Đến thời điểm này có thể nhìn nhận ra sao về khung pháp lý cho thị trường chứng khoán phát triển, thưa ông?
Quốc hội đã thông qua Luật Chứng khoán mới, áp dụng từ năm 2021, đây là nền tảng pháp lý quan trọng để phát triển thị trường chứng khoán.
Để thị trường chứng khoán phát triển, chúng tôi triển khai 8 nhóm giải pháp gồm: hoàn thiện cơ sở pháp lý, cơ cấu hàng hoá, cơ cấu đầu tư, cơ cấu tổ chức, nâng cao năng lực quản lý, giám sát, tăng cường vai trò xã hội nghề nghiệp của thị trường chứng khoán…
Về hoàn thiện cơ sở pháp lý, hiện UBCK đang hoàn thiện các văn bản hướng dẫn Luật để nhà đầu tư nắm rõ. Xem xét hoàn thiện thêm những khung khổ pháp lý phù hợp hơn với hoạt động giao dịch mới của thị trường, đề cao yếu tố số hoá, hiện đại hóa về công nghệ.
Nhóm giải pháp thứ hai là tăng cường nâng cao năng lực quản lý, giám sát, đây là điều kiện quan trọng để phát triển, công khai, minh bạch.
Kiện toàn bộ máy chức năng, nhiệm vụ thanh tra giám sát, trong đó có hoàn thiện khung pháp lý, hiện đã có nghị định sửa đổi ban hành năm 2021 nâng cao quy chế sửa đổi, xử lý các vi phạm kịp thời. Xây dựng các tiêu chí giám sát rõ ràng, phân thành 3 tuyến để tăng cường giám sát. Giám sát là quan trọng nhất. Xử lý nghiêm những hành vi vi phạm.
Nhóm giải pháp đánh giá rủi ro, quản lý rủi ro các công ty chứng khoán và các tổ chức tham gia thị trường. Về nhóm giải pháp này, để tăng cường công tác thanh tra, sẽ thực hiện nâng cấp hệ thống công nghệ, nâng cấp để giám sát mạnh hơn nữa.
Bên cạnh đó, đa dạng hoá các sản phẩm mới, cơ cấu phù hợp trong sự phát triển chung của thị trường, nghiên cứu xem xét các doanh nghiệp tiềm năng, sáng tạo tham gia vào thị trường. Qua đó, giúp doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn từ thị trường chứng khoán, tạo đà cho doanh nghiệp mới nổi, doanh nghiệp khởi nghiệp đi nhanh hơn.
Đa dạng hoá các kỳ hạn trái phiếu chính phủ, trong thời gian tới phát hành trái phiếu xanh để nhằm huy động vốn phát triển kinh tế xanh, bền vững, thu hút nhà đầu tư tham gia vào thị trường trái phiếu. Ban hành quy định về chứng khoán hoá các khoản nợ. Hoàn thành khung pháp lý sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp.
Ngoài ra, nhóm giải pháp về nâng cao tính minh bạch, chất lượng hàng hoá, huy động vốn và giám sát việc huy động vốn cũng được chú trọng.
Các văn bản hướng dẫn Luật Chứng khoán 2019 có nhiều quy định mới, trong khi thị trường phát triển nhanh và nóng. Vậy chúng ta đã có một hệ thống quy định bao quát được thị trường?
Luật Chứng khoán năm 2019 được mở rộng theo hướng bao quát toàn diện các hoạt động về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
Thứ nhất, quy định rõ các biện pháp bảo đảm an ninh, an toàn thị trường chứng khoán phù hợp với thông lệ quốc tế, tạo cơ sở pháp lý, cũng như xác định rõ trách nhiệm của cơ quan quản lý thị trường chứng khoán trong việc thực hiện các biện pháp mang tính phòng ngừa, cũng như kịp thời khắc phục, xử lý các sự cố, biến động bất thường của thị trường chứng khoán.
Thứ hai, cụ thể hóa các nhiệm vụ, quyền hạn của Bộ Tài chính, UBCK, bảo đảm phân công, phân cấp rõ ràng.
Thứ ba, chuẩn hóa điều kiện, trình tự, thủ tục chào bán chứng khoán, tiêu chuẩn công ty đại chúng nhằm nâng cao chất lượng hàng hóa trên thị trường chứng khoán, qua đó giảm thiểu rủi ro cho nhà đầu tư.
Thứ tư, bổ sung quy định tạo cơ sở pháp lý thực hiện tái cấu trúc thị trường giao dịch chứng khoán theo hướng hình thành các công ty con hoạt động chuyên biệt theo từng thị trường, chuyên môn hóa, chuyên nghiệp hóa, đồng thời mở ra cơ hội để các Sở giao dịch chứng khoán và Tổng công ty Lưu ký và Bù trừ chứng khoán Việt Nam có thể chuyển sang hoạt động theo mô hình công ty cổ phần khi điều kiện cho phép.
Thứ năm, mở rộng phạm vi hoạt động, các dịch vụ được cung cấp, tạo điều kiện tốt hơn cho các tổ chức kinh doanh chứng khoán.
Thứ sáu, bổ sung thẩm quyền của UBCK trong việc yêu cầu các tổ chức, cá nhân, tổ chức tín dụng, doanh nghiệp viễn thông cung cấp thông tin có liên quan để xác minh, xử lý các hành vi bị cấm, tăng cường cơ chế phối hợp giám sát giữa UBCK với các cơ quan khác như thuế, đăng ký kinh doanh, với các cơ quan quản lý thị trường chứng khoán các nước, nâng mức phạt tiền hành chính tối đa đối với các hành vi vi phạm về chứng khoán và thị trường chứng khoán.
Việc xây dựng các văn bản quy định chi tiết Luật Chứng khoán năm 2019 đã được UBCK tham mưu giúp Bộ Tài chính triển khai thực hiện đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật, hoàn thành bảo đảm chất lượng, đúng thời hạn theo yêu cầu của Chính phủ.
Đến nay, Chính phủ đã ban hành 5 nghị định và Bộ Tài chính đã ban hành 15 thông tư quy định chi tiết thi hành và hướng dẫn thực hiện Luật.
Phát triển bền vững luôn là mục tiêu được cơ quan quản lý thị trường nhấn mạnh, định hướng này sẽ được thực hiện ra sao trước sự phát triển nóng thời gian gần đây?
Thị trường những năm gần đây phát triển nhanh về quy mô, tuy nhiên trong giai đoạn tới, các thành viên thị trường cần chú trọng hơn tới việc phát triển về chiều sâu và tính bền vững. Trong đó, việc mở rộng vẫn cần thực hiện, nhưng theo hướng có sự chọn lọc.
Cơ quan quản lý định hướng tăng cường giám sát thị trường chứng khoán dựa trên 3 tuyến là công ty chứng khoán, các Sở giao dịch và UBCK.
Trong các khâu tư vấn, đưa hàng hóa lên thị trường cũng như phát hành, phần hoạt động tư vấn của công ty chứng khoán rất quan trọng, là chốt chặn đầu tiên để chọn lọc các doanh nghiệp cho thị trường.
UBCK đã chỉ đạo xây dựng hệ thống chấm điểm các công ty chứng khoán có hoạt động tư vấn niêm yết, phát hành trái phiếu, qua đó nâng cao trách nhiệm của nhóm công ty này trong việc lựa chọn cổ phiếu, trái phiếu lên thị trường.
Sắp tới, UBCK sẽ phối hợp với cơ quan chức năng để điều tra các doanh nghiệp có dấu hiệu tăng vốn ảo, vì đó là hành vi nguy hiểm cho thị trường và nhà đầu tư, không khác gì đưa hàng giả lên thị trường.
Đơn vị tư vấn cho doanh nghiệp tăng vốn ảo, hoặc sử dụng vốn tăng thêm không đúng mục đích sẽ bị cơ quan quản lý xem xét trách nhiệm.
Về phát hành trái phiếu doanh nghiệp, UBCK theo chỉ đạo của Bộ Tài chính đã tổ chức kiểm tra 10 công ty chứng khoán có lượng tư vấn phát hành lớn nhất thời gian qua. Kết quả sẽ sớm được công bố, đơn vị nào có sai phạm sẽ bị xử lý. Cùng với đó, UBCK kiểm tra một số doanh nghiệp có dấu hiệu phát hành trái phiếu không đúng quy định.
Như vậy có thể nói, công tác siết chặt kỷ luật, kỷ cương trên thị trường chứng khoán sẽ là những ưu tiên hàng đầu trong thời gian tới, thưa ông?
Cho đến nay, chúng ta đã có khung khổ pháp lý tương đối đầy đủ, đồng bộ, thống nhất, hiệu quả, phù hợp với các chuẩn mực và thông lệ tốt của quốc tế, góp phần thúc đẩy thị trường phát triển an toàn, hiệu quả, phù hợp với thực tiễn phát sinh và thông lệ quốc tế, bảo đảm nền tảng pháp lý cần thiết cho giai đoạn phát triển mới của thị trường chứng khoán.
Việc thi hành pháp luật về chứng khoán và thị trường chứng khoán hiện hành góp phần cải thiện chất lượng hàng hóa, chất lượng các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán; thu hút vốn đầu tư của nhà đầu tư trong và ngoài nước trên thị trường chứng khoán; nâng cao năng lực, chất lượng hoạt động của các chủ thể tham gia thị trường; tăng tính công khai, minh bạch, bảo đảm thị trường chứng khoán hoạt động bền vững, an toàn, chuyên nghiệp, hiện đại.
Không chỉ UBCK, mà cơ quan quản lý là Bộ Tài chính cũng yêu cầu chúng tôi tiếp tục nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, giám sát và cưỡng chế thực thi, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư, tăng niềm tin của thị trường.
Điều này sẽ góp phần khuyến khích mạnh mẽ tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế và các tầng lớp nhân dân tham gia đầu tư và hoạt động trên thị trường chứng khoán, tạo ra kênh huy động vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế, góp phần nâng tầm thị trường chứng khoán Việt Nam, đáp ứng yêu cầu phát triển, yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng trong tình hình mới.
