Đường ống dẫn khí của Nhà máy khí LNG Enagás tại cảng Barcelona, Tây Ban Nha. Ảnh: AFP
Ủy ban châu Âu (EC) - cơ quan hành pháp cao nhất của EU - vừa đề xuất áp trần lợi nhuận đối với các nhà sản xuất điện hạt nhân và năng lượng tái tạo, đồng thời áp 140 tỷ EUR thuế "windfall tax" (loại thuế đánh trên mức lợi nhuận lớn, bất ngờ) đối với các công ty dầu khí. Động thái này được đưa ra trong bối cảnh khủng hoảng năng lượng ở châu Âu leo thang, với giá khí đốt tăng sốc kể từ khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào cuối tháng 2/2022.
Lợi nhuận của các nhà máy điện gió, điện mặt trời và điện hạt nhân đã tăng vọt khi giá điện tăng theo giá khí đốt tự nhiên bán buôn. Cụ thể, giá khi đốt bán buôn đã đạt mức cao kỷ lục vào tháng 3/2020 sau khi Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine. Đến nay, giá khí đốt bán buôn tại châu Âu đã tăng khoảng 550% so với năm ngoái.
Châu Âu đã trừng phạt hoạt động xuất khẩu dầu và than của Nga nhằm phản ứng lại chiến dịch quân sự đặc biệt của Nga ở Ukraine. Đáp trả, phía Nga đã cắt giảm nguồn cung cấp khí đốt sang châu Âu.
Chủ tịch Ủy ban châu Âu, bà Ursula von der Leyen, hôm 14/9 cho biết khối này sẽ tiến hành một "cuộc cải cách sâu sắc và toàn diện" để tách chi phí khí đốt khỏi giá điện.
Trong bài phát biểu ở Strasbourg (Pháp) trước các nhà lập pháp EU, bà Leyen cho biết: "Các công ty năng lượng đang có mức doanh thu mà họ chưa từng nghĩ đến, thậm chí họ chưa bao giờ mơ tới". Người đứng đầu Ủy ban châu Âu cho rằng, việc thu về những khoản lợi nhuận kỷ lục bất thường do chiến tranh và sự ủng hộ của người tiêu dùng là vấn đề cần phải xem xét.
Tuy nhiên, đề xuất của Ủy ban châu Âu về việc áp trần lợi nhuận và thuế phụ thu đối với các công ty năng lượng vẫn cần phải được các nước thành viên EU thảo luận và thông qua.
Ủy ban châu Âu cho biết khối này có thể áp dụng mức trần giá 180 EUR (tương đương 180) đối với mỗi megawatt giờ điện do các công ty năng lượng tái tạo cung cấp. Trong khi đó, giá khí đốt bán buôn của châu Âu hiện là 212 EUR (tương đương 212 USD) mỗi megawatt giờ.
Thực tế, giá khí đốt tự nhiên và giá dầu tại châu Âu bắt đầu tăng vào năm ngoái khi các quốc gia mở cửa biên giới và dần kích hoạt lại các hoạt động sản xuất kinh doanh sau thời gian dài phong tỏa chống dịch Covid-19.
Giá dầu sau đó đã giảm do kinh tế toàn cầu suy thoái khiến nhu cầu giảm. Tuy nhiên, giá khí đốt tự nhiên vẫn cao hơn mức đỉnh thiết lập vào tháng 3/2022, bởi khí đốt là điểm bất đồng năng lượng giữa châu Âu và Nga.
Đề xuất mới của EU là một phần trong gói các biện pháp nhằm đưa khu vực này vượt qua cuộc khủng hoảng năng lượng vào mùa đông năm nay, khi mà nhiệt độ giảm mạnh sẽ khiến nhu cầu khí đốt cho sưởi ấm tăng đột biến.
Ủy ban châu Âu nêu trong tuyên bố của mình rằng các quốc gia thành viên EU nên đánh thuế bổ sung đối với bất kỳ khoản lợi nhuận nào vượt quá 20% lợi nhuận bình quân của các công ty năng lượng trong 3 năm qua. "Họ (các công ty năng lượng - BTV) phải hoàn trả một phần công bằng", bà Leyen nói.
Cũng theo Chủ tịch Ủy ban châu Âu, hàng tỷ EUR mà chính phủ của các quốc gia đã cam kết hỗ trợ người tiêu dùng sẽ "không đủ". Được biết, các quốc gia châu Âu và Vương quốc Anh đến nay đã cam kết trợ cấp khoảng 500 tỷ EUR (tương đương 500 tỷ USD) để giúp các hộ gia đình và doanh nghiệp đối phó với hóa đơn năng lượng tăng cao.
