Nắng nóng hấp dẫn nhà đầu tư
Việt Nam là nước nhiệt đới gió mùa, nằm hoàn toàn trong vòng đai nhiệt đới của nửa cầu bắc, thiên về chí tuyến hơn là phía xích đạo. Vị trí đó đã tạo cho Việt Nam có một nền nhiệt độ cao, trung bình từ 22ºC đến 27ºC.
Và không tránh khỏi tình hình chung hàng năm, có khoảng 100 ngày mưa với lượng mưa trung bình từ 1.500 đến 2.000 mm. Độ ẩm không khí trên dưới 80%. Số giờ nắng khoảng 1.500 -2.000 giờ, nhiệt bức xạ trung bình năm 100 kcal/cm².
Nguồn ánh sáng dồi dào, giá hấp dẫn kèm theo những chính sách ưu đãi đầu tư đang trở thành hấp lực đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Trong hai năm trở lại đây, thị trường chứng kiến làn sóng đổ bộ các dự án năng lượng mặt trời tại Việt Nam.
Theo số liệu của Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo (Bộ Công Thương), tính đến giữa năm 2018, đã có 100 dự án điện mặt trời được bổ sung vào quy hoạch cấp điện tỉnh/quốc gia với tổng công suất đăng ký là 4,7 GW vào năm 2020 và 1.770 GW những năm sau đó. Còn các dự án điện mặt trời trên mái nhà cũng có 748 dự án với tổng công suất 11,55 MW.
Tuy nhiên, không phải nhà đầu tư ngoại nào cũng đủ “kiên nhẫn” để thực hiện các thủ tục xin phép đầu tư cho điện mặt trời, vì nhiều lý do mà đa phần họ nhận chuyển nhượng từ nhà đầu tư nội sau khi vận hành. Đây là "hiện tượng bình thường" theo Bộ Công thương nhận định.
Cũng theo Bộ này, Luật Đầu tư hiện cho phép chuyển nhượng dự án cho nhà đầu tư nước ngoài khi đáp ứng đủ các điều kiện chuyển nhượng dự án thuộc ngành nghề có điều kiện. Mặt khác, các dự án năng lượng mặt trời còn hấp dẫn nhà đầu tư ngoại nằm ở chỗ chính sách giá FIT, bởi dù giá đã giảm về 7,09 cent một kWh so với mức 9,35 cent trước đây, nhưng đây vẫn là mức giá hấp dẫn.
Thông qua hình thức liên doanh, chuyển nhượng cổ phần với doanh nghiệp Việt Nam, các tập đoàn nước ngoài đã sở hữu hàng chục dự án điện mặt trời, điện gió và hưởng mức giá ưu đãi khoảng 2.000 đồng một kWh trong 20 năm.
Ở các dự án năng lượng (than, khí) theo hình thức BOT, thường hồ sơ đầu tư yêu cầu có bảo lãnh Chính phủ trong triển khai dự án, nhưng với các dự án năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời) thì hoàn toàn không có bảo lãnh Chính phủ.
"Và đây chính là điểm thu hút đầu tư vào ngành điện", Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo đánh giá và phân tích, các tập đoàn năng lượng lớn trên thế giới ít khi trực tiếp đi phát triển dự án để giảm rủi ro, thời gian và chi phí ở giai đoạn đầu như đền bù giải phóng mặt bằng, xin phê duyệt của các cấp chính quyền...
Một góc của khu du lịch điện mặt trời An Hảo có 100% vốn của nhà đầu tư nội
Biến hóa đầu tư
Đến giữa tháng 5, tổng cộng 92 dự án hoặc một phần dự án điện mặt trời và 10 dự án điện gió, với tổng công suất gần 6.000 MW đã vận hành thương mại.
Tuy nhiên, số nhà đầu tư trong nước quản lý ở các dự án này rất ít. Sau khi lo xong thủ tục dự án, nhiều doanh nghiệp trong nước bán lại dự án cho nhà đầu tư nước ngoài, hưởng lợi phí dịch vụ dự án.
Theo đại biểu quốc hội Trương Trọng Nghĩa, tình hình người nước ngoài núp bóng mua đất ở những khu vực nhạy cảm đã được chất vấn đối với Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.
“Nhiều nhà đầu tư nước ngoài nói không đi vào đầu tư trực tiếp, nhất là đất đai. Họ để các công ty Việt Nam xin trước rồi mới nhảy vào mua vốn của họ. Như vậy, nếu họ mua vốn kiểm soát thì có thể trở thành chủ và chi phối dự án, doanh nghiệp ở những vùng rất khó chỉ bằng cách mua vốn. Do vậy, Nhà nước phải có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư trong nước thực thụ giúp họ phát triển giữ đất", ông Nghĩa nói thêm.
