Giá của nhiều loại thực phẩm, từ lúa mì và các loại ngũ cốc khác đến thịt và dầu đã tăng vọt. Điều đó được thúc đẩy bởi một loạt các yếu tố, bao gồm chi phí phân bón và năng lượng tăng cao trong năm qua cũng như ảnh hưởng từ xung đột Nga - Ukraine.
Thêm vào đó là các lệnh cấm xuất khẩu lương thực hoặc sự gián đoạn nghiêm trọng bao gồm Ấn Độ (lúa mì), Ukraine (lúa mì, yến mạch và đường…) và Indonesia (dầu cọ).
Gạo có thể là hàng hóa tăng mạnh tiếp theo. Theo dữ liệu mới nhất trong tháng 5, chỉ số giá lương thực của Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) đã cho thấy, giá gạo quốc tế tăng trong tháng thứ năm liên tiếp và đạt mức cao nhất trong 12 tháng.
Mặc dù sản xuất lúa gạo vẫn rất dồi dào, nhưng các chuyên gia cho biết, giá lúa mì tăng và chi phí canh tác nói chung cao hơn sẽ khiến giá gạo là mặt hàng có thể tăng giá mạnh kế tiếp.
Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng tại ngân hàng Nhật Bản Nomura cho biết: “Chúng ta cần theo dõi giá gạo trong tương lai, vì giá lúa mì tăng có thể dẫn đến thay thế gạo, làm tăng nhu cầu và giảm lượng dự trữ hiện có”.
Nguy cơ chủ nghĩa bảo hộ
Nhà kinh tế Sonal Varma cho biết, các biện pháp bảo hộ “thực sự làm trầm trọng thêm áp lực giá cả ở cấp độ toàn cầu” vì nhiều lý do, chi phí thức ăn và phân bón cho canh tác đã tăng lên, và giá năng lượng đang cộng thêm vào chi phí vận chuyển hàng hóa.
“Vì vậy, có nguy cơ chúng ta nhận thấy chủ nghĩa bảo hộ từ các quốc gia nhiều hơn”, bà cho biết.
Tuy nhiên, bà cho rằng, rủi ro đối với gạo vẫn ở mức thấp do tồn kho gạo toàn cầu đang dồi dào và thu hoạch ở Ấn Độ dự kiến sẽ khả quan vào mùa hè này.
Xung đột của Nga và Ukraine đã làm tăng giá lúa mì. Cả hai quốc gia đều là những nhà xuất khẩu lúa mì lớn, và ảnh hưởng của cuộc xung đột đã làm gián đoạn hoạt động canh tác và chặn xuất khẩu ngũ cốc từ Ukraine. Giá lúa mì đã tăng hơn 50% kể từ một năm trước.
Trong khi đó, một báo cáo của Reuters dẫn lời một quan chức chính phủ Thái Lan vào cuối tháng 5 cho biết, Thái Lan và Việt Nam đã đàm phán về một thỏa thuận để tăng giá xuất khẩu gạo.
David Laborde, chuyên gia nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Chính sách Lương thực Quốc tế cho biết: “Ngay bây giờ, tôi sẽ lo lắng hơn nhiều khi Ấn Độ áp dụng lệnh cấm xuất khẩu gạo trong những tuần tới - như họ thực hiện sau lúa mì và đường”.
 |
Top các quốc gia sản xuất gạo theo WEF |
Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), Ấn Độ và Trung Quốc là hai nhà sản xuất gạo hàng đầu thế giới, chiếm hơn một nửa tổng sản lượng toàn cầu. Việt Nam đứng thứ năm, trong khi Thái Lan đứng thứ sáu.
Ấn Độ đã áp đặt lệnh cấm xuất khẩu đối với lúa mì vào tháng 5, với lý do cần “quản lý an ninh lương thực tổng thể của đất nước”. Nước này cũng áp dụng các hạn chế đối với đường chỉ vài ngày sau lệnh cấm lúa mì.
Tăng giá có thích hợp không?
Ông David Laborde nói rằng, việc tăng giá sẽ tốt hơn nhiều so với bất kỳ lệnh cấm xuất khẩu nào.
“Chúng ta thực sự nên phân biệt giữa việc tăng giá bù đắp chi phí cao hơn và có lợi cho nông dân, giúp họ sản xuất hơn là lệnh cấm xuất khẩu để đẩy giá lên trên thị trường thế giới nhưng lại đẩy giá xuống ở thị trường nội địa”, ông cho biết.
Nafees Meah, đại diện khu vực Nam Á tại Viện Nghiên cứu Lúa gạo Quốc tế cho biết, chi phí năng lượng đang tăng trên toàn cầu là một phần lớn của chi phí sản xuất lúa gạo.
Mặt khác, giá gạo tăng sẽ ảnh hưởng xấu đến nhiều người ở châu Á vì đây là khu vực tiêu thụ lương thực chính lớn nhất.
“Vì vậy, ở khu vực Đông Nam Á Thái Bình Dương, các quốc gia như Đông Timor, Lào, Campuchia và tất nhiên, những nơi như Indonesia với dân số rất lớn, và nhiều người trong số họ đang bị mất an ninh lương thực sẽ bị ảnh hưởng khá nặng nề nếu giá tiếp tục tăng”, ông Nafees Meah cho biết.
Vượt trên mức trước đại dịch
‘Chỉ số giá thực phẩm của Liên hợp quốc cho thấy giá hiện đang cao hơn 75% so với mức trước đại dịch”, Frederique Carrier, Giám đốc điều hành và người đứng đầu chiến lược đầu tư của RBC Wealth Management cho biết.
“Tình trạng thiếu lao động liên quan đến đại dịch và xung đột Nga - Ukraine đã khiến tình hình trở nên trầm trọng hơn do vừa cắt giảm nguồn cung cấp lương thực vừa đẩy giá năng lượng lên cao hơn nữa”, bà cho biết.
Thêm vào đó, khoảng 1/3 chi phí sản xuất thực phẩm liên quan đến năng lượng. Phân bón nói riêng là sản xuất tốn rất nhiều năng lượng và giá đã tăng vọt từ năm ngoái.
