của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và cuộc họp của Ngân hàng Thế giới (WB) diễn ra vào ngày 10/10 -16/10.
