Tham gia chất vấn Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát và Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Minh Quang tại Phiên giải trình việc thực hiện chính sách, pháp luật về quản lý và sử dụng đất tại các nông, lâm trường quốc doanh 2004 – 2014 diễn ra tại Hội trường Ba Đình sáng nay (27/8), Đại biểu Chu Sơn Hà (TP. Hà Nội) khá bức xúc với tình trạng buông lỏng quản lý đất đai tại các nông, lâm trường quốc doanh.
Theo vị Phó trưởng đoàn đại biểu Quốc hội TP. Hà Nội, việc buông lỏng quản lý đất đai diễn ra trong nhiều năm và vẫn tiếp diễn đến giờ phút này.
Về vấn đề này, mở đầu phiên chất vấn, đại biểu Đỗ Văn Đương (TP. Hồ Chí Minh) chỉ ra thực tế đáng suy nghĩ là trong số 13 triệu ha rừng hiện nay, số rừng giao trực tiếp cho các hộ gia đình chỉ chiếm 26%, cộng đồng quản lý 2%, UBND cấp xã không phải là đơn vị được giao quản lý đất rừng nhưng lại đang quản lý khoảng 2,1 triệu ha, trong khi nhiều hộ dân không có đất sản xuất.
“Việc giao đất rừng như vậy theo luật đã đúng chưa? Trách nhiệm của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đến đâu? Giải pháp khắc phục tình trạng này?”, đại biểu Đỗ Văn Đương đặt câu hỏi.
Báo cáo giải trình với các thành viên Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Cao Đức Phát lý giải việc vì sao có 2,1 triệu ha đất nông nghiệp do UBND xã quản lý mà không giao cho dân là do những khu vực đất ở xa dân, không thuận tiện sản xuất hoặc là đất rừng phòng hộ, rừng đặc dụng.
“Trên thực tế có những khu đất xấu, xa dân, hiệu quả sản xuất thấp. Vì thế, không giao được cho tổ chức của nhà nước nào và cũng chưa giao cho dân nên UBND cấp xã phải tạm thời quản lý”, Bộ trưởng Cao Đức Phát nói.
Không đồng ý với câu trả lời của Bộ trưởng Cao Đức Phát, đại biểu Chu Sơn Hà chỉ rõ: “Báo cáo đồng chí Bộ trưởng, xã Ba Vì (TP. Hà Nội) có 2.000 cử tri, 100% dân tộc ở đó là đồng bào dân tộc Dao. Tôi đi giám sát rất đau lòng khi biết đồng bào không có đất sản xuất phải đi sang làm thuê ở Trung Quốc, đối mặt với rất nhiều rủi ro mà trong trả lời của Bộ trưởng tôi vừa thấy bảo là có 2,1 triệu ha đất nông – lâm nghiệp ở xa dân, đất sỏi đá nên dân không nhận sản xuất. Trong khi đó, tôi thấy đất ven vùng đệm của Rừng Quốc gia Ba Vì thì lại giao cho các cá nhân, tổ chức ở nơi khác đến để bảo vệ rừng chứ lại không giao cho đơn vị sở tại. Xin hỏi Bộ trường, đến bao giờ chúng ta thực hiện việc quản lý có hiệu quả?"
Trước thực tế được thành viên Đoàn giám sát chỉ rõ, Bộ trưởng Cao Đức Phát hứa: “Thời gian tới sẽ rà soát lại diện tích này theo chỉ đạo của Thủ tướng. Chỗ nào có khả năng cho dân sản xuất sẽ đề nghị Chính phủ báo cáo Quốc hội giao cho nhân dân và các tổ chức phù hợp quản lý sử dụng. Đồng thời có cơ chế hữu hiệu hơn xác định chủ quản lý cụ thể phần đất này”.
Môt vấn đề khác mà Đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cũng chỉ ra tại phiên giải trình này là việc chuyển đổi các nông, lâm trường quốc doanh thành công ty cổ phần là hiệu quả kinh tế không rõ nét, phát sinh những hậu quả nặng nợ do các dự án “hà hơi thổi ngạt” cho các loại nông lâm trường này, trong khi thực tế là nó không sống được.
“Như cái công ty nông nghiệp Mường La, hiện nay nó không sống được, nợ từ các dự án rất nhiều. Lâm trường Văn Chấn (tỉnh Yên Bái) 10 năm nay không có giám đốc vì không có phê duyệt tái cơ cấu. Hàng mấy năm nay sống lay lắt bằng tiền dịch vụ môi trường rừng và 3 tháng nay họ chả có đồng nào. Không có gì trả cho người lao động. Chúng tôi đến giám sát chả biết nói gì, pha ấm trà uống rồi về bởi có gì đâu mà nói. Đấy là câu chuyện mà rất đáng phải quan tâm. Ở Công ty Chè Mộc Châu, trước đây người ta làm nông trường viên nhận khoán với nông trường – là doanh nghiệp của nhà nước. Đến nay chuyển sang nhận khoán của 1 công ty tư nhân. Họ không làm gì, mỗi năm người nông dân phải trả cho công ty này 2,8 triệu đồng. Vậy thì khi chuyển đổi, người dân được gì, nhà nước được gì? Là không rõ ràng, không những không được mà còn mất đi. Chúng tôi đi giám sát về cứ buồn mãi cho đến tận bây giờ”, đại biểu Nguyễn Tiến Sinh (tỉnh Hòa Bình) nói.
Một thực trạng khác cũng được đại biểu Nguyễn Tiến Sinh chỉ ra tại phiên giải trình là tình trạng thất thoát tài sản nhà nước là đất đai trong quá trình cổ phần hóa các nông, lâm trường quốc doanh. “Chúng tôi đến Công ty Chè Mộc Châu (tỉnh Sơn La), hỏi ra công ty này đã chuyển đổi 100% thành công ty cổ phần, nhà nước không giữ phần trăm cổ phần nào. Khi cổ phần hóa, ngân sách Nhà nước thu về khoảng trên dưới 1 tỷ đồng. Năm 2014, Công ty này nộp khoảng 2,4 tỷ đồng vào ngân sách trong khi quản lý khoảng 4.800 ha đất. Trước đây, người dân làm nông trường viên nhận khoán với nông trường - là doanh nghiệp của nhà nước. Đến nay chuyển sang nhận khoán của 1 công ty tư nhân, mỗi năm người nông dân phải trả cho công ty này 2,8 triệu đồng mỗi ha nhận khoán. Vậy thì khi chuyển đổi, người dân được gì, nhà nước được gì là không rõ ràng, không những không được mà còn mất đi”.
Về vấn đề này, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng, lo ngại của đại biểu cần phải cân nhắc kỹ vì việc cổ phần hóa chỉ thực hiện với các tài sản trên đất. Về nguyên tắc, đất đai là tài sản Nhà nước. Tuy nhiên, việc sử dụng đất, cho thuê đất 1 cách tùy tiện, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn thừa nhận là có và hứa sẽ xem xét, chấn chỉnh!.
