Năm 2024, tín dụng bất động sản tăng mạnh, trái phiếu ngân hàng chiếm tỷ trọng lớn
Về vốn tín dụng ngân hàng, tính đến ngày 7/12/2024, mức tăng trưởng tín dụng đạt 12,5%, cho thấy những nỗ lực của Chính phủ trong việc thực hiện chính sách nới lỏng tiền tệ nhằm hỗ trợ nền kinh tế. Chính sách này đã giúp kích thích dòng vốn trên thị trường, tạo động lực phục hồi cho sản xuất - kinh doanh và tăng cường sức mua tiêu dùng nội địa, đặc biệt trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vẫn còn nhiều thách thức. Tăng trưởng tín dụng mạnh mẽ không chỉ phản ánh hoạt động tích cực của ngành ngân hàng, mà còn góp phần ổn định kinh tế vĩ mô năm qua.
 |
Ông Nguyễn Quang Thuân, Chủ tịch Finn Group |
Mặc dù vậy, cần lưu ý một số yếu tố rủi ro. Cụ thể, tín dụng đối với chủ đầu tư bất động sản tăng mạnh ở mức 16,6% trong 9 tháng đầu năm 2024, trong khi tổng tín dụng toàn ngành chỉ tăng 8,5%. Điều này diễn ra trong bối cảnh nợ xấu gộp gia tăng và sự phục hồi của ngành bất động sản chưa rõ nét. Đồng thời, tăng trưởng tín dụng cá nhân ở mức rất thấp, do sức tiêu dùng chưa hồi phục như kỳ vọng.
Trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, tổng giá trị phát hành mới đạt khoảng 442.000 tỷ đồng (tính đến hết 26/12/2024), tăng 26% so với năm 2023. Tuy nhiên, trái phiếu ngân hàng vẫn chiếm tỷ trọng lớn, tới 67%. Số liệu chốt cuối năm 2024 ước đạt quy mô gần 500.000 tỷ đồng. Đây là mức tăng trưởng mạnh mẽ và chỉ sau năm đỉnh cao 2020 - 2021, trước khi xảy ra nhiều sự kiện lùm xùm và suy giảm sau đó.
 |
Yếu tố quan trọng tác động đến thị trường vốn Việt Nam là vấn đề tỷ giá và lãi suất |
Mặc dù tỷ lệ chậm trả trái phiếu doanh nghiệp vẫn cao và áp lực đáo hạn vẫn lớn, nhưng chúng tôi đánh giá, các vấn đề cũ phát sinh cơ bản đã được tái cơ cấu hoặc thẩm thấu vào chất lượng tín dụng ngân hàng qua tỷ lệ nợ xấu gộp tăng khá cao. Chất lượng tín dụng các tổ chức phát hành mới trong năm 2024 cơ bản tốt hơn các doanh nghiệp phát hành ở giai đoạn trước.
Kênh huy động vốn cổ phần qua thị trường chứng khoán ghi nhận giá trị khiêm tốn trong năm 2024, tổng giá trị đạt 75.000 tỷ đồng, tương đương quy mô của năm 2023 và thấp hơn so với giai đoạn 2021 - 2022. Điều này do thị trường chứng khoán không thuận lợi và vẫn trong giai đoạn đi ngang (sideway) hai năm qua, khiến không ít doanh nghiệp có kế hoạch huy động vốn cổ phần nhưng sau đó chủ động trì hoãn.
Dự báo các xu hướng nổi bật, tác động đến thị trường vốn 2025
Riêng trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, giá trị phát hành năm 2025 có thể tăng trưởng với tốc độ cao.
Thứ nhất, về yếu tố nguồn cung tín dụng, chúng tôi cho rằng, ngành ngân hàng sẽ duy trì đà tăng trưởng tín dụng cao năm trong năm 2025 (quanh mức 14 - 15%), nhằm hỗ trợ mục tiêu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế như Chính phủ đặt ra trong kỷ nguyên mới.
Vấn đề của ngành ngân hàng là câu chuyện làm sao quản trị rủi ro và phân bổ dòng vốn vào các ngành, lĩnh vực phù hợp với khẩu vị rủi ro của ngành và của mỗi nhóm mô hình hoạt động cũng như của các ngân hàng thương mại cụ thể.
Ngân hàng Nhà nước nhiều khả năng sẽ tiếp tục cho phép các tổ chức tín dụng chủ động điều chỉnh tăng thêm dư nợ dựa trên xếp hạng tín nhiệm và giám sát các hệ số an toàn vốn, mà không cần đề nghị xin duyệt từ cơ quan quản lý.
Chính sách này không chỉ tăng tính linh hoạt cho các ngân hàng, mà còn giúp dòng vốn chảy nhanh hơn đến các lĩnh vực cần thiết, kịp thời đáp ứng nhu cầu vốn cho doanh nghiệp và người dân.
Thứ hai, yếu tố quan trọng tác động đến thị trường vốn Việt Nam là vấn đề tỷ giá và lãi suất. Chúng tôi đánh giá, áp lực về tỷ giá và lãi suất vẫn còn lớn trong ngắn hạn (ít nhất là nửa đầu năm 2025). Lý do là Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đang có quan điểm khá thận trọng với lạm phát trong khả năng đưa lạm phát về mức mục tiêu 2% từ năm 2024. Hiện quan điểm chung của giới phân tích là Fed sẽ chậm lại lộ trình giảm lãi suất trong năm 2025 và USD neo ở mức cao. Trong khi đó, mặc dù còn nhiều dư địa để tiếp tục chính sách kiểm soát tỷ giá, nhưng dự trữ ngoại hối của Việt Nam vẫn chưa cải thiện tốt trong mấy năm qua (11 tháng năm 2024, thặng dư thương mại là 24,31 tỷ USD, thấp hơn cùng kỳ năm 2023; năm 2025, thặng dư thương mại dự báo đạt 25 tỷ USD). Do đó, áp lực tỷ giá vẫn cao ở nhiều nền kinh tế, đặc biệt là khu vực châu Á, bao gồm Việt Nam. Áp lực tỷ giá còn đến từ nhu cầu gia tăng đầu tư vào vàng và các tài sản số.
Lãi suất huy động và cho vay năm 2025 sẽ chịu áp lực từ rủi ro nợ xấu tăng cao, khi Thông tư 02/2023/TT-NHNN về tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài cơ cấu lại thời hạn trả nợ và giữ nguyên nhóm nợ đã hết hiệu lực, thị trường bất động sản chưa hồi phục rõ nét, thu nhập và sức mua của người dân chưa thực sự được cải thiện, áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt từ thương mại điện tử xuyên biên giới…
Thứ ba, việc triển khai áp dụng Luật Chứng khoán mới, có hiệu lực từ đầu năm 2025, sẽ từng bước góp phần cải thiện lòng tin của nhà đầu tư qua các kênh vốn trên thị trường chứng khoán, đặc biệt là trái phiếu doanh nghiệp khi mà các yêu cầu và điều kiện phát hành cũng như minh bạch thông tin cao hơn.
Riêng trên thị trường trái phiếu doanh nghiệp, chúng tôi kỳ vọng, giá trị phát hành năm 2025 tiếp tục tăng trưởng ở tốc độ cao và cao hơn năm 2024, do nhu cầu huy động vốn cấp 2 của các ngân hàng thương mại cũng như nhiều doanh nghiệp phi tài chính sẽ khởi động triển khai dự án nhờ sự cải thiện về môi trường pháp lý như bất động sản, năng lượng, hạ tầng, tiện tích…
Thứ tư, cầu về tín dụng và huy động vốn sẽ tiếp tục tăng từ một số ngành chủ chốt như bất động sản khu công nghiệp (“ăn theo” tăng trưởng FDI), bất động sản dân cư (nhờ sự cải thiện về tiến trình tháo gỡ pháp lý dự án), đặc biệt là ngành năng lượng tái tạo (nhờ việc quyết liệt khôi phục tiến trình triển khai Quy hoạch Điện VIII nhằm đối phó với rủi ro thiếu điện vào năm 2026) của Chính phủ.
Ngoài ra, chúng tôi cũng kỳ vọng vào sự cải thiện nhu cầu tín dụng tiêu dùng, vốn chưa khôi phục trong giai đoạn từ khi xuất hiện dịch Covid-19 đến nay.
Thứ năm, năm nay dự kiến sẽ có sự phát triển mạnh mẽ hơn của vốn xanh (sản phẩm trái phiếu xanh và tín dụng xanh), trước yêu cầu của nhà đầu tư tổ chức và sự tự nguyện của các doanh nghiệp.
Kỳ vọng, Khung phân loại trái phiếu xanh và tín dụng xanh sẽ sớm được Chính phủ ban hành trong năm 2025, nhằm tạo cơ sở phát triển tài chính bền vững tại Việt Nam, cũng như thu hút vốn xanh vào các doanh nghiệp Việt Nam. Hiện việc thực hiện phát hành trái phiếu xanh chủ yếu dựa trên nguyên tắc tự nguyện và chiếu theo các tiêu chuẩn quốc tế.
Sự hình thành của trái phiếu xanh như một giải pháp nhằm tăng chất lượng hàng hóa và thu hút vốn tốt hơn từ nhà đầu tư trong nước và quốc tế.
Theo thống kê của FiinRatings, có 18 lô phát hành trái phiếu xanh trong giai đoạn 2018 - 2023 và riêng 11 tháng đầu năm 2024, thị trường ghi nhận 4 giao dịch trái phiếu xanh được phát hành với tổng giá trị 6.870 tỷ đồng (chiếm 1,5% tổng giá trị trái phiếu phát hành) có xác nhận đáp ứng tiêu chuẩn xanh quốc tế. Trong đó, một số lô trái phiếu được FiinRatings xếp hạng tín nhiệm và đánh giá xác nhận đạt chuẩn xanh quốc tế.
