Doanh nghiệp Việt: Chưa nhiều, chưa lớn
Tại Hội nghị thượng đỉnh kinh doanh Việt Nam với chủ đề “Việt Nam và chuỗi giá trị toàn cầu”, trước hơn 1.200 doanh nghiệp, tập đoàn lớn, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã thẳng thắn chỉ ra những tồn tại của doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.
Trước hết, Việt Nam đã tham gia khá rộng vào nhiều chuỗi giá trị toàn cầu, nhưng xét về độ sâu thì vẫn còn rất nhiều việc phải làm.
Theo các thống kê, hiện mới chỉ có khoảng 21% doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, thấp hơn nhiều so với tỷ lệ 46% ở các nước trong khu vực ASEAN. Tỷ trọng giá trị gia tăng của Việt Nam trong chuỗi cung ứng của thế giới chưa tương xứng với mục tiêu và tiềm năng của Việt Nam.
Thủ tướng cho biết, nhiều nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra những thành công của Việt Nam trong các chuỗi cung ứng toàn cầu. Tuy nhiên, nhìn chung, nhiều doanh nghiệp Việt Nam mới chỉ tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở các khâu đơn giản như lắp rắp, đóng góp sản phẩm.
Đây là những “mắt xích hạ nguồn” của chuỗi cung ứng, thường có giá trị gia tăng không cao và thiếu bền vững.
Tỷ lệ giá trị sản phẩm được các doanh nghiệp đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) mua từ các nhà chế biến, chế tạo trong nước hiện chỉ đạt chưa tới 27% tổng giá trị đầu vào. Phần còn lại là mua từ doanh nghiệp FDI khác, hoặc nhập khẩu.
Thủ tướng nhấn mạnh, đây là thực trạng mà doanh nghiệp Việt Nam cần nhìn thẳng để đặt mục tiêu và khắc phục những tồn tại đang có.
Nói về năng lực và cơ hội của doanh nghiệp Việt Nam, ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho biết, doanh nghiệp Việt hiện chủ yếu có quy mô vừa và nhỏ, số lượng doanh nghiệp lớn có thể vươn ra thị trường lớn vẫn còn hạn chế.
Tuy vậy, nếu có nền tảng và chính sách trợ giúp thì doanh nghiệp hoàn toàn có thể nâng cao khả năng để tiếp cận thị trường thế giới và hoàn toàn có thể nâng cấp doanh nghiệp vừa và nhỏ để đạt được chuẩn mực toàn cầu.
Thương mại điện tử và công nghệ số đang “chắp cánh” cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ Việt Nam có thể vươn ra thị trường thế giới và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu, Chủ tịch VCCI khẳng định.
Trong bối cảnh thế giới đang đứng trước những thời cơ cũng như thách thức do sự lan tỏa mạnh mẽ của cách mạng công nghiệp 4.0, Quyền Bộ trưởng Bộ Thông tin Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ, Việt Nam là quốc gia đang phát triển với nền tảng thấp.
Trong 3 cuộc cách mạng công nghiệp trước đó, Việt Nam gần nhưng không tham gia và do đó nước ta thiếu đi những nền tảng để bước vào cách mạng công nghiệp 4.0.
“Thế nhưng, đây chưa hẳn là rào cản của Việt Nam. Thậm chí, có thể còn có lợi hơn bởi các nước đang phát triển vốn không có thành tựu từ những cuộc cách mạng công nghiệp trước sẽ không phải chịu những gánh nặng trên vai, giúp họ đi nhanh hơn”, ông Hùng nhấn mạnh.
Phải làm bạn với những “người khổng lồ”
Bối cảnh hiện tại đặt ra cho Việt Nam mục tiêu nâng cấp và dịch chuyển lên nấc thang cao hơn của chuỗi giá trị toàn cầu, tăng cường sự liên kết giữa doanh nghiệp Việt Nam và doanh nghiệp FDI.
Doanh nghiệp nhỏ và vừa trong nước cần tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng của doanh nghiệp FDI
Thủ tướng nhắc nhở các doanh nghiệp Việt phải tự nâng cấp mình, cải thiện năng lực quản trị và độ tinh thông trong hoạt động, theo đuổi các giá trị và tầm nhìn dài hạn. Chính phủ cam kết đóng vai trò kiến tạo phát triển, đồng hành cùng các doanh nghiệp trong tiến trình đó.
Thủ tướng bày tỏ mong muốn các tập đoàn quốc tế, doanh nghiệp FDI cởi mở hơn trong chính sách cung ứng của mình, tạo cơ hội nhiều hơn và hỗ trợ cho các doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị; tăng cường chuyển giao công nghệ và đào tạo nhân lực cho Việt Nam; đặt niềm tin nhiều hơn vào năng lực của doanh nghiệp Việt Nam.
“Việt Nam không đặt tham vọng trở thành người giỏi nhất trong toàn cầu hóa, nhưng Việt Nam muốn là bạn của những người giỏi nhất. Việt Nam có đủ tự tin để làm điều đó. Đồng thời, Việt Nam có khát vọng trở thành một quốc gia phát triển thịnh vượng. Đó là khát vọng mãnh liệt, không thua kém bất kỳ quốc gia nào trên thế giới”, người đứng đầu Chính phủ khẳng định.
Việt Nam đang trở thành một trong những công xưởng của thế giới và là một điểm tựa cho các tập đoàn xuyên quốc gia cung ứng sản phẩm, dịch vụ cạnh tranh trên toàn cầu. Độ mở thương mại của quốc gia hiện nay đạt trên 200% GDP.
Trên địa bàn cả nước, hiện có gần 26.000 doanh nghiệp FDI đang hoạt động với số vốn cam kết đầu tư trên 330 tỷ USD đến từ gần 130 quốc gia, đối tác.
Trong đó, có sự hiện diện của nhiều tập đoàn hàng đầu quốc tế ở Việt Nam như Samsung, Canon, Fujitsu, Toyota, Honda, Intel, Nike... Đó là những chỉ dấu tích cực về sức hấp dẫn của môi trường đầu tư và tiềm năng tăng trưởng của Việt Nam.
Sự lớn mạnh của nhiều tập đoàn kinh tế tư nhân của Việt Nam cho thấy môi trường kinh doanh ở Việt Nam hoàn toàn có thể ươm mầm nên những doanh nghiệp lớn có khả năng cạnh tranh và hợp tác quốc tế. Nhiều tập đoàn trong số đó là thành viên của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) như Viettel, FPT, Vingroup, VNPT, Vietcombank, BRG, T&T, Hòa Phát, Sovico, Thaco...
Với môi trường chính trị và xã hội ổn định, lực lượng lao động dồi dào và các hiệp định thương mại thế hệ mới đang trong giai đoạn hoàn thiện, Việt Nam sẽ nhận được cơ hội kết nối và tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất toàn cầu.
Hội nghị WEF ASEAN 2018 do Việt Nam là nước chủ nhà và đồng tổ chức vừa kết thúc sau 3 ngày làm việc với 60 phiên thảo luận tại Hà Nội với chủ đề “ASEAN 4.0: Tinh thần doanh nghiệp và cách mạng công nghiệp 4.0”.
Hội nghị là dịp để Việt Nam cùng các nước ASEAN và các tập đoàn đa quốc gia hàng đầu của thế giới, các doanh nghiệp Việt Nam tập trung thảo luận, đề xuất các ý tưởng, tầm nhìn, định hướng về sự phát triển và hội nhập sâu rộng của Việt Nam nói chung và các nước ASEAN trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0. Lãnh đạo nhiều nước ASEAN tại các phiên họp cũng cho thấy sự đồng lòng, nhất trí từ chính phủ cho tới cộng đồng doanh nghiệp trong khu vực ASEAN ngồi chung trên một con thuyền trong cuộc cách mạng này.
Sự kiện được đánh giá là cơ hội để thúc đẩy các đối tác tăng cường hợp tác với Việt Nam, thu hút sự quan tâm của các tập đoàn hàng đầu thế giới có tiềm lực tài chính tăng cường đầu tư vào Việt Nam.
Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết: “Việc hợp tác với các tập đoàn đa quốc gia sẽ là cơ hội và động lực để các doanh nghiệp Việt Nam dám nghĩ, dám làm nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh, vươn ra biển lớn”.
Đánh giá về Hội nghị, ông Klaus Schwab, nhà sáng lập kiêm Chủ tịch Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) đánh giá cao vai trò của Chính phủ Việt Nam trong việc thiết lập cơ chế chính sách tiếp cận Cách mạng công nghệ 4.0, thúc đẩy môi trường kinh doanh, khuyến khích các doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Ông Klaus Schwab đặc biệt nhấn mạnh tới môi trường sẵn sàng cho sự thay đổi, làm chủ và phát triển các công nghệ mới như trí tuệ nhân tạo, robot.
Chủ tịch điều hành WEF cho biết, WEF đã mở trung tâm về cách mạng công nghiệp 4.0 tại Trung Quốc, Singapore và sẽ xây dựng tại Việt Nam trong thời gian tới.
