Khí thải bốc lên từ một nhà máy ở Thượng Hải, Trung Quốc. Ảnh tư liệu: AFP/TTXVN
Theo cơ quan này, mặc dù tốc độ phát thải đã chậm lại vào năm ngoái, nhưng lượng khí thải liên quan đến năng lượng vẫn tăng 0,8%, chủ yếu do các đợt nắng nóng. Mặc dù vậy, tín hiệu đáng mừng các công nghệ ít phát triển carbon hơn như năng lượng tái tạo, điện hạt nhân và xe điện vẫn tiếp tục phát triển mạnh mẽ.
Thế giới vẫn chưa đạt đến điểm chuyển đổi hoàn toàn sang năng lượng không carbon, nhưng xu hướng đang đi theo hướng tích cực. Theo báo cáo của IEA, nhu cầu năng lượng đạt mức cao kỷ lục, kéo theo mức phát thải CO2 tăng 0,8% trong năm 2024 (so với 1,1% vào năm 2023). Tuy nhiên, xu hướng rõ ràng là sự chững lại trong việc sử dụng các nguồn năng lượng gây ô nhiễm nhất (than và dầu mỏ), trong khi năng lượng tái tạo lại tăng trưởng nhanh hơn.
IEA nhấn mạnh rằng thế giới đang đi đúng hướng để điện khí hóa các lĩnh vực tiêu dùng quan trọng. Cụ thể việc triển khai năng lượng mặt trời, gió, hạt nhân, xe điện và máy bơm nhiệt từ năm 2019 đến nay đã giúp tránh được 2,6 tỷ tấn CO2 mỗi năm, tương đương với 7% lượng khí thải toàn cầu.
Một phát hiện quan trọng là nhu cầu điện năng tăng mạnh (4,3% trong năm 2024, mức cao nhất từng được ghi nhận), chiếm khoảng 60% tổng mức tăng trưởng năng lượng.
Báo cáo của AIE chỉ ra rằng năng lượng tái tạo chiếm phần lớn trong tăng trưởng nguồn cung (38%), tiếp theo là khí đốt tự nhiên (28%), than (15%), dầu mỏ (11%) và điện hạt nhân (8%). Tuy nhiên, dù tốc độ tăng trưởng đã chậm lại, lượng khí thải CO2 từ ngành năng lượng vẫn đạt mức kỷ lục mới là 37,8 gigaton CO2 - chủ yếu do việc sử dụng than và khí đốt tự nhiên.
Thêm vào đó, tác động của thời tiết đã làm trầm trọng hơn tình trạng này. Ví dụ, toàn bộ mức tăng tiêu thụ than vào năm 2024 - gần như hoàn toàn đến từ Trung Quốc, Ấn Độ và Đông Nam Á - được thúc đẩy bởi các yếu tố khí hậu. Đây chính là vòng luẩn quẩn mà các nhà khoa học thường cảnh báo: phát thải khí nhà kính làm tăng nhiệt độ toàn cầu, gây ra hiện tượng thời tiết cực đoan, dẫn đến nhu cầu sử dụng điều hòa không khí cao hơn, từ đó làm gia tăng tiêu thụ năng lượng và phát thải.
Báo cáo của AIE mang đến nhiều hy vọng cho quá trình giảm phát thải carbon. Điện mặt trời tiếp tục phát triển mạnh mẽ: Trong số 2,6 Gt CO2 được cắt giảm hàng năm từ năm 2019, có 1,4 Gt đến từ năng lượng mặt trời, 0,9 Gt từ năng lượng gió và 0,19 Gt từ điện hạt nhân. Xe điện và máy bơm nhiệt hiện chỉ giúp giảm lần lượt 80 và 65 triệu tấn CO2 mỗi năm, nhưng con số này dự kiến sẽ tăng nhanh khi các thiết bị sử dụng nhiên liệu hóa thạch được thay thế.
AIE kết luận: “Nếu không có các giải pháp khử carbon (mặt trời, gió, hạt nhân, xe điện, máy bơm nhiệt), lượng phát thải CO2 toàn cầu trong giai đoạn 2019-2024 có thể cao gấp ba lần hiện tại.” Tuy nhiên, để đạt mục tiêu giảm phát thải sâu hơn, các quốc gia cần đẩy nhanh tốc độ triển khai các công nghệ năng lượng sạch và giảm sự phụ thuộc vào than đá và dầu mỏ.
