Dây chuyền sản xuất sản phẩm thiết bị công nghệ Việt Nam. (Ảnh: Minh Quyết/TTXVN)
Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất xây dựng Luật Công nghiệp công nghệ số với mục tiêu thể chế hóa chủ trương, đường lối của Đảng và Nhà nước về phát triển công nghiệp ICT, công nghiệp công nghệ số; tạo môi trường pháp lý thuận lợi để phát triển ngành công nghiệp này; đóng góp vào chuyển đổi số (xây dựng Chính phủ số, kinh tế số, xã hội số), tạo bứt phá về năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; khai thác hiệu quả, làm chủ các công nghệ chủ chốt của cách mạng 4.0… để giải quyết các bài toán phát triển của Việt Nam.
Ngành công nghiệp ICT Việt Nam đang là ngành kinh tế quan trọng của đất nước đạt tổng doanh thu năm 2020 khoảng 123,5 tỷ USD, gấp 20 lần so với năm 2009 (6,2 tỷ USD) và gấp hơn 2 lần năm 2015. Tốc độ tăng trưởng giai đoạn 2015-2020 đạt bình quân 15,2%/năm, cao hơn 2 lần tốc độ tăng trưởng GDP, trở thành một trong những ngành kinh tế có tốc độ tăng trưởng nhanh nhất, quy mô lớn nhất của cả nước.
Việt Nam đã hình thành đội ngũ lao động công nghệ số với hơn 1 triệu người. Các doanh nghiệp công nghiệp ICT đã nộp ngân sách nhà nước trên 53.000 tỷ đồng. Các mặt hàng công nghiệp ICT đặc biệt là điện thoại và máy tính vẫn đứng vững trong danh sách top 10 nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam năm 2020, đưa ngành công nghiệp phần cứng, điện tử của Việt Nam xuất siêu khoảng 15 tỷ USD. Ngành công nghiệp ICT đã trở thành lĩnh vực có quy mô lớn của nền kinh tế cả về doanh thu, xuất khẩu, chiếm tỉ trọng cao trong đóng góp ngân sách Nhà nước cũng như đóng góp cho GDP.
Bên cạnh những thành tựu đạt được, ngành công nghiệp này chưa đạt như kỳ vọng do còn một số bất cập trong hệ thống pháp luật về công nghiệp ICT hiện nay.
Theo đó, pháp luật về công nghiệp ICT có một số quy định mâu thuẫn, chồng chéo với pháp luật khác gây khó khăn trong quá trình thực thi.
Ngoài ra, pháp luật về công nghiệp ICT chưa quy định cụ thể, chưa rõ ràng gây khó khăn trong triển khai. Ví dụ như chính sách ưu đãi được quy định tại Luật Công nghệ thông tin hiện nay còn chung chung cho lĩnh vực công nghiệp ICT, chủ yếu mang tính khuyến khích ưu đãi đầu tư mà chưa có ưu đãi cụ thể. Các quy định sử dụng ngân sách Nhà nước cho sự nghiệp phát triển công nghệ thông tin còn thiếu cho mảng công nghiệp ICT. Chưa có mức chi cụ thể cho công nghệ thông tin trong tổng chi ngân sách Nhà nước nên việc thực hiện chi đầu tư, thuê, mua sắm sản phẩm công nghiệp ICT cũng hạn chế.
Việc xác định đúng các rào cản, trở ngại là rất quan trọng để đề xuất các cơ chế chính sách thúc đẩy phát triển công nghiệp công nghệ số tại Việt Nam.
Pháp luật về công nghiệp ICT được xây dựng hơn 10 năm trước chưa điều chỉnh các vấn đề mới phát sinh từ các xu thế phát triển công nghệ và xu thế dịch chuyển của ngành công nghiệp ICT sang công nghệ số. Hệ thống pháp luật Việt Nam và Luật Công nghệ thông tin chưa có quy định liên quan đến các công nghệ số mới của cách mạng 4.0 và các mô hình kinh doanh mới dựa trên các công nghệ số này.
Khung pháp luật hiện hành chưa có quy định về doanh nghiệp công nghệ số, doanh nghiệp công nghệ số đầu đàn làm căn cứ để ban hành và triển khai các chính sách phát triển doanh nghiệp công nghệ số…
Luật Công nghiệp công nghệ số sẽ được xây dựng dựa trên việc kế thừa những quy định phù hợp của Luật Công nghệ thông tin năm 2006 và đồng bộ với các luật chuyên ngành liên quan; giải quyết được những tồn tại, rào cản cho sự phát triển công nghiệp công nghệ thông tin, công nghiệp công nghệ số. Các điều luật sẽ được xây dựng linh hoạt, mềm dẻo để theo kịp thực tiễn và xu hướng phát triển; tạo môi trường cho các sản phẩm, công nghệ, mô hình mới có tính sách tạo, đột phá dễ dàng ra đời và phát triển…
Trong dự thảo báo cáo lấy ý kiến, Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất 10 nhóm chính sách cơ bản dự kiến sẽ đưa vào dự thảo Luật này.
Cụ thể là xác lập ngành Công nghiệp công nghệ số; thúc đẩy phát triển các công nghệ số mới, lưỡng dụng, trọng điểm. “Miễn trừ tạm thời” cho các tổ chức, cá nhân thử nghiệm mô hình/sản phẩm mới trong giới hạn về thời gian, lãnh thổ, phạm vi.
Dự thảo cũng đề xuất đưa vào dự thảo luật các chính sách phát triển hạ tầng cho công nghiệp công nghệ số; phát triển tài nguyên dữ liệu số quốc gia cho công nghiệp công nghệ số; phát triển doanh nghiệp công nghệ số đầu đàn.
Cùng với đó là các chính sách tạo thị trường cho công nghiệp công nghệ số; phát triển nguồn nhân lực công nghệ số; bảo hộ công nghệ số, tài sản số và chính sách vốn đầu tư, ưu đãi cho công nghiệp công nghệ số..
