Chúng tôi điểm qua một số diễn biến hay những yếu tố mà thị trường đang diễn ra để hiểu vì sao chỉ số chưa thể bứt phá, nhưng cũng không thể giảm sâu.
Đầu tiên, những điều kiện cần cho sự bứt phá vẫn đang thiếu.
Thứ nhất là việc khối ngoại đang có xu hướng bán mạnh. Tính đến cuối tuần qua, khối ngoại đã bán ròng 9 phiên liên tiếp với giá trị hơn 1.250 tỷ đồng và điều đó tác động rất lớn đến tâm lý của nhà đầu tư.
Thứ hai, thị trường đang ở giai đoạn không xác định được xu hướng và loanh quanh vùng đỉnh 609 điểm đối với VN-Index và 80 điểm của HNX-Index. Nhóm blue-chip đã hồi phục gần sát vùng đỉnh nên không còn nhiều hấp dẫn khiến động lực tăng yếu đi, trong khi chưa có một nhóm cổ phiếu nào làm chủ cuộc chơi, tạo ra sự dẫn nhịp như các sóng trước.
Thứ ba, giá trị giao dịch hiện vẫn giữ ở mức 70 - 80 triệu đơn vị/phiên trên HOSE, chưa đủ điều kiện để bứt phá qua 609 điểm, nhưng cũng chưa phải là mức quá thấp cho thấy đó là điểm đáy.
Ngược lại, có những yếu tố giúp thị trường không giảm sâu. Cụ thể, tâm lý nhà đầu tư khá vững, nhiều người vẫn tin vào kịch bản thị trường sẽ tăng tiếp và sớm chinh phục đỉnh 630 điểm. Bên cạnh đó, dòng tiền nóng hay tỷ lệ sử dụng đòn bẩy tài chính (margin) đang ở mức khá an toàn, nên rủi ro giảm sâu khó xảy ra. nhà đầu tư vì thế ít chịu áp lực bán ra khi giá cổ phiếu sụt giảm, khiến cung trở nên cạn kiệt mỗi khi giá xuống. Hơn nữa, nhà đầu tư nước ngoài vẫn có cái nhìn tích cực về mặt dài hạn với TTCK Việt Nam, là điểm tựa lớn khi giá sụt giảm. Với những diễn biến như trên, chúng tôi cho rằng, thị trường sẽ đi theo 2 kịch bản:
Kịch bản 1: Điều chỉnh nhẹ và khoảng thời gian điều chỉnh kéo dài
Theo kịch bản này, giá các cổ phiếu sẽ điều chỉnh giảm một cách từ từ, không gây những biến động mạnh và kéo dài khoảng 2 - 3 tháng. Nhà đầu tư vì không bị áp lực tài chính nên không nhất thiết phải bán ra khi giá xuống. Tuy nhiên, khi khoảng thời gian điều chỉnh kéo dài sẽ khiến nhà đầu tư mất kiên nhẫn nên có thể sẽ bán ra chờ thời. Do đó, mức giảm giá cổ phiếu sẽ dao động trong khoảng +/-10%.
Nếu kịch bản này xảy ra, VN-Index sẽ có thời điểm kiểm chứng lại vùng 575 - 580 điểm trước khi có diễn biến mới. Kịch bản này có nét khá tương đồng so với năm 2013. Áp lực bán giảm, cầu mua yếu, khiến thanh khoản co hẹp lại ở mức thấp, khoảng 50 - 60 triệu đơn vị/phiên trên HOSE và khoảng 30 triệu đơn vị/phiên trên HNX.
Trên đồ thị, hai dải Bollinger Band sẽ được kéo sát xuống và thị trường được nhìn nhận cả giai đoạn đó như một sự tích lũy. Một diễn biến mới sẽ bắt đầu vào khoảng tháng 11 - 12/2014 khi có nhiều thông tin hỗ trợ tích cực hơn. Trong khi đó, với thời gian điều chỉnh, nhóm cổ phiếu blue-chips nhiều khả năng chiết khấu +/-10% nên có sự hấp dẫn hơn thời điểm hiện tại. Điều đó sẽ tạo đà và hỗ trợ tốt hơn cho nhịp tăng của thị trường khi chinh phục vùng cao mới.
Kịch bản 2: tăng lên mức đỉnh năm 2009 là 630 điểm
Hiện tại, biên độ tăng giá của nhóm cổ phiếu vốn hóa lớn và nhóm blue-chips đều đang gặp vấn đề nên chỉ có thể giữ nhịp mà khó tạo ra sức bật. Nhóm có sức bật mạnh nhất là nhóm đầu cơ, thị giá thấp hay những cổ phiếu cơ bản giá chưa quá cao (vùng 1.x - 2.0). Tuy nhiên, những nhóm cổ phiếu này cũng không có nhiều động lực tăng do nhà đầu tư lo ngại rủi ro khi các chỉ số vẫn lình xình quanh vùng đỉnh, vì thế nếu có điều chỉnh, nhóm này sẽ điều chỉnh mạnh bởi tình hình kinh doanh của DN chưa thực sự khả quan.
Theo kịch bản này, nếu dòng tiền cố gắng kéo chỉ số vượt lên thì dòng tiền phải hướng vào nhóm cổ phiếu đó.
Khi đó, dòng tiền đầu cơ vào cuộc và sự hứng khởi của nhà đầu tư sẽ giúp VN-Index tiến tới vùng 630 điểm. Nhưng hệ lụy của nó là tỷ lệ sử dụng margin tăng cao và khi thị trường điều chỉnh thì mức độ sụt giảm sẽ lớn hơn và đồng loạt hơn.
Đánh giá cho cả hai kịch bản, dường như động lực lớn hơn cả vẫn là nhóm cổ phiếu vốn hóa trung bình. Tuy nhiên, động lực đó, theo chúng tôi là chưa đủ, sức hấp dẫn và sức lan tỏa yếu, dù có thời điểm nhóm chứng khoán hay nhóm cổ phiếu nhỏ đầu cơ như ITA, ITC, LCG, PVX, SCR... chạy theo. Nếu dòng tiền yếu đi, nhà đầu tư tiếp tục bán mạnh hơn trong tuần này thì giấc mơ chinh phục 630 điểm sẽ thất bại.
