Theo ông John Nelmes, năm qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu kinh tế đáng khen ngợi: GDP tăng trưởng mạnh, lạm phát giảm xuống mức thấp, đầu tư trực tiếp nước ngoài tăng trưởng mạnh mẽ và nhiều thỏa thuận thương mại mới quan trọng đã được đàm phán thành công.
Những thành tựu về kinh tế vĩ mô này đã tạo dựng một nền tảng vững chắc cho kinh tế Việt Nam, dù vẫn tồn tại những rủi ro và thách thức trong trung hạn. Năm 2016, tốc độ tăng trưởng GDP dự báo sẽ giảm xuống còn khoảng 6%, phần lớn phản ánh cầu bên ngoài yếu hơn, tình trạng hạn hán nghiêm trọng và xâm nhập mặn đất canh tác đã ảnh hưởng bất lợi đến sản xuất nông nghiệp.
Lạm phát cơ bản có thể vẫn giữ ở mức thấp, mặc dù lạm phát chung dự tính sẽ tăng vừa phải do tăng giá lương thực, thực phẩm và tăng phí dịch vụ giáo dục và y tế do nhà nước quản lý theo như kế hoạch. Thặng dư tài khoản vãng lai dự báo sẽ giảm bớt trong ngắn hạn, với cầu bên ngoài đang chậm lại, mặc dù đầu tư trực tiếp nước ngoài dự kiến vẫn tăng trưởng mạnh tốt.
Ông Nelmes cho rằng, rủi ro đối với triển vọng kinh tế xuất phát từ hạn hán, tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm hơn và tác động lan tỏa từ biến động thị trường tài chính toàn cầu. Nợ công tăng nhanh là một mối quan ngại. Điều đó làm giảm dư địa tài khóa cho điều chỉnh và có thể gây áp lực lên lãi suất trong nước, điều này có thể ảnh hưởng bất lợi đến kết quả hoạt động của DN và ngân hàng.
Những cải cách ở khu vực ngân hàng và DN nhà nước đã có tiến bộ và nay cần thực hiện một số giải pháp quan trọng. Những yếu tố hỗ trợ tăng trưởng bao gồm việc thực hiện nhanh các hiệp định thương mại tự do mới có thể giúp thúc đẩy cải cách cơ cấu trong nước.
Đoàn công tác của IMF và các cơ quan chức năng đã thảo luận về việc phát huy những thành tựu gần đây thông qua đợt cải cách kinh tế thứ 2, giúp tăng cường sức mạnh của nền kinh tế, giảm thiểu rủi ro và đưa Việt Nam vào con đường phát triển cao hơn, bền vững hơn, mang lại sự thịnh vượng mạnh mẽ về lâu dài.
Ngân sách đã thâm hụt trung bình khoảng 6,5% GDP từ năm 2012, làm nợ công và nợ do Chính phủ bảo lãnh tăng mạnh, ước tính khoảng 62% GDP trong năm nay. Đoàn công tác của IMF khuyến nghị, Chính phủ Việt Nam cần củng cố ngân sách theo hướng hỗ trợ tăng trưởng và bắt đầu từ năm nay để giảm thâm hụt ngân sách xuống khoảng 3% GDP vào năm 2020 và giúp nợ công giảm bền vững.
Củng cố ngân sách nên tập trung vào mở rộng diện nộp thuế, đảm bảo chi đầu tư công chất lượng cao cho giáo dục, y tế và cơ sở hạ tầng, đồng thời cũng có sẵn nguồn lực để giải quyết các khoản nợ xấu và tăng vốn cho các NHTM nhà nước.
Đoàn công tác của IMF đã làm việc với Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ, Trưởng ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Văn Bình, Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Minh Hưng, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Chí Trung, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Thế Phương, các đại biểu Quốc hội, các cán bộ cấp cao khác trong các cơ quan chính phủ, đại diện khu vực tư nhân, các nhà nghiên cứu và các đối tác phát triển.
Đoàn công tác cho rằng, nên giữ chính sách tiền tệ như hiện tại đến chừng nào không có áp lực lên lạm phát cơ bản, trong khi các cú sốc trong nước gần đây đã được nền kinh tế hấp thụ. Nếu xuất hiện dấu hiệu về những tác động vòng hai đối với lạm phát thì cần phải thắt chặt chính sách tiền tệ.
Cơ chế tỷ giá hối đoái linh hoạt được áp dụng gần đây là một bước tiến đáng khen ngợi. Cho phép tỷ giá hối đoái linh hoạt hơn và củng cố các công cụ chính sách tiền tệ trong khi chuyển dần theo hướng sử dụng lạm phát như một neo danh nghĩa đối với chính sách tiền tệ sẽ giúp Việt Nam bảo đảm sự ổn định kinh tế vĩ mô, đồng thời giúp giảm xóc trước những cú sốc bên ngoài.
IMF cũng đưa ra khuyến nghị về cải cách khu vực tài chính, cơ cấu và cải cách các doanh nghiệp nhà nước là rất quan trọng để nâng cao năng suất và tăng trưởng về trung hạn. Đặc biệt, cần đẩy nhanh giải quyết nợ xấu trong các ngân hàng và VAMC đi kèm với việc tăng cường vốn của các ngân hàng bằng việc để khu vực tư nhân tham gia nhiều hơn, cải thiện chất lượng quản trị, áp dụng các chuẩn mực báo cáo tài chính quốc tế là một phần của những kế hoạch tái cơ cấu ngân hàng có thời hạn để củng cố sự ổn định tài chính vĩ mô, đồng thời là nền tảng cho tăng trưởng mạnh mẽ.
Cải cách các DN nhà nước cần được đẩy mạnh thông qua việc cổ phần hóa nhanh và toàn diện, thoái vốn kinh doanh ngoài ngành, minh bạch các khoản thu từ cổ phần hóa và việc sử dụng các khoản thu đó. Tăng năng suất lao động hơn nữa thông qua việc tạo ra một sân chơi bình đẳng cho khu vực tư nhân khi tiếp cận các nguồn lực.
