Theo phân tích của Nikkei Asia dựa trên dữ liệu hải quan mới nhất của Mỹ, xuất khẩu hàng may mặc và giày dép từ các công ty sản xuất tại Campuchia, Bangladesh, Myanmar và Việt Nam đã giảm khoảng 20 - 30% về giá trị trong 4 tháng đầu năm 2023.
Xuất khẩu sang Liên minh châu Âu (EU) cũng bắt đầu giảm. Số liệu cùng kỳ cho thấy xuất khẩu hàng may mặc của Bangladesh sang EU giảm khoảng 3% và của Campuchia cũng giảm nhẹ.
Vốn phụ thuộc nhiều vào hàng may mặc, giày dép và du lịch, Campuchia đã chứng kiến xuất khẩu giảm 30% trong 4 tháng đầu năm nay, theo số liệu của hải quan Campuchia.
Ken Loo, Tổng thư ký của Hiệp hội Dệt may, Giày dép & Du lịch tại Campuchia (TAFTAC), cho biết lạm phát cao và kinh tế suy yếu do xung đột Nga – Ukraine là hai lý do dẫn đến sự suy giảm này, diễn ra bắt đầu từ năm ngoái và có thể tiếp diễn trong suốt năm nay.
Ông cho biết vẫn chưa xảy ra tình trạng mất việc làm đáng kể trong ngành trị giá 11 tỷ USD với khoảng 700.000 lao động này.
"Các nhà đầu tư mới đang cố gắng giữ cho tổng số việc làm tương đối ổn định", ông nói.
Ông Loo cho biết thêm, Quốc hội Mỹ đã không gia hạn điều khoản ưu đãi, cho phép một số hàng hoá từ các nước đang phát triển được miễn thuế khi vào thị trường Mỹ. Đây chắc chắn là một yếu tố dẫn đến xuất khẩu hàng hóa du lịch giảm 27% trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm ngoái.
Với Myanmar, xuất khẩu sang Mỹ và châu Âu dần ổn định sau khi ngành này bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 và bất ổn chính trị. Một số doanh nghiệp lĩnh vực quần áo và may mặc quốc tế đã cắt đứt quan hệ thương mại với quốc gia này trước lo ngại về nhân quyền và điều kiện lao động dưới chính quyền mới.
Ông Mostafiz Uddin, giám đốc điều hành một nhà máy may mặc cho biết, ở Bangladesh, bức tranh của ngành may mặc cũng đang ảm đạm, với việc các đơn đặt hàng giảm và nhiều nhà máy không hoạt động hết công suất, nghĩa là công nhân phải làm ít giờ hơn và ít có cơ hội làm tăng ca.
"Tình trạng này đã diễn ra trong một vài tháng gần đây. Tôi cho rằng đơn đặt hàng giảm vì nhiều nhà bán lẻ vẫn đang giải phóng hàng tồn đọng", ông nói.
Ông tỏ ra thận trọng về triển vọng của ngành may mặc trong thời gian còn lại của năm 2023. Đồng thời, lưu ý rằng có khá nhiều điều không chắc chắn vào lúc này. "Tất cả chúng tôi đều đang chờ xem phần còn lại của năm sẽ diễn ra như thế nào".
Sheng Lu, phó giáo sư tại khoa nghiên cứu thời trang và may mặc của Đại học Delaware, cho biết các doanh nghiệp trong lĩnh vực thời trang phải đối mặt với thách thức trong việc tìm kiếm nguồn cung ứng do lạm phát cao ảnh hưởng tới ngân sách hộ gia đình, buộc họ phải ưu tiên cho chi phí sinh hoạt hơn mua sắm tùy thích.
"Đối mặt với nhu cầu giảm, do vậy đã có nhiều công ty thời trang Mỹ chọn cắt giảm đơn đặt hàng và giảm hàng tồn kho, dẫn đến khối lượng giao thương giảm", ông nói và cho biết, tâm lý không chắc chắn đã gây thêm áp lực khi các thương hiệu bắt đầu lên kế hoạch cho hàng hóa mùa xuân năm 2025 của họ.
Một số thương hiệu lớn đã phải sa thải nhân viên trong những tháng gần đây. Nhà bán lẻ Gap của Mỹ đã thông báo vào tháng 4, rằng họ sẽ cắt giảm khoảng 1.800 nhân viên, trong khi gã khổng lồ H&M của Thụy Điển được cho là sẽ sa thải 1.500 công nhân vào tháng 11 năm nay. Theo báo cáo của Retail Insider hồi tháng 1, Adidas cũng đang sắp xếp lại hoạt động ở Bắc Mỹ.
Ông Lu nhận định rằng, ngoài áp lực về kinh tế, các thương hiệu thời trang của Mỹ cũng đang phải đối phó với những căng thẳng thương mại đang diễn ra.
Ông cho biết, quyết định của chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden trong việc tiếp tục áp dụng thuế quan từ thời ông Trump đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc. Một số nhà lập pháp của Đảng Cộng hòa cũng đang muốn tước bỏ tình trạng quan hệ thương mại bình thường vĩnh viễn của Trung Quốc. Hai điều này sẽ dẫn đến việc thuế quan tăng mạnh.
"Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng không chắc chắn, việc giảm rủi ro trong nguồn cung ứng cũng như có nguồn cung linh hoạt là một trong những ưu tiên hàng đầu của các công ty thời trang năm 2023. Do đó, nhiều thương hiệu đã chọn cách đa dạng hóa nguồn cung ứng của họ hơn nữa, đặc biệt là giảm tiếp xúc với Trung Quốc", ông Lu nói.
Ông cho biết thêm, các thương hiệu rất muốn mở rộng hoạt động kinh doanh gần bờ ở phương Tây, nhưng các quốc gia ở Đông Nam Á sẽ vẫn hấp dẫn vì không phải lúc nào cũng dễ dàng tìm thấy nơi sản xuất mới.
