Kiểm toán nhà nước đã phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính khoảng 740 nghìn tỷ đồng

Sự kiện nằm trong chuỗi hoạt động kỷ niệm, hướng tới 30 năm thành lập Kiểm toán nhà nước (11/7/1994 - 11/7/2024).

Nhìn lại…

Cách đây 30 năm, KTNN được thành lập theo Nghị định 70/CP ngày 11/7/1994 của Chính phủ. Sự ra đời của KTNN là một tất yếu khách quan khi nền kinh tế nước ta bắt đầu chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hóa sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; thể hiện tầm nhìn xa có ý nghĩa lịch sử và quyết tâm của Đảng, Nhà nước trong việc thiết lập trật tự, kỷ cương và minh bạch trong quản lý, sử dụng các nguồn lực quốc gia nói chung và tài chính công, tài sản công nói riêng.

Ông Nguyễn Đức Hải, Phó chủ tịch Quốc hội phát biểu khai mạc Hội thảo “Kiểm toán nhà nước - 30 năm xây dựng và phát triển”

Trải qua 30 năm xây dựng và phát triển, khởi đầu từ một cơ quan chưa có tổ chức tiền thân và tiền lệ về hoạt động, được thành lập để giúp Thủ tướng Chính phủ thực hiện chức năng kiểm tra, xác nhận tính đúng đắn, hợp pháp của tài liệu và số liệu kế toán, báo cáo quyết toán, đến nay, KTNN đã có nhiều bước chuyển mình đột phá.

Năm 2005, địa vị pháp lý của KTNN được luật định khi Luật KTNN được ban hành: “KTNN là cơ quan chuyên môn về lĩnh vực kiểm tra tài chính nhà nước do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công”.

Đặc biệt, năm 2013, địa vị pháp lý của KTNN được quy định trong Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam: “KTNN là cơ quan do Quốc hội thành lập, hoạt động độc lập và chỉ tuân theo pháp luật, thực hiện kiểm toán việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công”; vai trò, vị thế của KTNN được nâng lên một tầm cao mới.

Hoạt động KTNN đã được ghi nhận trong hơn 35 Bộ luật và luật liên quan. Đó là minh chứng, đồng thời là sự khẳng định, ghi nhận thành quả của sự nỗ lực phấn đấu, vượt qua nhiều khó khăn, thử thách của tập thể lãnh đạo, công chức và người lao động KTNN trong suốt 30 năm qua đã tạo nên những bước tiến vững chắc, toàn diện; niềm tin và kỳ vọng của Đảng, Nhà nước và Nhân dân đối với KTNN ngày càng tăng.

Ông Ngô Văn Tuấn, Tổng Kiểm toán nhà nước phát biểu tại Hội thảo

30 năm qua, trong mỗi giai đoạn, mỗi thời kỳ, KTNN luôn chủ động bám sát mọi chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng, Nhà nước để thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ chính trị được giao. Đến nay, KTNN đã phát triển với 32 đơn vị cấp Vụ và tương đương, gồm: 09 đơn vị tham mưu, 08 KTNN chuyên ngành, 13 KTNN khu vực, 02 đơn vị sự nghiệp công lập. Tổng số công chức, viên chức, người lao động của KTNN đến nay là hơn 2.000 người.

Từ khi thành lập đến nay, KTNN đã thực hiện khoảng 3.600 cuộc kiểm toán, phát hiện và kiến nghị xử lý tài chính khoảng 740 nghìn tỷ đồng, (từ năm 2011-2023 kiến nghị tài chính trên 650 nghìn tỷ đồng); trong đó tăng thu, giảm chi ngân sách nhà nước chiếm tỷ trọng trên 40% tổng số kiến nghị kiểm toán; kiến nghị sửa đổi, bổ sung, thay thế, hủy bỏ trên 2.200 văn bản quy phạm pháp luật hoặc văn bản quản lý có nội dung không phù hợp, mâu thuẫn hoặc chồng chéo, kịp thời khắc phục “lỗ hổng” về cơ chế, chính sách, tránh thất thoát, lãng phí, siết chặt kỷ cương, kỷ luật tài chính, góp phần làm lành mạnh nền tài chính quốc gia.

Tham dự Hội thảo có các đồng chí là lãnh đạo và cán bộ, công chức KTNN qua các thời kỳ; đại diện của các cơ quan lãnh đạo, quản lý nhà nước, các tổ chức, đơn vị; các chuyên gia, nhà khoa học trực tiếp tham gia, chứng kiến, tạo nên các sự kiện đáng nhớ trong 30 năm phát triển KTNN...

Trong đó, KTNN đề xuất nhiều ý kiến có giá trị để hoàn thiện một số văn bản quy phạm pháp luật quan trọng như Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đất đai, Luật Quản lý thuế, Luật Đầu tư công, Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Bảo hiểm xã hội...; kiến nghị cơ quan có thẩm quyền chỉ đạo, tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với nhiều tập thể, cá nhân có sai phạm theo quy định của pháp luật. KTNN đã cung cấp gần 2.000 hồ sơ, báo cáo kiểm toán và các tài liệu cho cơ quan có liên quan để phục vụ công tác điều tra, kiểm tra, giám sát...

Xuyên suốt quá trình 30 năm xây dựng và trưởng thành, với phương châm “Chuyên nghiệp - Liêm chính - Hội nhập”, KTNN luôn hoàn thành xuất sắc các mục tiêu, nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước, nhân dân giao phó. Luôn đổi mới, sáng tạo để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả, hiệu lực kiểm toán; góp phần quan trọng vào sự minh bạch, phát triển bền vững nền tài chính quốc gia..., KTNN đã và đang phát triển trở thành công cụ quan trọng của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công và phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Và hướng tới…

Mục tiêu phát triển KTNN trong thời gian tới được xác định là: “Phát triển KTNN là công cụ trọng yếu, hữu hiệu của Đảng và Nhà nước trong kiểm tra, kiểm soát việc quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công; nâng cao trách nhiệm giải trình và đảm bảo tính công khai, minh bạch của các cơ quan sử dụng ngân sách nhà nước, phục vụ hiệu quả hoạt động của Quốc hội, Chính phủ trong thực hiện chức năng lập pháp, giám sát, quản lý điều hành và quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước”.

Để thực hiện được mục tiêu trên, KTNN sẽ thực hiện ba trụ cột: hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, phát triển nguồn nhân lực và công nghệ.

Theo đó, khuôn khổ pháp lý cho tổ chức và hoạt động của KTNN tiếp tục hoàn thiện trên cơ sở rà soát, tổng kết, đánh giá Luật KTNN để đề xuất các chính sách pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của KTNN, trong đó có nhiều nội dung mới, như: bổ sung thẩm quyền của kiểm toán viên nhà nước phù hợp với nhiệm vụ quy định tại Luật Phòng, chống tham nhũng và các văn bản pháp luật khác liên quan; kiểm toán trên nền tảng dữ liệu số; bổ sung quy định về thời hạn, thời hiệu trong hoạt động kiểm toán... Bên cạnh đó, ban hành Hệ thống Chuẩn mực KTNN mới, hiện đại, phù hợp với yêu cầu thực tiễn và nội dung sửa đổi, bổ sung của Chuẩn mực kiểm toán quốc tế.

Toàn cảnh Hội thảo

Về nguồn nhân lực, phát huy những thành tựu đã đạt được, giai đoạn tới, KTNN sẽ tập trung đào tạo công chức, kiểm toán viên nhà nước “vừa hồng, vừa chuyên”, “nghệ tinh, tâm sáng”; bên cạnh nghiệp vụ, kỹ năng, kiến thức pháp luật, trong đó có pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực thì đặc biệt quan tâm đào tạo về đạo đức công vụ, giúp cho đội ngũ Kiểm toán viên nhà nước không chỉ giỏi về chuyên môn mà còn có phẩm chất đạo đức tốt, có bản lĩnh vững vàng, hoàn thành tốt nhiệm vụ chính trị của ngành...

Về công nghệ, KTNN sẽ đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin vào mọi hoạt động của Ngành, trọng tâm là hoạt động kiểm toán, phù hợp với lộ trình xây dựng Chính phủ điện tử, phát triển kinh tế số, xã hội số ở Việt Nam, thích ứng với cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, sự phát triển của kinh tế số. Đồng thời, nghiên cứu triển khai ứng dụng công nghệ dựa trên dữ liệu số, AI, điện toán đám mây vào hoạt động kiểm toán; hình thành hệ thống nền tảng quản trị thông minh cho quá trình chuyển đổi phương pháp kiểm toán truyền thống sang phương pháp kiểm toán hiện đại dựa trên dữ liệu số; đến năm 2025 cơ bản hình thành kiểm toán số.

Phát triển các phần mềm ứng dụng, trọng tâm là hướng đến cung cấp công cụ báo cáo thống kê và phân tích, dự báo phục vụ công tác chỉ đạo, điều hành và kiểm toán dựa trên dữ liệu lớn, hỗ trợ phương pháp tiếp cận kiểm toán dựa trên đánh giá rủi ro và xác định trọng yếu trong xây dựng kế hoạch và thực hiện kiểm toán. Phát triển các ứng dụng dựa trên các phương pháp của khoa học dữ liệu, công nghệ phân tích dữ liệu lớn, tổng hợp, đa chiều; các ứng dụng hỗ trợ tự động hóa và hỗ trợ giúp kiểm toán viên trong tác nghiệp kiểm toán.