Tại Phiên đối thoại giữa Bộ trưởng Tài chính ASEAN và Thống đốc Ngân hàng Trung ương (NHTW) với CEO của các tổ chức tài chính ngày 9/4 trong khuôn khổ chuyến công tác tham dự chuỗi Hội nghị cấp cao ASEAN từ ngày 7-10/4/2025 tại Kuala Lumpur, Malaysia, các Thống đốc/Phó Thống đốc NHTW ASEAN đã trao đổi, thảo luận với CEO của các tổ chức tài chính về chủ đề đang nhận được nhiều sự chú ý hiện nay đó là phòng ngừa và ứng phó với các hành vi gian lận, lừa đảo tài chính.
Theo chia sẻ của các đại biểu, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ trên toàn cầu và tại khu vực ASEAN, nền kinh tế số đang mang lại nhiều cơ hội nhưng đồng thời cũng làm gia tăng các rủi ro về lừa đảo tài chính. Các hình thức gian lận số ngày càng tinh vi, đặc biệt là qua mạng xã hội, nền tảng thương mại điện tử, tin nhắn SMS và các ứng dụng nhắn tin OTT. Các đối tượng lừa đảo thường sử dụng kỹ thuật “dụ dỗ” (social engineering) để khiến nạn nhân tin tưởng và chủ động chuyển tiền mà không nhận ra bản thân đang bị lừa.
Theo ước tính của Liên minh chống lừa đảo toàn cầu (Global Anti-Scam Alliance), khu vực châu Á thiệt hại 688,4 tỷ USD do các vụ lừa đảo tài chính trong năm 2024. Điều đáng lo ngại là các thiệt hại không chỉ về mặt tài chính mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến lòng tin của người dân vào hệ thống thanh toán số và sự phát triển của kinh tế số bền vững.
Để phòng ngừa và ứng phó với các hành vi lừa đảo tài chính, nhiều ngân hàng trong khu vực ASEAN đã triển khai các biện pháp bảo vệ khách hàng như áp dụng hệ thống giám sát giao dịch thời gian thực để phát hiện các hành vi bất thường, tăng cường cảnh báo và giáo dục khách hàng về rủi ro gian lận, lừa đảo song hiệu quả vẫn còn hạn chế. Phần lớn các nạn nhân bị lừa do tin vào các chiêu trò tinh vi của kẻ gian, dẫn đến khó ngăn chặn dù có cảnh báo. Tỷ lệ thu hồi tiền sau khi bị lừa đảo cũng rất thấp, chỉ khoảng 5%, do tội phạm có thể rút tiền trong vòng chưa đến 30 phút.
Trong bối cảnh đó, các đại biểu cho rằng cần có cách tiếp cận toàn diện hơn - xây dựng một “hệ sinh thái phòng chống gian lận, lừa đảo” - thay vì chỉ dựa vào ngân hàng và cơ quan thực thi pháp luật. Ngoài ngân hàng, các bên liên quan như công ty viễn thông, nền tảng mạng xã hội, sàn thương mại điện tử, nhà sản xuất thiết bị và hệ điều hành đều phải có nghĩa vụ bảo vệ các hệ thống số khỏi sự lạm dụng của tội phạm.
 |
Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh chụp ảnh lưu niệm cùng các đại biểu |
Đoàn Ngân hàng Nhà nước Việt Nam do Phó Thống đốc Nguyễn Ngọc Cảnh dẫn đầu đã tham dự và phát biểu tại Hội nghị. Theo ông Cảnh, tại Việt Nam, khối lượng và giá trị giao dịch số tiếp tục tăng trưởng ở mức hai con số hàng năm song đi kèm với đó là những rủi ro, thách thức ngày càng gia tăng. Các đối tượng lừa đảo đang ngày càng lợi dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI) để thực hiện các chiêu thức lừa đảo tinh vi, làm suy giảm niềm tin khách hàng và đe dọa sự ổn định của hệ thống tài chính
Phó Thống đốc cho biết, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã triển khai nhiều giải pháp để phòng ngừa và đấu tranh với các gian lận, lừa đảo tài chính, như áp dụng xác thực sinh trắc học cho các giao dịch trực tuyến; ban hành các tiêu chuẩn an toàn thông tin mạng.
"Gian lận và lừa đảo tài chính là vấn đề phức tạp và có tính xuyên biên giới, đòi hỏi cần tăng cường hợp tác khu vực để cùng phối hợp xử lý”, ông Cảnh khẳng định.
