Sau hơn 20 năm hoạt động, thị trường chứng khoán đang là nơi hội tụ những doanh nghiệp tốt nhất Việt Nam trong nhiều ngành nghề quan trọng, với khả năng chống chịu tốt và tận dụng được cơ hội do khủng hoảng mang lại. Thị trường chứng khoán cũng từng bước chứng minh là kênh dẫn vốn rất quan trọng trong nền kinh tế.
Dù vậy, trong đợt tăng mạnh của thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2021, nhiều cổ phiếu thuộc nhóm vốn hóa vừa và nhỏ với chất lượng tài sản cũng như chất lượng quản trị yếu kém, kinh doanh nhiều năm khó khăn, thị giá nằm sâu dưới mệnh giá (10.000 đồng/cổ phiếu) đã thu hút mạnh dòng tiền và tăng giá nhiều lần, tạo nên một trong những đợt sóng đầu cơ mạnh nhất lịch sử thị trường.
Rất ít nhà đầu tư học được cách kiểm soát lòng tham và nỗi sợ hãi trên thị trường mà không phải nếm trải kinh nghiệm thương đau.
Khi nguồn lực quý giá là dòng vốn đầu tư đổ dồn vào những nơi kém hiệu quả, theo đuổi mục đích đầu cơ sẽ để lại hậu quả lâu dài không chỉ với nhà đầu tư, mà có thể ảnh hưởng tới triển vọng phát triển của thị trường chứng khoán và nền kinh tế nói chung. Việc nhiều cổ phiếu ghi nhận mức tăng bằng lần chỉ trong thời gian ngắn, sau đó đồng loạt đổ sập, ảnh hưởng nặng nề đến thị trường chung là một minh chứng.
Mong muốn làm giàu nhanh, thói quen mua bán thường xuyên theo cảm xúc và tâm lý đám đông là đặc tính rất bản năng của con người mà mọi nhà đầu tư khi tham gia thị trường chứng khoán đều có. Do vậy, đây là nơi nhiều thói quen bản năng phải trả giá rất đắt. Rất ít nhà đầu tư học được cách kiểm soát lòng tham và nỗi sợ hãi trên thị trường mà không phải nếm trải kinh nghiệm thương đau.
Bên cạnh đó, những thăng trầm của thị trường là điều không tránh khỏi và mọi trường phái đầu tư đều phải trải qua những giai đoạn thử thách. Đúc rút cho mình một nguyên tắc đầu tư đúng đắn là điều quan trọng để có thể đứng vững và thành công trên thị trường.
Trải nghiệm xấu trong đầu tư của tôi gắn với những lần cố gắng đi tìm cơ hội ở những doanh nghiệp có nhiều tài sản nhưng chất lượng quản trị kém và mức độ minh bạch thông tin thấp.
Khi đó, những tính toán về giá trị doanh nghiệp có thể sai lệch rất lớn khi thông tin được công bố không đầy đủ hoặc thiếu trung thực. Ngay cả khi các tính toán về giá trị tài sản là đúng, lợi nhuận làm ra của doanh nghiệp có thể thất thoát bằng nhiều cách và cuối cùng không được chia sẻ tới cổ đông.
Đối với những doanh nghiệp như vậy, dù mua được cổ phiếu ở mức thị giá và định giá tưởng như rất thấp, hiệu quả đầu tư vẫn yếu kém. Ở chiều ngược lại, phần lớn thành tựu trên thị trường chứng khoán của tôi và SGI Capital đều tới từ việc mạnh dạn đặt niềm tin vào các doanh nghiệp xuất sắc, đặc biệt ở những thời điểm thị trường bi quan nhất.
Cơ cấu cổ đông của những doanh nghiệp tốt thường khiến diễn biến giá cổ phiếu tương đối ổn định, thậm chí nhàm chán vì ít khi xuất hiện trong danh sách cổ phiếu tăng và giảm mạnh nhất hàng ngày hoặc hàng tuần. Nhưng sau nhiều năm nhìn lại, các cổ phiếu có mức tăng giá vượt trội so với thị trường chung luôn thuộc về những doanh nghiệp tốt, tăng trưởng mạnh, góp phần vào quá trình thay đổi đi lên của ngành và toàn xã hội.
Rõ ràng, quá trình phát triển của mọi thị trường chứng khoán vẫn luôn phải đi qua những giai đoạn biến động mạnh và đào thải khắc nghiệt với số đông nhà đầu tư mới tham gia thị trường. Một con số thống kê đã thành quy luật trên thị trường chứng khoán: 80% nhà đầu tư cá nhân sẽ không có lãi.
Vai trò của quỹ đầu tư và các sản phẩm đầu tư chuyên nghiệp sẽ ngày càng quan trọng trong việc tạo lập sự ổn định và nâng cao hiệu quả của việc phân bổ vốn trên thị trường. Mặt khác, việc nâng cao các yêu cầu về minh bạch thông tin, tiêu chuẩn niêm yết, phát hành, nghiêm minh trong các xử lý vi phạm…, trong đó có sự góp sức của các cơ quan truyền thông sẽ là rất cần thiết cho sự phát triển lành mạnh và bền vững của thị trường.
