Các dự án năng lượng tái tạo chưa triển khai sẽ bị tạm dừng cấp chủ trương đầu tư để chờ rà soát.
Dừng lại chờ quy hoạch
Các dự án điện gió, điện mặt trời không kịp về đích để được hưởng mức giá bán điện cố định (FIT) theo quy định tại Quyết định 13/2020/QĐ-TTg và Quyết định 39/2018/QĐ-TTg giờ đây sẽ không có cơ hội hưởng các mức giá điện hấp dẫn, hay quá trình triển khai dự án đơn giản và thu được lợi nhuận tốt như thời gian qua.
Đó là bởi, Bộ Công thương vừa đề nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo các địa phương tạm dừng cấp chủ trương đầu tư với các dự án điện gió, điện mặt trời đã có trong Quy hoạch Phát triển điện lực quốc gia được phê duyệt, nhưng chưa triển khai tính tới ngày 26/1/2022 để chờ kết quả rà soát trong quá trình xây dựng, hoàn thiện Quy hoạch điện VIII theo chỉ đạo của Chính phủ.
Theo Dự thảo của Bộ Công thương, chủ đầu tư thực hiện đàm phán giá phát điện, ký kết hợp đồng mua bán điện với bên mua điện dựa trên số liệu trong báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc thiết kế kỹ thuật được cấp có thẩm quyền phê duyệt tại thời điểm đàm phán.Giá hợp đồng mua bán điện do hai bên đàm phán, thỏa thuận và thống nhất phải đáp ứng không vượt quá mức giá tối đa của khung giá phát điện áp dụng cho nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp.
Đối với các dự án đã được phê duyệt, đã có chủ trương đầu tư đến thời điểm 26/1/2022 và chưa đủ điều kiện áp dụng cơ chế giá bán điện cố định theo Quyết định số 13/2020/QĐ-TTg và Quyết định số 39/2018/QĐ-TTg, Bộ Công thương cũng đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép chủ đầu tư được đàm phán với Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) để xác định giá mua bán điện nằm trong khung giá phát điện do Bộ ban hành.
Theo thống kê của Bộ Công thương, công suất các dự án điện gió đã được bổ sung quy hoạch hiện là 11.921 MW. Trong số này, có 146 dự án đã ký hợp đồng mua bán điện (PPA) với công suất là 8.171,475 MW.
Các dự án và phần dự án đã đi vào vận hành thương mại (COD) trong giai đoạn từ năm 2011 đến hết ngày 31/10/2021 là 84 dự án, với tổng công suất 3.980,265 MW. Trong số này có 15 dự án đã COD được một phần công suất là 325,15 MW và tổng công suất chưa COD là 1.031,1 MW.
Đối với các dự án điện mặt trời, tình hình cũng không có gì đặc biệt khi tới hết ngày 31/12/2020 có 148 dự án đã được công nhận COD với tổng công suất là 8.652,9 MW. Con số này còn kém xa tổng số công suất điện mặt trời đã được bổ sung quy hoạch là 15.400 MW.
Năng lượng tái tạo hết mơ hốt bạc
Sau khi đề nghị Chính phủ giao Bộ Công thương xây dựng và ban hành Thông tư quy định phương pháp xây dựng khung giá phát điện và phương án xác định giá phát điện, hợp đồng mua bán điện đối với các dự án điện mặt trời, điện gió nêu trên, bản Dự thảo lần 1, Thông tư quy định phương pháp xây dựng khung giá phát điện và xác định giá phát điện, hợp đồng mua bán điện đối với các dự án nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp cũng đang được các nhà đầu tư quan tâm tìm hiểu.
Điểm được các nhà đầu tư chú ý nhất chính là nguyên tắc xác định giá phát điện.
Theo dự thảo này, giá phát điện của nhà máy điện mặt trời, điện gió chuyển tiếp được xây dựng trên cơ sở các khoản chi phí hợp lý của chủ đầu tư trong toàn bộ đời sống kinh tế dự án và tỷ suất sinh lợi nội tại về tài chính (IRR) tối đa 12%.
Trao đổi với phóng viên Báo Đầu tư, một số chuyên gia và nhà đầu tư cho hay, IRR 12% này được mang từ mô hình tính toán cho các dự án nhiệt điện, thủy điện sang và đây là trần chung nên sẽ khó có chuyện nới cho riêng năng lượng tái tạo. Nhất là trong hoàn cảnh giá FIT được các cơ quan thanh, kiểm tra cho là không đúng với quy định của Luật Giá.
“Các dự án điện mặt trời và điện gió khi áp dụng giá FIT thì IRR thu được từ 15 đến 20% tùy vào thời điểm và địa điểm xây dựng. Vì thế khi IRR giảm còn 12% thì lợi nhuận cũng giảm khá so với khi được áp dụng giá FIT trước đây”, ông Anh Quang, một chuyên gia về năng lượng tái tạo cho hay.
Điều các nhà đầu tư năng lượng tái tạo sẽ phải đối mặt trong thời gian tới là đàm phán giá điện với EVN theo trình tự như các dự án nguồn điện khác.
Theo đó, trước đây áp giá FIT thì việc đàm phán PPA khá đơn giản, nhưng với thực tế hiện nay thì sẽ khác. Mất nhiều thời gian hơn để xác định giá cụ thể và không phải dự án nào cũng có giá giống nhau. Chưa kể trong điều kiện “thừa điện” thì bên mua cũng phải rất thận trọng để không làm căng thẳng tài chính của mình. Vì thế nhà đầu tư không thể xác định nhanh hiệu quả của dự án như khi có giá FIT trước đây.
Hiện trông chờ nhất là các dự án điện gió đã đầu tư xong, nhưng không kịp COD để được hưởng mức giá FIT theo quy định của Quyết định 39/2018/QĐ-TTg.
Đến hết ngày 31/10/2021, chỉ có 69 dự án với tổng công suất 3.298,95 MW được công nhận COD. So với con số 106 dự án có tổng công suất 5.655,5 MW đăng ký thì còn khoảng 2.300 MW đã lỡ hẹn.
“Hiện có khoảng 1.000 MW điện gió đã đầu tư xong nhưng không kịp có giá, với xu hướng hiện nay thì sẽ là đàm phán giá với EVN để bán điện. Nếu xem xét giá trần thị trường năm qua là khoảng 7,1 UScent/kWh, thì những dự án điện gió đã đầu tư xong chắc chắn phải đối mặt với thách thức lớn khi các phương án tài chính được xây dựng trước đây tính giá FIT từ 8,5 đến 9,8 UScent/kWh”, ông Anh Quang nói.
Điều này cũng cho thấy, việc phát triển các dự án điện gió và mặt trời giai đoạn tới sẽ không “dễ xơi” như giai đoạn trước.
