Đua xin chỉ định thầu
Cho đến thời điểm này, Công ty cổ phần Xây dựng và Lắp máy Trung Nam (Trung Nam E&C) là doanh nghiệp mới nhất gửi đơn tới cấp có thẩm quyền xin được chỉ định thầu thực hiện các gói thầu xây lắp thuộc Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.
Theo đó, Trung Nam E&C xin Thủ tướng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Giao thông - Vận tải (GTVT) xin chỉ định thầu các gói thầu xây lắp của một số dự án thành phần thuộc Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 với chiều dài khoảng 100 km. Do suất đầu tư 1 km đường cao tốc có quy mô 4 làn xe hiện khoảng 200 tỷ đồng, nên tổng giá trị các gói thầu mà Trung Nam E&C xin được chỉ định tại Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 có thể lên tới 20.000 tỷ đồng.
Hiện chưa rõ Trung Nam E&C có đủ năng lực để đảm nhận khối lượng xây lắp của ít nhất 2 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam hay không, nhưng đây là nhà thầu có năng lực thực sự khi từng tham gia khá nhiều dự án hạ tầng giao thông lớn, phức tạp về công nghệ.
Đối với các gói thầu xây lắp có quy mô lớn trong Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội và Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 (từ 4.700 tỷ đồng đến 14.200 tỷ đồng), Bộ GTVT cho rằng, sẽ khó lựa chọn được nhà thầu nếu áp dụng các tiêu chí về năng lực và kinh nghiệm theo quy định hiện hành (như hợp đồng tương tự có giá trị lớn hơn 70% giá gói thầu), do quy mô các gói thầu xây lắp đã thực hiện trước đây không đủ lớn.
Do vậy, Bộ GTVT cho rằng cần báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, áp dụng riêng khung tiêu chuẩn đánh giá về năng lực, kinh nghiệm nhà thầu đối với các gói thầu xây lắp công trình giao thông thuộc dự án quan trọng có quy mô lớn, cấp bách.
Cần phải nói thêm rằng, trong khoảng 1 tháng qua, rất nhiều đơn xin chỉ định thầu các gói thầu xây lắp Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 đã được các nhà thầu gửi tới cấp có thẩm quyền.
Một lãnh đạo Vụ Kế hoạch và Đầu tư (Bộ GTVT) cho biết, ngoài Trung Nam E&C, khá nhiều cái tên rất đáng chú ý như Đèo Cả, Him Lam, Hòa Bình, DIC Corp, Sơn Hải, Phương Thành, Licogi 16, Trường Thịnh, Vinaconex E&C, Hưng Thịnh… đã gửi đơn xin được chỉ định thầu thông qua việc lập các liên danh hoặc nhận thầu với tư cách là nhà thầu độc lập.
Trong đơn xin chỉ định thầu, các ứng thầu đều đưa ra cam kết mạnh mẽ như rút ngắn tiến độ 3 - 6 tháng và tiết kiệm tối thiểu 5% giá trị dự toán gói thầu (không bao gồm chi phí dự phòng). Thậm chí, có liên danh như DIC Corp - Him Lam (xin nhận thầu cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu) cho biết đã làm việc với các tổ chức tín dụng như Sacombank, LienVietPostBank để hỗ trợ tăng tính chủ động trong việc sử dụng nguồn vốn thi công công trình.
Được biết, danh sách xin được chỉ định thầu sẽ còn tiếp tục xuất hiện thêm những “ứng viên” máu mặt khác. Đơn sẽ được nộp cho cho cả Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025 và 3 dự án đường cao tốc được đầu tư bằng vốn đầu tư công và vốn từ Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội dự kiến áp dụng cơ chế chỉ định thầu xây lắp như Biên Hòa - Vũng Tàu, Buôn Ma Thuột - Khánh Hòa, Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng.
Gạn lọc nhà thầu yếu
Ông Trần Chủng, nguyên Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng (Bộ Xây dựng) cho rằng, việc càng có nhiều nhà thầu xin được chỉ định thầu, thì việc sớm có các tiêu chí phân chia gói thầu cũng như tiêu chí đánh giá năng lực phù hợp càng trở cấp thiết.
Theo thông tin của Báo Đầu tư, giữa tháng 3/2022, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã có Công văn số 1770/BKHĐT-QLĐT gửi Thủ tướng Chính phủ về việc hướng dẫn thực hiện cơ chế đặc thù về chỉ định thầu đối với các gói thầu thuộc Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội và Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.
Cụ thể, tại công văn này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư kiến nghị Thủ tướng xem xét áp dụng khung tiêu chuẩn đánh giá về năng lực, kinh nghiệm nhà thầu đối với các gói thầu thuộc các dự án của ngành GTVT thuộc Chương trình Phục hồi và Phát triển kinh tế - xã hội và Dự án Xây dựng công trình đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía Đông giai đoạn 2021 - 2025.
Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất áp dụng quy định giá trị hợp đồng tương tự thấp hơn thông lệ (70%) hoặc quy định nhà thầu phải có kinh nghiệm thi công công trình có hạng mục tương tự với hạng mục công trình của gói thầu được chỉ định. Bên cạnh đó, các nhà thầu phải đáp ứng nguồn lực tài chính theo hướng quy định nhà thầu được chỉ định phải thực hiện đặt cọc hoặc ký quỹ một khoản kinh phí nhất định để phục vụ việc thi công gói thầu. Những nội dung yêu cầu cụ thể về năng lực, kinh nghiệm sẽ do Bộ GTVT đề xuất.
Đồng thời, để tránh tình trạng chia nhỏ gói thầu hay tập trung chỉ định cho một số nhà thầu dẫn đến không đảm bảo tiến độ, chất lượng, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất bổ sung một số tiêu chí về phân chia gói thầu, trong đó có việc không phân chia dự án thành quá nhiều gói thầu khác nhau có tính chất tương tự trong cùng một dự án; quy mô gói thầu được xác định phù hợp với khả năng triển khai của nhà thầu trong nước.
Ngoài ra, để khuyến khích sự tham gia của các nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm và có sẵn nguồn lực, điều kiện thuận lợi để tổ chức thi công công trình nhanh chóng, đảm bảo chất lượng, theo đúng tiến độ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất bổ sung một số tiêu chí về ưu tiên nhà thầu, trong đó nhấn mạnh khả năng huy động ngay nguồn lực sẵn có về vật liệu, nhân lực, thiết bị để thi công; hợp đồng tương tự được chủ đầu tư xác nhận hoàn thành vượt tiến độ với chất lượng tốt; không cùng lúc thực hiện nhiều gói thầu dẫn đến vượt quá khả năng thi công.
“Tôi cho rằng, đây là những tiêu chí phù hợp và cần thiết để có thể chọn được nhà thầu có năng lực thực sự để trao các gói thầu xây lắp cao tốc quy mô lớn với yêu cầu thi công nhanh, đảm bảo chất lượng, giá thành hợp lý, đáp ứng yêu cầu của Quốc hội và Chính phủ”, ông Chủng đánh giá.
