Trong 4 năm qua, thế giới đã thống nhất nỗ lực trước tiên nhằm giảm bớt nỗi đau kinh tế do đại dịch gây ra và sau đó là chống lại đợt lạm phát lịch sử xảy ra sau đó. Khi đại dịch bùng phát, các ngân hàng trung ương trên thế giới đã cắt giảm lãi suất xuống 0 giống như cách đã làm trong cuộc khủng hoảng tài chính. Sau đó, khi lạm phát gia tăng, các ngân hàng trung ương lại bắt đầu tăng lãi suất với tốc độ nhanh chưa từng thấy trong nhiều thập kỷ. Họ đã làm tất cả những điều này trong thời gian gần như hoàn hảo, đảm bảo rằng thị trường vẫn ổn định và có thể dự đoán được. Nhưng bây giờ, thế giới đang có nguy cơ mất đồng bộ.
Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) bắt đầu cắt giảm lãi suất trong tuần qua. Động thái này không chỉ là dấu hiệu cho thấy niềm tin rằng khu vực đồng euro đang ở giai đoạn cuối của cuộc chiến kiểm soát lạm phát, mà còn là dấu hiệu cho thấy mối lo ngại rằng nền kinh tế cần một sự thúc đẩy nhỏ để tiếp tục phát triển. Các nhà đầu tư và nhà kinh tế kỳ vọng Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 9. Vì vậy, các ngân hàng trung ương trên khắp thế giới có thể sẽ bắt đầu phối hợp hạ cánh mềm - một sự cân bằng hoàn hảo cho lực đẩy giữa việc chống lạm phát và tránh suy thoái kinh tế.
Tamara Basic Vasiljev, nhà kinh tế cấp cao tại Oxford Economics cho biết: “Mùa Hè chắc chắn sẽ rất thú vị… Fed đã chứng minh khả năng chống lại bất kỳ loại vấn đề ổn định tài chính nào. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu lạm phát dịch vụ tiếp tục tăng bất ngờ trong suốt mùa Hè? Sau đó trở nên rõ ràng là họ thậm chí không thể cắt giảm vào tháng 9”.
Nếu Fed không cắt giảm lãi suất vào mùa Thu, chế độ lãi suất cao của Mỹ sẽ lạc nhịp với phần còn lại của thế giới. Và bất kỳ sự khác biệt nào giữa Mỹ và phần còn lại của thế giới sẽ tạo ra một làn sóng tiền đổ vào Mỹ. Ngược lại, lượng tiền mặt tăng vọt đột ngột đó có thể làm tăng thêm tính thanh khoản cho hệ thống tài chính ngay khi Fed đang cố gắng làm cạn kiệt nó. Điều này sẽ khiến Fed càng khó nới lỏng hơn, khiến chính sách của Mỹ khác biệt hơn với phần còn lại của thế giới, nó như một vòng luẩn quẩn cản đường nền kinh tế toàn cầu hướng tới hạ cánh mềm.
Giao dịch dựa trên chênh lệch lãi suất
Gió là kết quả của sự mất cân bằng: không khí di chuyển từ vùng có áp suất cao đến vùng có áp suất thấp. Chênh lệch áp suất càng lớn thì gió thổi càng nhanh. Nguyên tắc tương tự cũng áp dụng cho dòng tiền toàn cầu, các nhà đầu tư theo đuổi sự mất cân bằng và đôi khi mọi thứ bị thổi bay trong quá trình này.
Mỹ hiện có lãi suất nhỉnh hơn so với các quốc gia khác - lãi suất chuẩn của Fed là 5,25% - 5,5%. Những khác biệt này đã tạo tiền đề cho Phố Wall thực hiện giao dịch chênh lệch lãi suất (carry trade). Các nhà đầu tư sẽ vay tiền từ một quốc gia có lãi suất thấp, đầu tư vào trái phiếu của một quốc gia có lãi suất cao và nhận được khoản chênh lệch. Trong trường hợp này, điều đó có nghĩa là tiền sẽ được chuyển từ phần còn lại của thế giới và mua tài sản của Mỹ, đặc biệt là trái phiếu chính phủ Mỹ.
Giao dịch carry trade đã trở nên nóng kể từ đầu năm, các ngân hàng đầu tư như JPMorgan và UBS đã khuyến nghị giao dịch này cho khách hàng và chỉ số Bloomberg dựa trên việc bán các tiền tệ G10 có lãi suất thấp nhất và mua các tiền tệ có lãi suất cao nhất đã mang lại lợi nhuận 7% trong năm nay.
Viện Tài chính Quốc tế (IIF) báo cáo rằng chỉ trong tháng 5, các thị trường mới nổi ngoài Trung Quốc - nơi lãi suất cũng cao hơn - đã chứng kiến dòng vốn vào thị trường trái phiếu là 10,2 tỷ USD, chủ yếu là do các nhà đầu tư được hưởng lợi từ các giao dịch chênh lệch lãi suất như bán yên Nhật để mua đồng peso Mexico. Peter Schaffrik, chiến lược gia vĩ mô toàn cầu tại RBC Capital Markets cho biết, những giao dịch này diễn ra ở khắp mọi nơi, và lãi suất càng chênh lệch thì giao dịch càng trở nên hấp dẫn.
Nigel Green, Giám đốc điều hành của công ty quản lý tài sản toàn cầu deVere Group cho biết: “Chúng tôi dự đoán rằng Nhật Bản và Hàn Quốc sẽ phải đối mặt với những thách thức trong việc cân bằng chính sách tiền tệ để duy trì sự ổn định khi đồng đô la tăng giá…Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu các nhà hoạch định chính sách cảm thấy cần phải can thiệp vào thị trường tiền tệ hoặc điều chỉnh lãi suất để quản lý những tác động này”.
Đối với Mỹ, việc tiền được rót thêm vào nước Mỹ có tác động ngược lại với những gì Fed mong muốn. Điều này sẽ đẩy giá tài sản lên cao và nới lỏng các điều kiện tài chính. Nói cách khác, nó khiến Fed gặp khó khăn hơn trong việc chống lại tình trạng lạm phát đang khiến người tiêu dùng khó chịu hơn.
“Có những lo ngại chính đáng rằng dòng vốn vào Mỹ này sẽ làm tăng tính thanh khoản, đẩy giá tài sản lên cao và áp lực lạm phát, khiến Fed gặp khó khăn hơn trong việc hạ lãi suất…Thanh khoản tăng có thể dẫn đến áp lực lạm phát mà Fed có thể cần phải chống lại bằng cách duy trì hoặc thậm chí tăng lãi suất”, ông Nigel Green cho biết.
Nhưng, việc tăng lãi suất hơn nữa cuối cùng có thể phá vỡ sự ủng hộ của người tiêu dùng Mỹ và khiến Mỹ rơi vào suy thoái. Đó cũng là tính toán mà ECB đang thực hiện, mặc dù sự suy thoái của EU rõ ràng hơn. Với những nhược điểm này, Fed khó có thể tăng lãi suất, điều này sẽ tạo ra thị trường hoàn hảo cho chiến lược carry trade phát triển mạnh. Và chừng nào dữ liệu của Mỹ vẫn không ổn định thì lượng tiền mặt thực hiện theo chiến lược này cuối cùng sẽ chảy tràn trong nền kinh tế. Chúng ta đang ở những hiệp đầu tiên, nhưng điều này càng kéo dài thì nó sẽ càng có nhiều tác động. Đối với Phố Wall, điều đó có nghĩa là một mùa Hè cảnh giác. Đối với các nhà kinh tế, điều đó có nghĩa là bức tranh về nền kinh tế mà họ đang cố gắng ghép lại với nhau bằng những dữ liệu trái ngược nhau thậm chí còn mờ nhạt hơn. Đó là thời điểm mà sự không chắc chắn gia tăng.
Kỳ vọng hạ cánh mềm
Tất nhiên, vẫn có kỳ vọng rằng sự khác biệt này sẽ chỉ là tình trạng tạm thời. Nếu dữ liệu kinh tế Mỹ đột nhiên suy yếu, điều đó sẽ đẩy nhanh động thái cắt giảm lãi suất của Fed. Và có những dấu hiệu cho thấy lạm phát ở EU cao hơn mức các nhà hoạch định chính sách mong muốn, điều này có thể làm chậm tốc độ cắt giảm lãi suất đủ để Mỹ bắt kịp.
Đã có những dấu hiệu cho thấy nền kinh tế mạnh mẽ của Mỹ đang giảm nhiệt đôi chút. Tỷ lệ tiết kiệm hộ gia đình ở mức thấp nhất trong 16 tháng, thu nhập khả dụng chỉ tăng khiêm tốn và số tiền người dân phải trả trên số dư tín dụng tăng cao. Thị trường việc làm nóng đỏ đã hạ nhiệt và cơ hội việc làm đã trở lại mức trước đại dịch. Nhưng không phải mọi chỉ số đều kể câu chuyện về một cuộc hạ cánh mềm. Vào thứ Sáu (7/6), báo cáo việc làm của tháng 5 cho thấy Mỹ đã tạo ra 272.000 việc làm - nhiều hơn nhiều so với con số 182.000 dự kiến.
Trong khi đó, có những dấu hiệu cho thấy lạm phát ở Anh và EU có thể cao hơn những gì các nhà hoạch định chính sách đã dự đoán. Lạm phát ở EU tăng nhẹ lên 2,6% trong tháng 5, gây ngạc nhiên cho ECB nhưng không đủ gây sốc để ngăn chặn việc cắt giảm lãi suất vào tháng 6. Ở Anh, lạm phát dịch vụ ở mức 5,9% trong tháng 4, có thể khiến Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) có lý do để tạm dừng việc cắt giảm lãi suất. Ngay cả Ngân hàng trương ương Canada - đã cắt giảm lãi suất xuống từ mức 5% xuống 4,75% vào tuần trước - cũng lạc quan một cách thận trọng rằng tình trạng trật khớp sẽ chỉ là tạm thời.
Nhưng triển vọng lạc quan này không phải là sự đảm bảo: Phố Wall vẫn kỳ vọng ECB và BoE sẽ cắt giảm lãi suất 3 lần trong năm nay. Và nếu tháng 9 đến và tăng trưởng của Mỹ vẫn còn nóng, việc khai thác chênh lệch lãi suất có thể tiếp tục kéo dài cả năm, làm trầm trọng thêm các điều kiện khiến chính sách tiền tệ không đồng bộ, tiền từ châu Âu, Canada, Anh và Đông Á sau đó sẽ tiếp tục được rót vào thị trường Mỹ. Các nhà hoạch định chính sách sẽ phải điều chỉnh lại. Điều này không có nghĩa là nước Mỹ sẽ không hạ cánh mềm - đặc biệt nếu khoảnh khắc hỗn loạn này diễn ra trong thời gian ngắn - nó chỉ làm tăng khả năng xảy ra một chuyến đi gập ghềnh cho đến khi nền kinh tế đạt được điều đó.
