Hội đồng quản trị đa dạng và bao trùm
Ngày 5/3/2025, Viện Thành viên Hội đồng Quản trị Việt Nam (VIOD) đã tổ chức diễn đàn chuyên đề đầu tiên: Diễn đàn Nữ Thành viên Hội đồng Quản trị 2025 với chủ đề “Hội đồng Quản trị đa dạng và bao trùm – Yếu tố quan trọng của phát triển bền vững”.
Sự kiện năm nay tiếp tục nhận được sự đồng hành và hỗ trợ từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), Viện Thành viên HĐQT Malaysia (ICDM) và KPMG – thành viên trong Mạng lưới Thành viên Doanh nghiệp (CMP) của VIOD.
Chia sẻ tại Diễn đàn, ông Nguyễn Anh Phong, Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) cho biết, trong kỷ nguyên về ESG và phát triển bền vững, các doanh nghiệp niêm yết và công ty đại chúng không những không nằm ngoài xu thế này, mà thậm chí còn cần phải trở thành các tổ chức tiên phong và đi đầu trong việc thúc đẩy ESG và phát triển bền vững.
“Chúng ta đã nói rất nhiều về yếu tố E – Môi trường và G – Quản trị, tuy nhiên câu chuyện về chữ S – Xã hội chưa thực sự được nhắc đến một cách đầy đủ. Đối với các doanh nghiệp niêm yết, yếu tố S – Xã hội là một trong những thành tố vô cùng quan trọng, đó chính là các giá trị về đa dạng, công bằng và bao trùm, và được thể hiện qua sự tham gia của các nữ thành viên Hội đồng Quản trị (HĐQT)”, ông Phong cho biết.
 |
Ông Nguyễn Anh Phong, Tổng giám đốc Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) |
Thực tiễn ở các doanh nghiệp cho thấy các công ty có sự tham gia của nữ giới trong ban lãnh đạo thường đạt kết quả tài chính tốt hơn, khả năng đổi mới mạnh mẽ hơn và văn hóa doanh nghiệp đa dạng hơn. Những phẩm chất như sự nhạy bén, khả năng lắng nghe, quản lý linh hoạt và tư duy chiến lược của phụ nữ đã giúp họ có những ưu thế trong quản lý và lãnh đạo. Theo báo cáo đánh giá của Grant Thornton International, tỷ lệ phụ nữ nắm giữ các vị trí lãnh đạo cấp cao trong các doanh nghiệp tầm trung trên toàn cầu có xu hướng tăng lên (từ 19,4% trong những năm đầu khảo sát lên 33% vào năm 2024).
Tại Việt Nam, theo khảo sát tại Báo cáo đánh giá về Quản trị công ty cho Doanh nghiệp niêm yết Việt Nam năm 2024, tỷ lệ thành viên HĐQT là nữ chiếm khoảng 18%.
Trong bảng xếp hạng các sàn giao dịch chứng khoán châu Á dựa trên cân bằng giới trong HĐQT của các doanh nghiệp niêm yết (theo % số ghế trong HĐQT do nữ giới nắm giữ), Việt Nam xếp thứ hai với tỷ lệ 21%, đứng sau Malaysia với tỷ lệ 26%. Tỷ lệ trung bình tại thị trường châu Á là 16%.
Tiến sĩ Melita Mehjabeen, Giảng viên tại Viện Quản trị Kinh doanh (IBA) thuộc Đại học Dhaka - Trường đào tạo kinh doanh hàng đầu tại Bangladesh, đồng thời là thành viên HĐQT độc lập tại nhiều tập đoàn đa quốc gia và tổ chức tài chính chia sẻ, nữ thành viên HĐQT có vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh và đóng góp vào tính hiệu quả và bền vững của HĐQT.
Thứ nhất, nữ thành viên HĐQT thúc đẩy ra quyết định bao trùm, khi các nghiên cứu cho thấy, HĐQT đa dạng giới tham gia vào các cuộc thảo luận sâu hơn, giúp nâng cao chất lượng quản trị công ty. Thứ hai, củng cố quản trị và liêm chính. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, doanh nghiệp có nhiều nữ thành viên HĐQT có tỷ lệ gian lận thấp hơn và hệ thống quản trị chặt chẽ hơn.
Thứ ba, định hình khẩu vị rủi ro khác biệt. Thành viên nữ trong HĐQT thường có khả năng cân bằng giữa sự thận trọng và táo bạo. Sự kết hợp đa dạng trong góc nhìn giúp ngăn chặn tư duy theo nhóm (groupthink) và tăng cường khả năng phục hồi doanh nghiệp.
Thứ tư, vai trò cố vấn và dẫn dắt văn hóa (ngoài phòng họp). Nữ thành viên HĐQT không chỉ tham gia sáng tạo mà còn truyền cảm hứng cho thế hệ lãnh đạo tương lai, đảm bảo sự đa dạng trong mọi cấp độ tổ chức.
Nỗ lực thúc đẩy quá trình
Lợi ích kinh doanh của sự đa dạng từ lâu đã được khẳng định. Các công ty có HĐQT đa dạng hơn đã chứng minh rằng họ có xu hướng đạt hiệu quả tài chính cao hơn. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là: Tại sao sự hiện diện của phụ nữ vẫn còn thấp trong các HĐQT toàn cầu? Tại sao các tổ chức và nhà đầu tư chưa có nhiều hành động để tận dụng những lợi ích mà sự đa dạng trong HĐQT mang lại?
 |
Báo cáo “Phụ nữ trong phòng họp HĐQT: Góc nhìn toàn cầu” của Deloitte cho thấy, phụ nữ chỉ chiếm chưa đến một phần tư số ghế trong HĐQT trên toàn thế giới (23,3% vào năm 2023).
Dù đã có nhiều sáng kiến trên toàn cầu nhằm tăng số lượng nữ thành viên HĐQT, nhưng tiến trình vẫn diễn ra chậm. Chẳng hạn, Tiến sĩ Melita Mehjabeen chia sẻ, tỷ lệ phụ nữ trong HĐQT của các doanh nghiệp niêm yết trên Sở Giao dịch chứng khoán Dhaka (DSE) đã suy giảm cả về số lượng thực tế và số lượng phụ nữ giữ vị trí thành viên HĐQT độc lập.
Theo đó, các bên hữu quan cần có thêm nhiều hành động thiết thực nhằm giúp HĐQT phản ánh đúng thực tế xã hội mà doanh nghiệp đang hoạt động. Đồng thời, bản thân các HĐQT cũng cần chủ động đặt ra những câu hỏi quan trọng và thực hiện các biện pháp cụ thể để thúc đẩy thay đổi.
Một điều rõ ràng là hành động của chính phủ đã có tác động đáng kể đối với tỷ lệ nữ giới trong HĐQT. Trong 6 quốc gia có tỷ lệ nữ giới trong HĐQT cao nhất trong nghiên cứu của Deloitte, 5 quốc gia đã áp dụng các quy định bắt buộc về hạn ngạch giới, với tỷ lệ dao động từ khoảng 33% (Bỉ, Hà Lan) đến 40% (Pháp, Na uy, Ý).
Bên cạnh đó, yêu cầu từ phía nhà đầu tư cũng đang thúc đẩy sự thay đổi. Nhà đầu tư cần duy trì giám sát chặt chẽ và đặt ra những kỳ vọng rõ ràng về đa dạng giới.
Cuối cùng, HĐQT là tác nhân thay đổi quan trọng. Khi các tổ chức hướng đến việc xây dựng một HĐQT và các lãnh đạo cấp cao cân bằng và công bằng hơn, với sự đa dạng thực sự trong tư duy, các thành viên HĐQT cần duy trì trọng tâm vào bình đẳng giới để tiếp tục thúc đẩy sự tiến bộ.
