Theo báo cáo, từ ngày 1/10/2016 đến ngày 30/9/2017, các cấp tòa án đã giải quyết hơn 438.000 vụ việc trong tổng số hơn 491.000 vụ việc thụ lý. Trong đó, có 9.622 vụ việc hiện đang tạm đình chỉ giải quyết. Những vụ việc còn lại, hầu hết còn trong thời hạn luật định và đang được tiếp tục xem xét, giải quyết.
Tòa án nhân dân tối cao cho biết, so với cùng ký năm trước, số vụ việc tăng thêm hơn 28.000 vụ, tỷ lệ các bản án, quyết định bị hủy, sửa do lỗi chủ quan của tòa án là 1,3%, đáp ứng được yêu cầu Quốc hội đề ra.
Đặc biệt, tòa án các cấp đã xét xử nhiều vụ án lớn về kinh tế, tham nhũng. Điển hình là vụ án buôn lậu và làm giả con dấu xảy ra tại Công ty cổ phần VN Pharma, vụ án Châu Thị Thu Nga và đồng phạm bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vụ án Trương Hồ Phương Nga và đồng phạm bị truy tố về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, vụ án vi phạm quy định cho vay tại Ngân hàng TMCP Đại Dương (OceanBank).
Gần đây nhất, Tòa án nhân dân TP Hà Nội đưa ra xét xử vụ án gây thiệt hại nghiêm trọng xảy ra tại Tổng công ty cổ phần Xây lắp Dầu khí Việt Nam (PVC). Đây là vụ án thu hút sự quan tâm với nhiều sai phạm nghiêm trọng trong quá trình thực hiện dự án trọng điểm Nhà máy nhiệt điện Thái Bình 2.
Đánh giá về công tác xét xử, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho biết, trong năm 2017, ngành tòa án có nhiều thay đổi trong hoạt động xét xử.
Thứ nhất là điều hành phiên tòa theo tinh thần tranh tụng. Tòa án thí điểm trang phục xét xử mới của thẩm phán trên 13 tỉnh và sẽ triển khai tất cả các tòa án từ quý II/2018.
Theo tinh thần Hiến pháp và quy định tại Bộ luật Tố tụng hình sự, phòng xử cũng có một điểm mới gồm bỏ vành móng ngựa thay bằng bục khai báo, chỗ ngồi của cơ quan công tố và luật sư là ngang bằng nhau và ngồi dưới Hội đồng xét xử (HĐXX); phòng xét xử có khu ngăn cách giữa khu vực dành cho các cơ quan tiến hành tố tụng với nơi dành cho người tham dự phiên tòa; có chỗ dành riêng cho cơ quan truyền thông, báo chí ở cuối phòng; có mô hình phòng xử thân thiện dành riêng cho các vụ án hôn nhân gia đình và vị thành niên.
Sự đổi mới trên nhằm đảm bảo nguyên tắc tranh tụng, đảm bảo quyền con người trên nguyên tắc suy đoán vô tội: một người được coi là vô tội cho đến khi có một bản án tuyên phạm tội có hiệu lực pháp luật.
Thứ hai, HĐXX và các thẩm phán đã thực hiện các quy định mới của luật, theo đó, có nhiều chức năng mới được bổ sung cho hội đồng. Ví dụ, triệu tập điều tra viên và trong tương lai có thể triệu tập cả kiểm sát viên và thẩm phán ra tòa. HĐXX có quyền khởi tố vụ án, khởi tố bị can, tha bị cáo ngay tại phiên tòa.
HĐXX có thẩm quyền ký quyết định, kiến nghị xử lý cán bộ và kiến nghị các biện pháp xử lý kinh tế. Ví dụ, vụ OceanBank, HĐXX sơ thẩm (Tòa án nhân dân TP Hà Nội) có nhiều kiến nghị, trong đó có kiến nghị Chính phủ đánh giá lại vấn đề mua ngân hàng “0 đồng”.
Về các phiên toà đại án, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng, các phiên tòa có nhiều thành công. Các cấp tòa án đã triển khai nghiêm túc các nghị quyết, các quyết định của Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng.
Thông tin thêm về các đại án kinh tế, tham nhũng sẽ xét xử trong năm 2018, Chánh án Nguyễn Hòa Bình cho biết, tất cả các vụ án thuộc diện Ban chỉ đạo Trung ương về phòng chống tham nhũng chỉ đạo, đã hình thành HĐXX cả sơ thẩm và phúc thẩm. Các thẩm phán tham gia đều là các thẩm phán có kinh nghiệm điều hành và có phẩm chất tốt.
Tòa tối cao yêu cầu các thẩm phán chủ động phối hợp với Viện Kiểm sát nhân dân nghiên cứu hồ sơ độc lập theo đúng quy định của luật. Yêu cầu các HĐXX nghiên cứu thật kỹ, lưu ý các điểm mới của tố tụng.
Theo Chánh án, trước ngày khai mạc phiên tòa xét xử bị cáo Đinh La Thăng, Trịnh Xuân Thanh và phiên tòa xét xử Phạm Công Danh, Tòa tối cao đã đến Tòa án Hà Nội, Tòa án TP. HCM kiểm tra phòng xét xử và nhận thấy, về cơ bản, phòng xử đáp ứng yêu cầu quy định mới.
