Câu trả lời sẽ đóng một vai trò quan trọng trong việc xác định liệu Fed có kiên định giữ lãi suất tăng cho đến cuối năm như các quan chức kỳ vọng hay cắt giảm lãi suất khi các nhà đầu tư đang kỳ vọng.
Kể từ khi khủng hoảng ngân hàng Mỹ bùng phát vào tháng 3, Fed đã hai lần tăng lãi suất để kiểm soát lạm phát đồng thời bơm thanh khoản khẩn cấp vào hệ thống ngân hàng, những hành động rời rạc này cho thấy thói quen lâu đời của các quan chức là duy trì sự ổn định tài chính bên cạnh thắt chặt chính sách tiền tệ.
Việc Fed tăng lãi suất 5% đã góp phần gây ra sự sụp đổ của Silicon Valley Bank (SVB) và là vụ sụp đổ ngân hàng lớn nhất kể từ năm 2008. Kể từ đó, căng thẳng nghiêm trọng đã giảm bớt nhưng khoản vay khẩn cấp từ Fed vẫn tăng cao, cổ phiếu của các ngân hàng khu vực giảm hơn 20% trong năm nay và dữ liệu khảo sát cho thấy những ngân hàng đang tăng cường thắt chặt tín dụng.
Giờ đây, các quan chức Fed đang cố gắng xác định những hạn chế tín dụng tiếp theo và rủi ro lây lan từ các ngân hàng yếu kém hơn sẽ có ý nghĩa gì đối với nền kinh tế và lạm phát.
Chủ tịch Fed Jerome Powell mới đây đã bảo vệ cách tiếp cận theo hai hướng của ngân hàng trung ương, đồng thời thừa nhận rằng các tác động đan xen với nhau.
“Mặc dù các công cụ ổn định tài chính giúp xoa dịu các điều kiện trong lĩnh vực ngân hàng, nhưng những phát triển trong lĩnh vực này đang góp phần thắt chặt các điều kiện tín dụng và có khả năng ảnh hưởng đến tăng trưởng kinh tế, tuyển dụng lao động và lạm phát”, ông Powell phát biểu tại một hội nghị của Fed hôm thứ Sáu (19/5) ở Washington.
Ông Powell cho biết, một kết quả là “lãi suất chính sách có thể không cần phải tăng nhiều như lẽ ra nó phải làm để đạt được các mục tiêu của chúng ta”. Ông cũng cho biết, ông sẵn sàng tạm dừng tăng lãi suất tại cuộc họp ngày 13-14/6 của Fed để các quan chức có thể đánh giá tác động đối với nền kinh tế.
Fed đã thực hiện các động thái mạnh mẽ để cố gắng ngăn chặn sự lây lan trong hệ thống tài chính vào tháng 3, bao gồm mở rộng quyền tiếp cận vào các chương trình cho vay khẩn cấp. Chưa đầy một tuần sau, các quan chức tiếp tục tăng lãi suất thêm 25 điểm cơ bản và tiếp theo là một đợt tăng nữa vào tháng 5 bất chấp những lo ngại tình trạng hỗn loạn có thể làm trầm trọng thêm việc thắt chặt tín dụng đã bắt đầu từ năm trước.
Chi phí vay ngắn hạn cao hơn làm tăng chi phí mà các ngân hàng phải trả để giữ hoặc thu hút tiền gửi, kéo theo lợi nhuận của một số ngân hàng giảm. Nền kinh tế chậm lại cũng có thể khiến các hộ gia đình và doanh nghiệp khó trả nợ hơn.
Cuối cùng, các đợt tăng lãi suất của Fed có thể khiến hệ thống tài chính yếu đi, khiến ngân hàng trung ương khó đưa thị trường lao động trở lại bình thường, giống như trường hợp phục hồi chậm chạp sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.
Lou Crandall, nhà kinh tế trưởng tại Wrightson ICAP cho biết: “Sẽ không có sự ổn định kinh tế hoặc ổn định giá cả nếu không có sự ổn định tài chính. Các thành viên FOMC nên xem mình là chủ ngân hàng trung ương, nghĩa là với tư cách là người quản lý hệ thống tài chính, chứ không chỉ là những người kiểm soát lạm phát”.
Rủi ro tài chính
Các nhà kinh tế của Deutsche Bank đã đưa ra những rủi ro mà các căng thẳng tài chính đang lấn át các ý định chính sách tiền tệ, mặc dù cơ sở là các cơ quan quản lý đã ngăn chặn chúng.
“Rủi ro ổn định tài chính có thể ngăn cản việc tăng lãi suất hơn nữa hoặc thậm chí khiến Fed phải cắt giảm lãi suất nếu chúng trở nên đủ nghiêm trọng. Có thể có những lý do cơ bản khiến ngành ngân hàng tiếp tục căng thẳng mà các công cụ thận trọng có thể không giải quyết được”, các nhà kinh tế của Deutsche Bank cho biết.
Chỉ số Ngân hàng Khu vực KBW đã giảm 26% từ đầu năm đến nay, trong khi các nhà đầu tư đang kỳ vọng nền kinh tế chậm lại và hệ thống tài chính bị tổn thương sẽ dẫn đến việc cắt giảm lãi suất vào cuối năm nay.
Trong khi các nhà hoạch định chính sách ban đầu ủng hộ cách tiếp cận tách biệt, thì sự thống nhất trong Ủy ban Thị trường mở Liên bang (FOMC) đang bắt đầu bị lung lay.
Một số quan chức Fed cho biết sẽ rất khó để định lượng được tác động của căng thẳng ngân hàng và cần thêm thời gian để xem nó lọc qua nền kinh tế. Một câu hỏi quan trọng là mức độ thiệt hại mà hệ thống ngân hàng vẫn có thể phải đối mặt.
“Đó là điểm giao nhau giữa mức độ lạm phát bao trùm, vậy chính sách tiền tệ cần phải làm gì, điều đó gây ra những căng thẳng gì cho ngành ngân hàng?”, chủ tịch Fed Minneapolis Neel Kashkari cho biết.
Các quan chức Fed khác nói rằng, hiệu quả kinh tế có thể là nhỏ và xem kỳ vọng của thị trường về việc cắt giảm lãi suất là không đúng chỗ. Chỉ số giá ưa thích của Fed đã tăng 4,2% trong tháng 4, cao hơn gấp đôi mục tiêu 2% ngân hàng trung ương.
Bài học kinh nghiệm
Cựu Thống đốc Fed Jeremy Stein cho biết, việc các quan chức Fed đã chú ý đầy đủ đến “rủi ro do chính sách gây ra” đang tích tụ trong hệ thống do lãi suất thấp sau hậu quả của đại dịch là vấn đề chưa rõ ràng.
Cách đây một thập kỷ, chính sách tiền tệ có thể được sử dụng để chống lại các bong bóng tài chính vì nó thắt chặt hoặc nới lỏng các điều kiện trên diện rộng trên tất cả các hình thức trung gian tài chính.
Các quan chức Fed thường không thích đưa ra các đánh giá về giá tài sản và sử dụng các chính sách lãi suất để tác động đến chúng, nhưng dựa vào sự giám sát và quy định để giải quyết các rủi ro về ổn định tài chính “không phải là thế giới chúng ta đang sống. Chúng tôi đã học đi học lại bài học đó”, ông cho biết.
Cựu Chủ tịch Fed Ben Bernanke, người đã giành giải Nobel Kinh tế năm ngoái nhờ công trình nghiên cứu về cách các hệ thống tài chính đẩy nhanh suy thoái kinh tế, đã gợi ý rằng cần phải tìm hiểu thêm về cách hai bộ công cụ chính sách của Fed ảnh hưởng lẫn nhau.
“Chúng tôi thực sự không hiểu mức độ cần thiết của mối quan hệ giữa các khía cạnh khác nhau của chính sách tiền tệ, mức chấp nhận rủi ro, hành vi của bảng cân đối kế toán. Chúng ta cần hiểu rõ hơn các kênh là gì”, ông cho biết.
