Kế hoạch ngăn xuất khẩu vaccine của EU vấp phải làn sóng phản đối dữ dội ở London, Belfast và Dublin. Ảnh minh họa: AFP
Giữa lúc cuộc chiến giành vaccine của EU nóng lên, Brussels trước đó tuyên bố sẽ kích hoạt các điều khoản trong Nghị định thư Bắc Ireland nhằm ngăn biên giới mở giữa Ireland (quốc gia thành viên EU) và lãnh thổ Bắc Ireland do Vương quốc Anh quản lý, trở thành cửa hậu để chuyển vaccine vào Vương quốc Anh. Tuy nhiên, kế hoạch này của EU vấp phải làn sóng phản đối dữ dội ở London, Belfast và Dublin.
Trên thực tế, chương trình tiêm chủng hàng loạt nhanh nhất trong lịch sử đang gây ra căng thẳng trên khắp thế giới khi các cường quốc sẵn sàng chi tiền mua lượng lớn vaccine kháng Covid-19, còn các quốc gia nghèo hơn đang cố tìm giải pháp tài chính và ngoại giao để gom nhặt bất cứ nguồn vaccine nào còn lại.
Các quốc gia thành viên EU hiện đang đi sau Israel, Anh và Mỹ trong việc sản xuất vaccine kháng Covid-19. Họ buộc phải tranh giành nguồn cung vaccine khi các nhà sản xuất dược phẩm lớn nhất của phương Tây chậm phân phối vacine cho khối này vì trục trặc sản xuất.
Hãng dược AstraZeneca (trụ sở tại Anh) đang bị mắc kẹt sau tuyên bố tuần trước rằng hãng này sẽ không cung cấp được vaccine như đã cam kết cho EU vào tháng 3 do gặp phải vấn đề sản xuất ở Bỉ. Điều này đã khiến EU nổi giận và yêu cầu làm rõ lý do hãng dược này không thể chuyển vaccine từ các địa điểm của Anh đến khu vực này, trong khi tại Anh hàng triệu mũi vaccine đã được tiêm cho người dân.
Trước những làn sóng phản đối, EU đã có động thái làm dịu tình hình với tuyên bố trước nửa đêm 29/1 rằng khối này sẽ không vận dụng Nghị định thư Bắc Ireland. Nhưng kèm theo đó là lời cảnh báo rằng nếu vaccine và các hoạt chất bị chuyển đến quốc gia thứ ba và ra khỏi khu vực này, EU sẽ áp dụng "tất cả các biện pháp theo ý mình".
Phía Ireland đánh giá sự điều chỉnh trên của EU được hoan nghênh, nhưng cần rút ra bài học kinh nghiệm. "Nghị định thư Bắc Ireland không phải thứ dễ can thiệp, nó là một thỏa hiệp cần thiết, khó khăn mới giành được, nó bảo vệ hòa bình và thương mại cho nhiều người", Ngoại trưởng Ireland Simon Coveney viết trên Twitter.
Động thái đảo ngược kế hoạch ban đầu của EU diễn ra sau một loạt những cuộc gọi quan trọng. Thủ tướng Anh Boris Johnson đã bày tỏ với bà Ursula von der Leyen, Chủ tịch Ủy ban châu Âu về "những lo ngại nghiêm trọng" của ông, trong khi Thủ tướng Ireland Micheál Martin đề cập với cả Thủ tướng Anh và người đứng đầu EU về việc phải tìm ra một giải pháp.
Trong khi đó, những người theo chủ nghĩa hợp nhất Bắc Ireland và Anh chỉ trích kế hoạch ban đầu của EU là hành động thù địch.
Trong dòng tweet mới đây, Chủ tịch Ủy ban châu Âu von der Leyen cho biết bà đã thông báo tới Thủ tướng Anh Johnson rằng: "Chúng tôi đồng ý về nguyên tắc rằng sẽ không hạn chế việc xuất khẩu vaccine của các công ty nơi họ đang thực hiện trách nhiệm hợp đồng".
Việc duy trì hòa bình mong manh ở Bắc Ireland mà không cho Vương quốc Anh có cửa hậu thâm nhập thị trường EU qua đường biên giới đất liền dài 310 dặm giữa Anh và Ireland, vốn dĩ là một trong những vấn đề khó khăn nhất trong đàm phán "ly hôn" Brexit.
