Khó chồng khó
Dịch Covid-19 tác động rất lớn đến hoạt động vận tải đường sắt. Theo Tổng công ty Đường sắt Việt Nam (VNR), tính từ tháng 2 đến 5/2020 đã giảm khai thác 2.886 chuyến tàu so với cùng kỳ; tỷ lệ chiếm chỗ trên các đoàn tàu 6 tháng đầu năm cũng chỉ đạt trên dưới 56%.
Việc bùng phát dịch Covid-19 đợt 2 đã phá vỡ toàn bộ kế hoạch chạy tàu cùng các nỗ lực tăng sản lượng và doanh thu từ vận tải hành khách của Tổng công ty. Chỉ trong 18 ngày kể từ ngày dịch Covid-19 đợt 2 (từ ngày 23/7 đến 9/8/2020), số lượng vé trả lại tương ứng với 34,4 tỷ đồng, doanh thu vận tải hành khách giảm hàng ngày.
Một số địa phương có dịch như Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Hải Dương đã yêu cầu Tổng công ty dừng đón trả khách tại các ga có lượng hành khách lớn trên địa bàn để thực hiện cách ly xã hội.
Tổng công ty đã phải cắt giảm 6/10 đoàn tàu tuyến Hà Nội - TP.Hồ Chí Minh, đây là những đôi tàu mang lại doanh thu cao của Tổng công ty. Các đoàn tàu địa phương khác cũng phải cắt giảm và chỉ tổ chức chạy tàu vào các ngày cuối tuần và một số tuyến phải dừng chạy tàu.
8 tháng đầu năm, doanh thu của Công ty mẹ chỉ đạt 1.164,7 tỷ đồng, bằng 72,5% so với cùng kỳ và 55,5% kế hoạch năm; doanh thu hợp nhất toàn Tổng công ty đạt 4.088,5 tỷ đồng, bằng 77,8% so với cùng kỳ và bằng 64,4% kế hoạch năm. Dự kiến cả năm 2020, VNR lỗ trên 1.200 tỷ đồng.
Dự tính tổng thâm hụt dòng tiền của VNR cả năm 2020 khoảng 1.000 tỷ đồng. Dự kiến năm 2020, với khoản lỗ 410 tỷ đồng của Công ty Vận tải đường sắt Hà Nội và 357 tỷ đồng của Công ty Vận tải đường sắt Sài Gòn, 2 Công ty này cũng sẽ bị hụt dòng tiền khoảng xấp xỉ 1.000 tỷ.
Nguyên nhân là 2 Công ty này trong các năm vừa qua đã đầu tư khoảng 1.500 tỷ đồng đóng mới và cải tạo toa xe nên các năm tiếp theo gặp áp lực rất lớn về dòng tiền trả nợ gốc và lãi vay cho các Ngân hàng thương mại.
Việc mất cân đối dòng tiền của các Công ty Vận tải đường sắt sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến dòng tiền của Công ty Mẹ - Tổng công ty Đường sắt Việt Nam do các công ty con này đang sử dụng dịch vụ của Công ty Mẹ với số tiền dự kiến phải thanh toán cho Công ty mẹ trong năm 2020 lên tới hơn 1.600 tỷ đồng.
3 giải pháp “trợ thở”
Ông Đặng Sỹ Mạnh, Tổng giám đốc VNR cho biết, đặc thù hoạt động của VNR ngoài kinh doanh vân tải còn có thực hiện nhiệm vụ chính trị. Do đó, để khắc phục ảnh hưởng của dịch Covid-19, Tổng công ty đang đề nghị Ủy ban quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp báo cáo Thủ tướng và các cơ quan có thẩm quyền xem xét:
Miễn, giảm khoản phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải. Miễn trích nộp ngân sách Nhà nước 20% tiền thu cho thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia do Nhà nước đầu tư. Miễn, giảm, giãn thời gian thu tiền thuê sử dụng đất cho doanh nghiệp vận tải đường sắt. Giãn tiến độ trả nợ, giảm lãi suất vay của các ngân hàng cho các dự án đầu tư.
Bên cạnh đó, theo Nghị định số 65/2018/NĐ-CP về niên hạn sử dụng đầu máy, toa xe, trong lộ trình 3 năm (hết năm 2021) để thay thế các phương tiện hết niên hạn sử dụng, VNR sẽ phải thanh lý khoảng 60 đầu máy, gần 1.000 toa xe hàng và 500 toa xe khách.
Đồng thời, VNR phải huy động khoảng 6.822 tỷ đồng để đầu tư mới, bù đắp các phương tiện hết niên hạn. Trong điều kiện hiện nay VNR gần như không có khả năng.
Vì vậy, VNR đề nghị Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp và Bộ GTVT đề xuất Chính phủ lùi thời gian thực hiện Nghị định 65/2018/NĐ-CP, hoặc bổ sung thêm điều khoản về lộ trình thực hiện niên hạn của phương tiện giao thông đường sắt tại Nghị định 65/2018/NĐ-CP.
Mới đây, tại buổi làm việc của Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp với Tổng công ty Đường sắt, Chủ tịch Ủy ban Nguyễn Hoàng Anh khẳng định, những khó khăn của VNR xuất phát từ những tồn tại, bất cập trong cơ chế chính sách và quy định của pháp luật chứ không phải vấn đề VNR trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp hay Bộ Giao thông vận tải.
Tới thời điểm này, bằng sự nỗ lực phối hợp giữa Ủy ban (đại diện chủ sở hữu nhà nước) với Bộ Giao thông vận tải (cơ quan quản lý nhà nước) và VNR, những vướng mắc này đã cơ bản được tháo gỡ.
 |
Ủy ban vốn làm việc tại VNR |
Chỉ ra thực tại doanh nghiệp vẫn tư duy quản trị vẫn theo lề lối cũ, chưa thích ứng với đặc điểm của nền kinh tế hiện nay, ông Hoàng Anh cho rằng, VNR cùng với các doanh nghiệp hàng hải, hàng không, đường bộ thuộc Ủy ban cần có sự phối hợp, hợp tác xây dựng chiến lược phát triển lĩnh vực chung, tạo thành hệ thống vận tải đa phương thức; giảm chi phí logistics, từ đó dẫn tới giảm chi phí hàng hóa và đạt được hiệu quả kinh tế cao khi sử dụng các phương thức vận tải có khả năng chuyên chở khối lượng lớn.
Về các đề xuất của VNR, Ủy ban đã dự thảo văn bản gửi Thủ tướng Chính phủ, đề nghị Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT, Bộ Tài chính nghiên cứu, tổng hợp, báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ tháo gỡ khó khăn cho VNR đối với 3 nội dung: Miễn, giảm khoản phí sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt 8% trên doanh thu vận tải cho năm 2020; Miễn trích nộp ngân sách Nhà nước 20% tiền thuê sử dụng kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia năm 2020; Đánh giá, xem xét việc lùi thời gian thực hiện Nghị định 65/2018/NĐ-CP.
