Khi 9x tích lũy tư bản từ chứng khoán
Trong số 60 cổ đông tham gia chuyến đi thăm trang trại của Tập đoàn Hoàng Anh Gia Lai vào những ngày cuối năm 2024, người trẻ tuổi chiếm gần một nửa.
Nguyễn Khánh V., sinh năm 1993, là cổ đông đang sở hữu 300.000 cổ phiếu HAG, tương đương hơn 3,3 tỷ đồng. Khánh V. là kỹ sư trưởng của một doanh nghiệp xây lắp quy mô vừa cũng đang niêm yết cổ phiếu trên sàn chứng khoán với mức thu nhập đều đặn 20 triệu đồng/tháng. Mức thu nhập này mà tích lũy được tiền tỷ để đầu tư ở tuổi vừa ngoài 30 cũng là đáng kể.
“Công ty lo ăn, chỗ ở nên em không tiêu gì mấy, chủ yếu thu nhập dành tiết kiệm. Ít vốn, mua đất thì không đủ, mở quán café thì không quản lý được nên em nghĩ chỉ có đầu tư chứng khoán là phù hợp. Lúc đầu, em chơi không lời. Sau đó, em đi các đại hội cổ đông, gặp các anh chị lớn tuổi hơn chia sẻ cơ hội đầu tư. Em quyết định đầu tư vào HAG khi giá chỉ 6.000 đồng/cổ phiếu và cứ mua dần dần lên giá 10.000 đồng/cổ phiếu. May đợt này, Công ty giảm tiêu chuẩn số lượng cổ phần sở hữu để đi thăm trang trại xuống em mới đi được. Trong đoàn, nhiều bạn 9x mà sở hữu cả triệu cổ phiếu”, Khánh V. tâm sự.
Bên cạnh Khánh V là Nguyễn Trường L., sinh năm 1994. L. có thâm niên đầu tư từ khi còn là sinh viên một trường kinh tế. Ra trường, L. làm môi giới cho Công ty Chứng khoán SSI được 2 năm, sau đó làm thêm một số việc trước khi quyết định chuyên tâm vào đầu tư chứng khoán.
“Em ăn được giai đoạn thị trường bùng lên sau Covid-19, tài khoản nhân đôi. Em có 1 triệu cổ phiếu HAG, chiếm tỷ trọng lớn nhất trong danh mục đầu tư. Em cũng chơi cả DXG”, cậu chia sẻ khi được hỏi.
Phương thức đầu tư của L. là tìm kiếm cổ phiếu có cơ hội tăng giá trong dài hạn để mua nắm giữ nhưng giao dịch mua thấp bán cao hàng ngày, theo sóng để kiếm chênh lệch giá trên cổ phiếu có sẵn.
Thành viên trẻ nhất trong đoàn là D, sinh sau năm 2000, còn chưa quen với những chuyến đi dài nên say xe khi đoàn nhà đầu tư vượt qua cửa khẩu Bờ Y đến thăm trang trại chuối, sầu riêng của Hoàng Anh Gia Lai nằm bên nước bạn Lào.
D. xác nhận sở hữu 10 triệu cổ phiếu HAG, tương đương hơn 100 tỷ đồng, mua từ nguồn tiền bố mẹ cho. D học ngành kỹ sư ô tô, nhưng quyết định theo nghề đầu tư dưới sự dìu dắt của chú ruột, là một nhà đầu tư có tiếng trên thị trường.
Mỗi cổ đông thuộc thế hệ 9x của HAG xuất phát điểm khác nhau nhưng có điểm chung là coi đầu tư như một kênh kiếm tiền nghiêm túc, tham gia chuyến thăm nông trường cây ăn trái của Hoàng Anh Gia Lai một cách hào hứng.
 |
Bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc Quản lý tài sản Khối trong nước, Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital thuyết trình về cơ hội đầu tư cho nhà đầu tư mới, một hoạt động được Dragon Capital tổ chức thường xuyên, thu hút rất đông người trẻ tham dự |
Giới trẻ tiếp bước 9x
Thành viên của một kênh Youtube chuyên về nội dung đầu tư chứng khoán, với gần 60.000 thành viên đăng ký theo dõi cho biết, khó có thể thống kê đầy đủ nhưng ước tính một nửa thành viên theo dõi và tương tác với chủ kênh thường xuyên là những người thế hệ 9x trở đi.
Chứng khoán DNSE ngay từ khi ra đời đã hướng đến đối tượng nhà đầu tư trẻ, những người mới bước chân vào thị trường tài chính để đồng hành cùng họ. Đây là công ty chứng khoán nổi bật vì “tính trẻ” trong các dịch vụ cung cấp như cho nhà đầu tư lựa chọn cổ phiếu để đưa vào danh mục cổ phiếu margin với lãi suất thấp, tích điểm cho các giao dịch từ 5 triệu đồng trở lên, hay các chương trình, bản tin tư vấn luôn được đặt tiêu đề theo “hot trend” như bản tin phái sinh Thần Long đại Short; MBB - Đừng làm trái tim anh đau (tên một bài hit của Sơn Tùng, ca sỹ kết hợp với Ngân hàng MBB ra mắt dòng thẻ tín dụng dành cho người hâm mộ của ca sỹ này); MSN - Tiền nhiều để làm gì…
Các công ty chứng khoán khác đang triển khai nhiều giải pháp để tiếp cận nhà đầu tư trẻ. Chẳng hạn, Công ty Chứng khoán Rồng Việt phối hợp với nhiều trường đại học, cao đẳng trên cả nước tổ chức cuộc thi Rongviet Invest - cuộc thi tìm hiểu về kiến thức và đầu tư chứng khoán thực tế, với mục tiêu thắp lên ngọn lửa đam mê đầu tư chứng khoán cho sinh viên ngành kinh tế, tài chính. Năm 2024, chuỗi workshop về quản lý tài chính cá nhân và đầu tư chứng khoán, hoạt động trong chương trình Rongviet Invest đã thu hút sự tham gia của hơn 8.000 sinh viên từ 24 trường đại học, cao đẳng trên cả nước.
Cuộc thi Đầu tư chứng khoán sinh viên Việt Nam, INVESTMENT CHALLENGE 2024 (IC 2024), do Trường Đại học Tôn Đức Thắng (TP.HCM) tổ chức đã thu hút hơn 2.300 sinh viên từ 102 trường đại học, cao đẳng trong cả nước tham gia dự thi. Trong khoảng thời gian 2 tháng, từ ngày 19/2 - 19/4/2024, Ban tổ chức đã lựa chọn được 34 đội thi, với hơn 100 sinh viên được gửi đến các công ty chứng khoán có trụ sở ở Hà Nội và TP.HCM để mở tài khoản giao dịch thật. Các công ty chứng khoán đã cấp gần 500 triệu đồng cho các đội thi tiến hành đầu tư.
Các sân chơi chứng khoán sôi động tại các trường đại học, với sự lan tỏa không chỉ kiến thức về đầu tư mà sâu hơn là tư duy về tài chính cá nhân hứa hẹn một sự bùng nổ về tăng trưởng số lượng nhà đầu tư tham gia vào thị trường chứng khoán trong các năm tới, khi lứa sinh viên hiện nay tiếp tục trưởng thành.
Việc tiếp cận sớm với đầu tư và được đào tạo bài bản sẽ giúp thế hệ sinh viên, học sinh hiện nay tiếp nối thế hệ 9x tham gia đầu tư trên thị trường chứng khoán chủ động hơn, cơ hội thành công cao hơn và sớm hơn với mức “học phí” thấp hơn so với những người mày mò tự đầu tư.
Câu chuyện của Kiều Thảo, sinh năm 1990, từng tuyệt vọng vì thua lỗ khi tham gia vào một hội nhóm đầu tư lên đến cả nghìn thành viên cho thấy những nhà đầu tư cá nhân tay ngang vào chứng khoán, không lựa chọn một công ty tư vấn uy tín hoặc không đủ kiến thức đầu tư sẽ rất rủi ro và gian truân.
Thảo bắt đầu đầu tư một mã cổ phiếu khi tham gia một hội nhóm trên mạng. Người thành lập nhóm này chia sẻ rất nhiều thông tin về doanh nghiệp và kỳ vọng cao về cổ phiếu. Nhưng khi những kỳ vọng bị thổi phồng quá mức, cổ phiếu tăng giá rồi quay đầu giảm mạnh như mô hình cây thông thì chủ nhóm thông báo “giải tán nhóm, không chia sẻ thông tin về cổ phiếu nữa vì nhiều thị phi”.
“Tôi đã đặt niềm tin vào chủ nhóm đó, nhưng rõ ràng, người ta không thể bắt mình mua. Khi nhóm tan rã, tôi và nhiều thành viên hoang mang. Không thể bán cổ phiếu vì quá lỗ rồi, bán là mất hết. Vì thế, tôi phải bắt đầu tự tìm hiểu về doanh nghiệp, đi đại hội cổ đông để nghe ngóng về tình hình hoạt động của doanh nghiệp, từ đó, tôi quyết định giữ lại cổ phiếu. May mắn sau 3 năm, doanh nghiệp đã phát triển trở lại và tôi có lãi chút ít, nhất là với số cổ phiếu đã mua thêm. Tôi cũng chia sẻ thông tin cho một số anh chị em giống như tôi và điều vui nhất là tôi đã giúp họ có được niềm tin trong lúc khủng hoảng nhất vì đã bỏ một số tiền lớn vào cổ phiếu này”, Thảo chia sẻ.
Hiện tại, Thảo là một cổ đông chăm chỉ đi dự đại hội cổ đông của các doanh nghiệp trong danh mục đầu tư và chia sẻ lại thông tin, hình ảnh trên một hội nhóm cho các nhà đầu tư khác.
“Mình chỉ đưa thông tin hình ảnh thật, chứ không vẽ ra các kỳ vọng quá xa. Nhiều cổ đông, nhà đầu tư từ chỗ không quen biết đã trở thành bạn bè của nhau”, Thảo nói.
Sự trưởng thành của nhà đầu tư cá nhân như Thảo, xuất phát điểm tham gia vào thị trường một cách tự phát vì sự hấp dẫn của lợi nhuận, có thể coi là một điển hình tích cực trên thị trường chứng khoán cận biên như thị trường Việt Nam. Không phải ai cũng tìm cách tự giải cứu mình như cô. Có người vì mất tiền sẽ không quay trở lại thị trường.
Theo thống kê của Finntrade, phần lớn nhà đầu tư cá nhân không thể chiến thắng thị trường trong năm 2024 vừa qua. Nhà đầu tư cá nhân có xu hướng đẩy mạnh giao dịch và ở trạng thái mua ròng khi VN-Index tăng mạnh, hoặc ở vùng đỉnh. Ngược lại, họ thường giảm giao dịch và chuyển sang vị thế bán ròng trong các đợt điều chỉnh.
Thực tế này cho thấy, để chiến thắng thị trường, đầu tư sinh lãi bền vững, nhà đầu tư cá nhân cần có kiến thức tốt về tài chính - chứng khoán cũng như rèn luyện kỷ luật đầu tư.
Tư duy chấp nhận rủi ro
Bà Lương Thị Mỹ Hạnh, Giám đốc Quản lý tài sản Khối trong nước, Công ty Quản lý quỹ Dragon Capital cho biết, khác với các thế hệ trước, Gen Z cho thấy sự quan tâm vượt trội đối với tài chính và đầu tư ngay từ sớm. Không chỉ dừng lại ở việc kiếm tiền hay quản lý chi tiêu, họ chủ động khám phá các cơ hội đầu tư với mục tiêu đạt được sự tự chủ tài chính và làm chủ cuộc sống. Theo báo cáo của CFA Institute, 56% Gen Z tại Mỹ, 74% tại Canada, và 57% tại Trung Quốc sở hữu ít nhất một khoản đầu tư, chủ yếu thông qua các nền tảng kỹ thuật số. Xu hướng này không chỉ phổ biến trên toàn cầu mà còn đang có sức ảnh hưởng ngày càng lớn tại Việt Nam.
Trong tổng số gần 200.000 nhà đầu tư tại Dragon Capital hiện tại, Gen Z và Millennials chiếm tỷ lệ đáng kể và có mức tăng nhanh chóng.
Một trong những lý do nhà đầu tư ngày càng trẻ hóa là sự năng động và khả năng tận dụng công nghệ số vượt trội của Gen Z và Millennials. Cả hai thế hệ này ưu tiên sử dụng các nền tảng trực tuyến và ứng dụng hiện đại để thực hiện giao dịch, với các sản phẩm đầu tư minh bạch và hiệu quả. Do đó, quỹ mở đã và đang trở thành sự lựa chọn hàng đầu nhờ tính linh hoạt và phù hợp với phong cách sống năng động của họ. Tại Dragon Capital, từ khi ra mắt ứng dụng DragonX vào năm 2021, tốc độ tăng trưởng nhà đầu tư mới của hai thế hệ này đạt trung bình 150% mỗi năm.
Bà Hạnh đánh giá, nhà đầu tư trẻ ngày nay thể hiện tư duy đầu tư sớm và sẵn sàng chấp nhận rủi ro để gia tăng tài sản, khi số liệu cho thấy khẩu vị đầu tư tập trung vào các quỹ cổ phiếu. Theo thống kê từ Dragon Capital, 77% nhà đầu tư mới trong độ tuổi 18 - 27 (Gen Z) đã chọn các quỹ cổ phiếu làm điểm khởi đầu, minh chứng cho tinh thần quyết đoán và khả năng đánh giá các sản phẩm tài chính có tiềm năng tăng trưởng cao.
Cũng theo số liệu của Dragon Capital, công ty quản lý quỹ hơn 30 năm có mặt tại thị trường Việt Nam, có khoảng 30% nhà đầu tư Gen Z duy trì thói quen đầu tư đều đặn hàng tháng, trong khi con số này ở nhóm Millennials, nhóm có thu nhập cao hơn để có thể tích lũy, đầu tư đạt 40%. Điều này cho thấy cả hai thế hệ đang từng bước xây dựng thói quen đầu tư ổn định.
Tuy nhiên, thời gian duy trì đầu tư của nhóm Gen Z chỉ bằng 1/2 so với thế hệ Millenials. Đây có thể là sự năng động của thế hệ này, cũng có thể là do họ đang trong quá trình trải nghiệm, tìm kiếm một hướng đi phù hợp, hoặc cũng có thể là do tâm lý FOMO khi xung quanh có nhiều thông tin đa chiều. Điều này ảnh hưởng đến hiệu quả vì đầu tư cần thời gian để cho tài sản tăng trưởng ổn định. Do vậy, Gen Z vẫn cần được hỗ trợ thêm trong việc nâng cao kỹ năng quản lý tài chính cá nhân và phát triển tư duy đầu tư bền vững.
Các công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ đang có rất nhiều nỗ lực để trang bị kiến thức đầu tư cho những người trẻ nhằm góp phần hình thành một lớp nhà đầu tư mới ngày càng vững vàng và chuyên nghiệp hơn trên hành trình gia tăng tài sản, hiện thực hóa mục tiêu tự do tài chính ngay từ khi còn trẻ.
