Ngân hàng Nhà nước cho biết, đến cuối tháng 8/2023, doanh số hỗ trợ lãi suất 2% (gói hỗ trợ 40.000 tỷ đồng từ ngân sách) đạt hơn 169.000 tỷ đồng, dư nợ hỗ trợ lãi suất đạt gần 57.000 tỷ đồng cho hơn 2.100 khách hàng, số tiền hỗ trợ lãi suất lũy kế từ đầu chương trình đạt khoảng 781 tỷ đồng, tức mới đạt gần 2%.
Theo lý giải của các cơ quan chức năng, nguyên nhân khiến gói hỗ trợ này giải ngân chậm chủ yếu là do tâm lý e ngại công tác thanh, kiểm tra, cân nhắc giữa lợi ích từ hỗ trợ lãi suất 2% và chi phí bỏ ra khi nhận hỗ trợ lãi suất như theo dõi hồ sơ, chứng từ, tuân thủ các thủ tục thanh, kiểm tra; khó đánh giá về khả năng “phục hồi” trong bối cảnh kinh tế thế giới và trong nước còn nhiều yếu tố rủi ro, bất định…
Trong khi gói hỗ trợ lãi suất 2% thừa nguồn, nhưng ế vốn, thì gói hỗ trợ nhà ở xã hội theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP lại đang thiếu nguồn để triển khai. Tại một số địa phương, chưa doanh nghiệp nào được tiếp cận nguồn vốn này.
Tại Hội nghị kết nối ngân hàng - doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Bắc Ninh mới đây, lãnh đạo Sở Xây dựng Bắc Ninh đề xuất Ngân hàng Nhà nước bỏ gói vay nhà ở xã hội theo Nghị định 100, vì đến nay, chưa doanh nghiệp nào trên địa bàn tỉnh tiếp cận được, dù đã triển khai trên địa bàn tỉnh từ năm 2016 (7 năm).
Lý giải nguyên nhân tình trạng này, ông Nguyễn Xuân Bắc, Phó Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế (Ngân hàng Nhà nước) cho biết, đối với việc cho vay qua các tổ chức tín dụng (TCTD) được chỉ định, đến nay, 4 ngân hàng thương mại Nhà nước đều đã ban hành đầy đủ quy trình triển khai cho vay, nhưng lại chưa thể triển khai.
Nguyên nhân là do ngân sách Nhà nước chưa bố trí được nguồn ngân sách cấp bù.
“Đây là gói mà cơ chế cho vay là các ngân hàng cho vay và được cấp bù lãi suất, tuy nhiên, đến thời điểm hiện nay các ngân hàng không có nguồn cấp bù để triển khai”, ông Bắc thông tin và cho biết, Ngân hàng Nhà nước cũng như Bộ Xây dựng đã có nhiều ý kiến, kiến nghị Chính phủ bố trí nguồn cho việc cấp bù lãi suất.
Còn với kênh qua Ngân hàng Chính sách xã hội, đại diện Ngân hàng Nhà nước cho hay, hiện Chính phủ chỉ cho vay với người mua nhà, còn với chủ đầu tư, Chính phủ đang có đề án, khi đề án được duyệt thì mới thực hiện.
Tuy nhiên, ngay cả cho vay với người mua nhà cũng đang gặp khó, vì khách hàng của Ngân hàng Chính sách xã hội chủ yếu các hộ gia đình nghèo, cận nghèo, mới thoát nghèo ở các vùng khó khăn.
Đối với các doanh nghiệp, bản thân Ngân hàng Chính sách xã hội chưa có kinh nghiệm cho vay các doanh nghiệp bất động sản, cần phải nâng cấp trình độ cán bộ, mạng lưới, quy trình thì mới triển khai được.
“Do đó, Chính phủ yêu cầu Ngân hàng Chính sách xã hội xây dựng đề án, sau khi duyệt đề án mới thực hiện duyệt cho vay các doanh nghiệp đầu tư, xây dựng nhà ở xã hội.
Hiện Ngân hàng Chính sách xã hội đang xây dựng, trình Chính phủ duyệt nên chủ đầu tư chưa vay được. Ngân hàng Nhà nước sẽ đẩy nhanh tiến độ xây dựng đề án”, ông Bắc thông tin.
Cũng theo đại diện Ngân hàng Nhà nước, Chính phủ đã nhận diện được những vấn đề này, theo đó, Bộ Xây dựng đang nghiên cứu sửa đổi Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản, Nghị định 100 để trong thời gian tới đẩy mạnh cho vay nhà ở xã hội.
Đồng thời, trước thực trạng khó khăn nêu trên, Chính phủ đã giao Ngân hàng Nhà nước nghiên cứu các gói đẩy mạnh cho vay nhà ở xã hội, Ngân hàng Nhà nước đã đề xuất Chính phủ ban hành gói 120.000 tỷ đồng, dùng nguồn lực các ngân hàng, không dùng ngân sách.
“Kinh nghiệm nếu dùng ngân sách thì thủ tục sẽ kéo dài, tâm lý e ngại của doanh nghiệp sau này thanh tra, kiểm tra, do đó, Ngân hàng Nhà nước tham mưu Chính phủ dùng nguồn lực chính các ngân hàng thương mại, mong muốn đơn giản, đỡ phức tạp hơn, triển khai nhanh, đi vào cuộc sống nhanh”, ông Bắc nói.
