“Một chân trời mới đang mở ra”, Thủ tướng Nga Vladimir Putin vui mừng thông báo về thỏa thuận hợp tác chiến lược giữa “gã khổng lồ” dầu mỏ Exxon Mobil với tập đoàn dầu mở quốc gia Rosneft của Nga.
Đây được coi là thỏa thuận hợp tác quan trọng nhằm thắt chặt mối quan hệ giữa một trong những công ty lớn nhất thế giới là Exxon Mobil với Nga và mở đường để Nga tiếp cận thị trường Bắc Mỹ mà Moscow mong muốn từ lâu.
Với thỏa thuận này, Exxon Mobil sẽ được tiếp cận nguồn dầu mỏ và khí đốt của Nga tại Bắc Cực và biển Đen trong khi Rosneft có thể tham gia vào ít nhất 6 dự án thăm dò, khai thác của hãng Exxon Mobil tại Bắc Mỹ, trong đó có các mỏ dầu ở vùng nước sâu trên vịnh Mexico, cũng như một số dự án của đối tác Mỹ ở một số nước khác".
“Tổng số tiền đầu tư của hai bên có thể lên tới 500 tỷ USD”, ông Putin nhấn mạnh.
Tuy nhiên, Moscow Times nhận định, còn quá sớm để Nga và Mỹ ăn mừng về thỏa thuận hợp tác bước ngoặt này. Trước khi bắt tay cùngExxon Mobil, Rosneft cũng từng hào hứng hợp tác với tập đoàn dầu khí BP của Anh. Hồi tháng 1, BP và Rosneft hoan hỉ thông báo về bản hợp đồng trị giá 8 tỷ USD trong đó lập kế hoạch cùng nhau khai thác dầu mỏ tại Bắc Cực.
Điểm giống nhau giữa hai thỏa thuận hợp tác này là có sự góp mặt của Thủ tướng Putin và cấp phó của mình là ông Igor Sechin cùng với vô số dự báo đầy triển vọng cũng như những nụ cười và lời chúc tốt đẹp nhất dành cho bản hợp đồng.
Tuy nhiên, bất chấp những nhận định tích cực của giới chức Nga và nhiều chuyên gia phân tích, hợp đồng giữa BP và Rosneft vẫn sụp đổ vào tháng 5 vừa qua. Không chỉ vậy, một ngày sau khi thỏa thuận giữaExxon Mobil và Rosneft được ký kết, văn phòng đại diện của BP tại
Đây là bài học kinh nghiệm quý báu cho cả Rosneft và Exxon Mobil. Không ai có thể dám chắc hợp đồng giữa Nga và Mỹ về khai thác dầu mỏ này sẽ không phải đối mặt với những chướng ngại vật như thỏa thuận trước đó giữa
Thách thức đầu tiên đến từ Quốc hội Mỹ. Những nghị sĩ bảo thủ rất có thể sẽ đề nghị Ủy ban Đầu tư đối ngoại Mỹ, cơ quan liên bộ trực thuộc Chính phủ Mỹ có thẩm quyền ngăn chặn các khoản đầu tư ở nước ngoài, đánh giá lại bản hợp đồng của Rosneft bởi đây là lần đầu tiên một công ty quốc doanh của Nga đòi hỏi cổ phần đối với số dầu mỏ và khí đốt của Mỹ.
Rõ ràng, thỏa thuận hợp tác giữa BP – Rosneft hồi đầu năm khiến Mỹ không khỏi lo ngại về vấn đề an ninh. Nghị sĩ Mỹ Edward Markey từng lên tiếng cảnh báo về chiến lược mang tính quân sự của các công ty dầu mỏ Nga, đặc biệt kể từ khi BP cung cấp dầu cho quân đội Mỹ.
Trường hợp này từng có tiền lệ năm 2005. Khi đó, bản hợp đồng trị giá 13 tỷ USD tập đoàn dầu mỏ Trung Quốc CNOOC và công ty Unocal có trụ sở tại California cũng “điêu đứng” bởi làn sóng phản đối trong Quốc hội Mỹ. Lý do mà nhiều nghị sĩ đưa ra là những quan ngại về việc Trung Quốc sẽ tiếp cận được công nghệ khai thác tài nguyên tại vùng biển sâu của Mỹ. Cuối cùng, CNOOC đành phải ngậm ngùi từ bỏ thỏa thuận này.
Dù thỏa thuận CNOOC-Unocal và Exxon Mobil-Rosneft có nhiều điểm khác biệt song những nghị sĩ chống Nga tại Mỹ, hầu hết là thành viên đảng Cộng hòa, rất có thể sẽ tìm cách viện dẫn lý do “an ninh kinh tế” để cản trở thỏa thuận này; đồng thời làm suy yếu nỗ lực tái khởi động quan hệ Washington-Moscow của Tổng thống Obama.
Thỏa thuận Exxon Mobil-Rosneft có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quan hệ Nga – Mỹ bởi nó tạo cơ hội hiện thực hóa cam kết điều chỉnh quan hệ song phương thành một thỏa thuận hợp tác kinh tế thiết thực.
“Chúng ta đạt được những bước ngoặt quan trọng trong nỗ lực tái khởi động quan hệ. Giờ là lúc chúng ta tiến lại gần nhau hơn nhờ hợp tác kinh tế”, ông Obama nhấn mạnh trong một buổi phỏng vấn với hãng tin Itar-Tass hồi đầu tháng 8.
Trong khi đó, những rủi ro về chính trị tại Nga cũng là nhân tố đáng để Exxon Mobil phải lưu tâm trong thỏa thuận này với Rosneft. Hồi giữa tháng 10/2003, cựu CEO của Exxon Mobil Lee Raymond và CEO của Yukos Mikhail Khodorkovsky cũng từng có ý định ký kết hợp đồng mà theo đó, “gã khổng lồ” Mỹ sẽ mua 40% cổ phần của YukosSibneft. Tuy nhiên, hai tuần sau đó, Khodorkovsky bất ngờ bị bắt với các cáo buộc trốn thuế và gian lận.
Vì vậy, nhiều chuyên gia cho rằng, trước khi “kết thân” với Rosneft, CEO Rex Tillerson của Exxon Mobil nên tham vấn CEO của BP là ông Bob Dudley để so sánh thiện chí của phía Nga trong bản hợp đồng trước với thỏa thuận hiện tại, đồng thời nghiên cứu kỹ những biến động chính trị tại
