Diễn đàn M&A Việt Nam 2023: Chung tay cùng thịnh vượng

Phát biểu tại Diễn đàn, ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư đánh giá, thị trường M&A Việt Nam vẫn tiếp tục được các nhà đầu tư quốc tế đánh giá là hấp dẫn.

Theo Thứ trưởng, kinh tế thế giới tiếp tục tăng trưởng thấp, trong đó có các nền kinh tế lớn, đối tác thương mại, đầu tư quan trọng của Việt Nam. Thương mại toàn cầu phục hồi chậm, tiềm ẩn sự bất ổn về nguồn cung, nhất là các mặt hàng chiến lược như năng lượng, lương thực, chất bán dẫn. Nguy cơ nợ công, rủi ro trên các thị trường tài chính - ngân hàng, bất động sản gia tăng tại một số nước. Áp lực cạnh tranh trong thu hút đầu tư gia tăng, đặc biệt với việc thuế tối thiểu toàn cầu sẽ được áp dụng tại một số quốc gia từ năm 2024 dự báo có khả năng dẫn đến những sự chuyển hướng của dòng vốn đầu tư nước ngoài, trong đó dòng vốn thông qua kênh M&A.

Ông Trần Duy Đông, Thứ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư phát biểu tại Diễn đàn.

Nhiều kết quả khảo sát của các tổ chức uy tín trên thế giới cho thấy hoạt động M&A toàn cầu năm 2023 đang diễn ra không thuận lợi mà một trong những nguyên nhân chính là việc Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) không ngừng tăng lãi suất khiến chi phí tài chính gia tăng và giá tài sản giảm.

Chẳng hạn, theo nghiên cứu của công ty dữ liệu và phân tích GlobalData, tổng số thương vụ M&A tính đến hết tháng 10 đã giảm 16,8% so với cùng kỳ năm ngoái, trong đó số thương vụ tại khu vực châu Á – Thái Bình Dương giảm 11,6%.

Nằm trong xu hướng chung, thị trường M&A Việt Nam cũng đang sụt giảm, đặc biệt so với mức đỉnh vào năm 2021 với tổng giá trị thương vụ hơn 10,8 tỷ USD. Tính đến hết tháng 10/2023, theo ước tính của KPMG, tổng giá trị thương vụ của thị trường Việt Nam mới đạt hơn 4,4 tỷ USD, dự báo khó có thể đạt đến con số gần 6,8 tỷ USD của năm ngoái.

Tuy nhiên, bên cạnh những vấn đề trên, thị trường M&A Việt Nam vẫn có rất nhiều cơ hội và triển vọng nhờ những yếu tố nền tảng đang ngày càng được củng cố. Công tác hoàn thiện thể chế, chính sách đang được thực hiện theo hướng tạo thuận lợi cho hoạt động đầu tư - kinh doanh, trong đó có hoạt động M&A. Chính phủ Việt Nam cũng đang tiếp tục nghiên cứu để có phản ứng chính sách kịp thời và hiệu quả trước vấn đề thuế tối thiểu toàn cầu, qua đó tăng cường thu hút đầu tư nước ngoài, nhất là các khoản đầu tư quy mô lớn của các tập đoàn đa quốc gia. Hoạt động thoái vốn, tái cơ cấu lại khu vực doanh nghiệp nhà nước sau một thời gian bị chậm lại cũng sẽ được đẩy nhanh hơn trong thời gian tới.

Việc thực thi quyết liệt và hiệu quả các giải pháp này sẽ góp phần quan trọng đưa nền kinh tế phục hồi nhanh và bền vững không chỉ trong năm 2024 mà cả những năm tiếp theo. Khi nền kinh tế phục hồi, niềm tin tiêu dùng được cải thiện nhiều, bức tranh tăng trưởng của doanh nghiệp trở nên rõ ràng hơn và đầu tư nước ngoài tăng tốc, hoạt động M&A tại Việt Nam sẽ nhộn nhịp trở lại.

Theo báo cáo “Bức tranh lớn: Triển vọng M&A 2024” của S&P Global phát hành ngày 15.11.2023, mặc dù hoạt động M&A toàn cầu chững lại trong gần như suốt năm 2023 nhưng đang có nhiều tác nhân tiềm năng thúc đẩy các nhà tạo lập thương vụ bứt lên trong năm tới. Việc Fed dừng tăng lãi suất tạo ra một môi trường lãi suất ổn định, sẽ thúc đẩy các thương vụ và nâng triển vọng của thị trường M&A toàn cầu trong năm tới.

Trong nước, thị trường đầu tư Việt Nam nói chung, thị trường M&A Việt Nam nói riêng vẫn tiếp tục được các nhà đầu tư quốc tế đánh giá là hấp dẫn nhờ sự ổn định về chính trị, tốc độ tăng trưởng kinh tế ấn tượng, thị trường tiêu dùng nội địa không ngừng tăng nhanh. Tính đến ngày 20/11/2023, tổng vốn đầu tư nước ngoài đăng ký vào Việt Nam đạt gần 28,85 tỷ USD, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm trước. Trong đó, vốn đầu tư thông qua góp vốn, mua cổ phần đạt gần 5,97 tỷ USD, tăng 46,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư tặng Bằng khen cho Báo Đầu tư về những kết quả mà Diễn đàn M&A Việt Nam đạt được

Qua suốt hành trình 15 năm, có thể khẳng định. Diễn đàn M&A Việt Nam do Báo Đầu tư - cơ quan của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức đã đạt được những kết quả rất đáng khích lệ. Hơn 7.000 lãnh đạo các tập đoàn, tổng công ty, doanh nghiệp, tổ chức và các quỹ đầu tư trong và ngoài nước, cùng hơn 500 diễn giả trong nước và quốc tế và hàng trăm vị đại diện lãnh đạo Chính phủ, các bộ ngành, cơ quan quản lý nhà nước trung ương và địa phương đã trực tiếp tham dự diễn đàn.

Thứ trưởng Trần Duy Đông (thứ 3 từ trái sang) và bà Bùi Thị Thu Hương, Phó vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) thay mặt Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư trao Bằng khen cho Ban Biên tập Báo Đầu tư.

Diễn đàn là một kênh cung cấp thông tin và kiến thức hữu ích về hoạt động M&A thông qua các cuộc thảo luận giữa đại diện cơ quan nhà nước, lãnh đạo các doanh nghiệp tiên phong, các nhà tư vấn và các chuyên gia hàng đầu trên thế giới. Sự kiện thường niên này còn giúp kết nối, mở ra những ý tưởng mới, thúc đẩy sự thành công của hàng loạt thương vụ M&A ở các quy mô khác nhau.

Thay mặt lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thứ trưởng Trần Duy Đông cũng nhiệt liệt chúc mừng và biểu dương Báo Đầu tư đã luôn nỗ lực tổ chức Diễn đàn thành công, góp phần tạo lập, hoàn thiện và thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của thị trường M&A tại Việt Nam với khoảng hơn 5.000 thương vụ, tổng giá trị ước đạt 66 tỷ USD đã được thực hiện trong 15 năm qua.

M&A hiện đã trở thành một kênh huy động vốn hiệu quả, góp phần đa dạng hóa hoạt động thu hút vốn cho nền kinh tế Việt Nam, thúc đẩy quá trình tái cấu trúc nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước...

Nhân dịp này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng đã quyết định tặng bằng khen cho Báo Đầu tư về những kết quả mà Diễn đàn M&A Việt Nam đã đạt được.

Sau phần khai mạc, Ban Tổ chức tiến hành Vinh danh các Doanh nghiệp & Nhà tư vấn M&A tiêu biểu 15 năm (2009- 2023).

Ban Tổ chức trao kỷ niệm chương và tặng hoa vinh danh các doanh nghiệp có Chiến lược M&A tiêu biểu giai đoạn 15 năm (2009 - 2023).

Ban tổ chức trao kỷ niệm chương và tặng hoa vinh danh các Nhà tư vấn M&A tiêu biểu 15 năm (2009- 2023)

Trình bày báo cáo trước khi bước vào phiên thảo luận thứ nhất, ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc KPMG tại Việt Nam và Campuchia nhìn nhận, xu hướng chung thì M&A Việt Nam vẫn tiếp tục tăng trưởng và M&A đóng vai trò quan trọng trong chiến lược của nhiều Tập đoàn lớn.

Theo số liệu từ KPMG, tổng giá trị giao dịch M&A trong 10 tháng đầu năm 2023 là 4,4 tỷ USD với hơn 260 thương vụ, trong đó 80% giá trị giao dịch từ các ngành y tế, tài chính, và bất động sản. Giá trị trung bình các thương vụ là 54,5 triệu USD, giá trị thương vụ lớn nhất ghi nhận đến 1,45 tỷ USD. Mức độ tăng trưởng kép hàng năm là 10,3% từ năm 2008.

Nguồn KPMG

Trong 10 tháng 2023, báo cáo của KPMG cho biết, các nhà đầu tư trong nước chuyển sang thế phòng thủ để đánh giá lại chiến lược của mình, thị phần của họ trong giá trị M&A giờ đây đã giảm xuống còn 161,6 triệu USD, khoảng 4% tổng giá trị giao dịch được công bố. Khác với hai năm trước khi nhà đầu tư trong nước chiếm ưu thế, nhà đầu tư nước ngoài đã chiếm lĩnh cả 5 vị trí top đầu về giá trị giao dịch. Nhật Bản, Singapore, và Mỹ tiếp tục là những nhà đầu tư nước ngoài hoạt động sôi nổi nhất. Ba nhà đầu tư này chiếm trên 70% tổng giá trị giao dịch được công bố.

Ông Warrick Cleine cho rằng, nhà đầu tư nước ngoài áp đảo thị trường năm nay có thể là dấu hiệu chuyển hướng của thị trường từ đầu tư cơ hội sang đầu tư chiến lược dài hạn trong các ngành mạnh và có chọn lọc. Những tài sản có khả năng mở rộng và có theo xu hướng khu vực, cũng như nắm bắt được xu thế cung cầu trong nước và thay đổi chuỗi cung ứng toàn cầu sẽ tiếp tục thu hút quan tâm của nhà đầu tư nước ngoài.

Nhìn chung 15 năm, có nhiều thương vụ đình đám, với sự tham gia của các nhà đầu tư nước ngoài chiếm tỷ trọng lớn hơn, chủ yếu do chi phí tài chính, sự sẵn sàng của nguồn vốn và niềm tin vào thị trường Việt Nam.

Theo ông Warrick Cleine, cuối những năm 2020, thị trường m&A còn khá mới mẻ với giá trị và khối lượng giao dịch khiêm tốn. Chỉ khi Chính Phủ thực hiện cải cách để thu hút đầu tư nước ngoài và hội nhập với nền kinh tế toàn cầu, môi trường M&A mới bắt đầu phát triển mạnh mẽ hơn.

Những năm 2010, Việt Nam chứng kiến tăng trưởng M&A với khối lượng và giá trị giao dịch tăng liên tiếp nhờ nỗ lực liên tục của Chính phủ trong việc cổ phần hóa các doanh nghiệp nhà nước và tự do hóa các ngành kinh tế chủ chốt. Giá trị giao dịch trung bình cũng tăng đều đặn cho đến năm 2012 khi đối mặt với suy thoái kinh tế (hậu quả của cuộc khủng hoảng toàn cầu năm 2007).

Từ 2015 đến 2020, được củng cố bởi tăng trưởng GDP và các yếu tố nội tại ổn định, thị trường M&A của Việt Nam phát triển chuyên nghiệp hơn khi các nhà đầu tư nước ngoài chuyển khuynh hướng đầu tư thăm dò sang tìm kiếm các khoản đầu tư chiến lược lâu dài hơn. Giá trị các thương vụ đạt mức cao kỷ lục, với các thương vụ lớn trải rộng nhiều lĩnh vực khác nhau. Nhiều thương vụ tỷ đô đã diễn ra trong giai đoạn này.

Các thương vụ nổi bật như Central Group, Thái Lan mua lại Siêu thị Big C với giá 1,14 tỷ USD (2016), Thai Beverage mua lại Sabeco với giá 4,8 tỷ USD (2017), và Tập đoàn SK của Hàn Quốc đầu tư 1 tỷ USD vào Vingroup (2019).

Ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc KPMG tại Việt Nam và Campuchia trình bày tại Diễn đàn.

Kết quả là thị trường M&A đạt đỉnh hơn 11 tỷ USD tổng giá trị giao dịch trong năm 2017, với giá trị giao dịch trung bình đạt đỉnh 57,3 triệu USD mỗi thương vụ được công bố.

Riêng năm 2021, cả thế giới đối mặt với nhiều bất ổn, đặc biệt là đại dịch Covid-19 và căng thẳng thương mại, khiến nhà đầu tư có xu hướng tìm kiếm nhiều hơn các thị trường có khả năng ứng phó tốt, như Việt Nam. Thương vụ nổi bật trong giai đoạn 2021-2022 là Sumitomo Mitsui Banking Corporation (SMBC) từ Nhật Bản liên tục chi tổng cộng 2.82 tỷ USD cho hai thương vụ “khủng”.

Giá trị giao dịch trung bình một lần nữa vượt qua ngưỡng 50 triệu USD là minh chứng rõ ràng nhất về sự chuyển hướng của nhà đầu tư sang các khoản đầu tư chiến lược, cần nhiều tiềm lực tài chính hơn.

Ông Warrick Cleine nhìn nhận, thị trường Việt Nam sẽ tiếp tục được thúc đẩy bởi những chuyển dịch trong kinh tế toàn cầu, điều chỉnh chuỗi cung ứng và phát triển nội tại. Các cải thiện quy định liên tục và các hiệp định thương mại tự do cũng sẽ duy trì hoạt động M&A sôi động tại Việt Nam trong những năm sắp tới.

Riêng năm 2023, thị trường M&A Việt Nam phản ánh xu hướng đi xuống toàn cầu dù nền kinh tế tương đối ổn định.

Năm 2023 là năm khó khăn, số lượng thương vụ và giá trị thương vụ giảm chung với xu hướng chung của toàn cầu (Việt nam là một phần kinh tế toàn cầu). Toàn thế giới có sự suy giảm về thương vụ và giá trị M&A chủ yếu do lãi suất đồng USD, hành động của Fed đã làm giảm giá trị các tài sản, nên việc huy động vốn cho M&A đắt đỏ hơn. Ngoài ra, niềm tin của giới đầu tư suy giảm với các căng thẳng địa chính trị. Các đối tác thương mại lớn của Việt Nam bị ảnh hưởng, đã ảnh hưởng đến thương vụ M&A của Việt Nam.

Trong khi đó, các yếu tố kinh tế nội tại của Việt Nam vẫn đang được duy trì, với nguồn FDI vẫn chảy vào ổn định và cam kết của Chính phủ trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng và cải cách kinh tế vẫn tiếp tục không suy giảm. Sự sụt giảm tạm thời trong thị trường M&A có thể được xem như một phần của chu kỳ kinh tế rộng hơn, với 2023 là một năm thị trường tìm lại cân bằng để tiến tới phát triển bền vững.

Ông Warrick Cleine cho biết, các doanh nghiệp cần phải hành động quyết đoán để phục hồi, hoạch định các chiến lược linh hoạt nhằm bảo vệ hoạt động và mở đường quay lại tăng trưởng bền vững. Một chiến lược như vậy bao gồm việc quản lý vốn lưu động khéo léo, một giải pháp mang lại lợi ích đáng kể với chi phí tối thiểu.

Cốt lõi của việc tối ưu hóa vốn lưu động là giải phóng tiền mặt, và do đó hoạt động kinh doanh được tổ chức hiệu quả hơn. Đặc biệt trong bối cảnh suy thoái kinh tế hiện tại, các doanh nghiệp đang rất cần thanh khoản cho hoạt động kinh doanh hàng ngày, thanh toán nợ và tái cấu trúc nội bộ. Tối ưu hóa vốn lưu động bao gồm việc cải thiện quản lý các khoản phải thu, phải trả và hàng tồn kho.

Các thương vụ nổi bật năm 2023

Nguồn KPMG

Nhận định về triển vọng thị trường năm 2024, ông Warrick Cleine cho biết, giao dịch vẫn diễn ra mạnh mẽ trong Tài chính (47%), Bất động sản (23%), và Y tế (10%), chiếm tổng cộng 80% giá trị giao dịch trong 10 tháng 2023 và là bốn trong số năm giao dịch lớn nhất trong 10 tháng 2023. So với năm ngoái, Dịch vụ Tài chính và Y tế đã thay thế ngành Tiêu dùng và Công nghiệp về giá trị giao dịch.

Mức độ hoạt động này trong các lĩnh vực được săn đón nhiều nhất nhấn mạnh các cơ hội mà thị trường M&A Việt Nam có thể cung cấp cho các nhà đầu tư chiến lược, bất chấp môi trường kinh tế đầy thách thức hiện nay. Trong khi đó, các bước tiến quan trọng trong năm ở các lĩnh vực Tiêu dùng không thiết yếu, Công nghệ và Năng lượng & Dịch vụ tiện ích báo hiệu tiềm năng tăng trưởng và cơ hội trong tương lai.

Nhìn về phía trước, thị trường M&A Việt Nam đã sẵn sàng cho tăng trưởng vào năm 2024, được hỗ trợ bởi nhiều bước tiến kinh tế và cải cách nhằm thu hút FDI, với các giao dịch gia tăng trong các lĩnh vực chính như năng lượng xanh, công nghệ, bất động sản và chăm sóc sức khỏe, được mở rộng do hỗ trợ chính sách và nhu cầu gia tăng. Xu hướng đầu tư sang các ngành này do tăng trưởng cơ sở hạ tầng, và công nghệ được thúc đẩy bởi chuyển đổi số. Ngành y tế dự kiến sẽ được thúc đẩy bởi thay đổi về dân số.

Ngành bất động sản tiếp tục sôi nổi nhờ nhu cầu về tài sản chất lượng cao. Ông Warrick Cleine cho rằng, vấn đề được quan tâm nhất sẽ tiếp diễn trong năm 2024 là việc tập trung củng cố bảng cân đối kế toán để vượt qua cơn bão đang diễn ra. Trong bối cảnh đó, sự hạ nhiệt trong các thương vụ là cơ hội để các nhà phát triển bất động sản tái cấu trúc doanh nghiệp, tập trung vào năng lực cốt lõi, bao gồm kiểm soát chi phí và rà soát pháp lý để đảm bảo giấy phép dự án được cập nhật và tuân thủ nhằm tránh vấn đề với cơ quan chức năng, và sau cuối là với khách hàng nếu có sự chậm trễ trong việc cấp giấy tờ liên quan (như sổ hồng hoặc sổ đỏ).

Theo ông Warrick Cleine, động lực tăng trưởng 2024 bao gồm dòng vốn FDI mạnh mẽ, nhờ chính trị ổn định và các thỏa thuận thương mại. Hơn nữa, với lạm phát được kiểm soát dưới mục tiêu 4%, dự báo tăng trưởng GDP của IMF sẽ tăng trở lại 5.8% vào năm 2024 và 6,9% vào năm 20252, và nợ công vẫn dưới trần pháp lý 60% GDP, những nền tảng cho thấy một năm thuận lợi cho các nhà đầu tư nhắm đến những cơ hội chiến lược tại thị trường Việt Nam năng động.

Diễn đàn bước vào phiên thảo luận thứ nhất với chủ đề "Sức bật mới cho thị trường M&A"

Phiên thảo luận này có sự tham gia của các diễn giả, chuyên gia như: ông Masataka “Sam” Yoshida, Giám đốc toàn cầu Dịch vụ M&A xuyên quốc gia, RECOF Corporation, Tổng giám đốc RECOF Việt Nam; Ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc KPMG tại Việt Nam và Campuchia; Bà Bình Lê Vandekerckove, Nhà sáng lập & Tổng giám đốc, Công ty Tư vấn thương vụ ASART; Bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch, Công ty Luật VILAF; Ông Khanh Vũ, Phó tổng giám đốc Quỹ VinaCapital Vietnam Opportunity; Ông Sebastien Laurent, Giám đốc điều hành khu vực châu Á, Công ty Tư vấn Financière de Courcelles, với sự điều phối của ông Seck Yee Chung, Luật sư điều hành, Công ty Luật Baker McKenzie.

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận thứ nhất với sự điều phối của ông Seck Yee Chung (ngoài cùng bên trái), Luật sư điều hành, Công ty Luật Baker McKenzie.

Phiên thảo luận tập trung chính vào các nội dung chính:

- Sự đứt gãy và sắp xếp lại của chuỗi cung ứng quốc tế đang tạo ra cơ hội hiếm có để Việt Nam không chỉ tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu, mà còn đón nhận làn sóng các nhà đầu tư, dòng vốn và công nghệ đang tìm điểm đến mới. Việt Nam đón nhận cơ hội thế nào để tạo sức bật mới cho thị trường M&A?

- Dòng vốn ngoại tiếp tục đổ vào Việt Nam, với sự có mặt của nhiều tập đoàn lớn trên thế giới, sẽ tạo năng lực mới cho nền kinh tế, mở ra cơ hội hợp tác mới thế nào?

- Khủng hoảng tạo dịch chuyển dòng vốn thế nào? Triển vọng dòng vốn quốc tế chảy vào Việt Nam thông qua kênh M&A sắp tới sẽ như thế nào? Nguồn vốn sẽ đến từ đâu là chủ yếu?

- Dự báo xu hướng M&A năm 2024. Những ngành, lĩnh vực nào sẽ sôi động?

Là người đầu tiên chia sẻ tại phiên thảo luận thứ nhất, ông Masataka “Sam” Yoshida, Giám đốc toàn cầu Dịch vụ mua bán - sáp nhập xuyên quốc gia, RECOF Corporation, Tổng giám đốc RECOF Việt Nam cho biết: "Cơ hội về các thương vụ M&A là vẫn còn rất nhiều, điều này không cần phải nói nhiều thêm. Cơ hội từ góc nhìn của Nhật đó là lý do chúng tôi đã ở đây 12 năm.

Ông Masataka “Sam” Yoshida, Giám đốc toàn cầu Dịch vụ mua bán - sáp nhập xuyên quốc gia, RECOF Corporation, Tổng giám đốc RECOF Việt Nam

Tôi cho rằng, Việt Nam đang ở giai đoạn phù hợp cho bất kỳ công ty Nhật nào. Chúng tôi có hoạt động toàn cầu nhưng tập trung 80% vào các thương vụ giữa Việt Nam và Nhật Bản. Tuy nhiên có một thực tế, Việt Nam đang thu hút được nhiều vốn đầu tư từ các quốc gia châu Á khác như Singapore, Hàn Quốc…, nhưng đang có sự vắng mặt của các công ty châu Âu. Các công ty Mỹ cũng có một chút, nhưng không nhiều.

Một năm trước chúng tôi đề xuất mạng lưới toàn cầu của chúng tôi nên quan tâm hơn đến thị trường Việt Nam và họ rất tán thành. Chúng tôi vừa tổ chức một hội nghị toàn cầu tại TP. HCM có đại diện rất nhiều quốc gia tham dự. Hội nghị thành công tốt đẹp vì thu hút được nhiều đối tác từ các quốc gia bao gồm cả Hoa Kỳ. Sau hội nghị, chúng tôi đã quyết định sẽ có 1 đội ngũ chuyên trách làm việc tại thị trường Việt Nam. Chúng tôi đang rất hào hứng với các dự án điều phối vốn ở các thị trường về Việt Nam".

Bà Bình Lê Vandekerckove, nhà sáng lập, Tổng giám đốc, Công ty Tư vấn thương vụ ASART:

"Khi đội ngũ chúng tôi thực hiện rà soát lại để thực hiện báo cáo hành trình M&A 15 năm của Việt Nam, có sự thú vị và đồng nhất với xu thế trên thị trường là sự tham gia, sự linh hoạt của Chính phủ Việt Nam là yếu tố quan trọng để hỗ trợ thị trường M&A phát triển.

Khi có các bộ luật được cập nhật/sửa đổi thì xu thế trên thị trường M&A tăng tốc, hy vọng Chính phủ Việt Nam tiếp tục lưu tâm hơn tới thị trường M&A để hỗ trợ cho thị trường.

Bà Bình Lê Vandekerckove, nhà sáng lập, Tổng giám đốc, Công ty Tư vấn thương vụ ASART chia sẻ tại Phiên 1.

Thứ hai, về các hiệp định thương mại tự do, tôi đồng tình rằng ta đã mở cửa nền kinh tế đến cấp độ rộng lớn, Việt Nam đã ký khoảng 16 FTA, còn thêm 1 hiệp định sắp ký. Từ đó, đưa Việt Nam là một trong những nền kinh tế năng động nhất trên thế giới, mở ra nhiều cánh cửa cơ hội, thu hút nhiều khoản đầu tư.

Ngày nay, Mỹ, Hồng Kông (Trung Quốc), Trung Quốc… là các nhà đầu tư hàng đầu ở Việt Nam, tức thị trường ta đủ lớn, đủ rộng và minh bạch hơn để thu hút nhà đầu tư.

15 năm qua, tôi hay nghe hỏi, có nên vào thị trường Việt Nam, có cơ hội không? Tôi luôn chia sẻ rằng, nếu nhìn quá khứ năm 2012 khi thị trường M&A xuống đáy thì ai cũng bi quan, nhưng nhìn tới 2016 - 2018 cho thấy các con số tích cực, riêng năm 2017 ước tính có tới 16 tỷ USD đổ vào thị trường Việt Nam (tính toán cả thương vụ không được công bố rộng rãi).

Điều này đồng nghĩa rằng, cơ hội luôn ở đó, luôn có. Chúng ta cần chung tay, giúp thị trường minh bạch hơn, đào sâu hơn vào các bản chất thương vụ, gia tăng giá trị cho các thương vụ.

Điểm cuối cùng, tôi cho rằng, xu thế lớn về ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) sẽ ngày càng tăng cao hơn, là yếu tố chính yếu thúc đẩy các thương vụ M&A trong tương lại. Mỗi năm, tối thiểu 2/5 thương vụ yêu cầu có ESG trong quá trình thẩm định – lúc trước không có cái này.

Khoảng 3 năm tới, chúng ta sẽ thấy thị trường M&A của Việt Nam đạt con số 20 tỷ USD".

Ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc KPMG tại Việt Nam và Campuchia:

"Cùng với những thông tin đã chia sẻ, chúng tôi cũng thấy rằng có 2 chủ đề về M&A tại Việt Nam mà các nhà đầu tư đang rất quan tâm là: đầu tư vào sản xuất để xuất khẩu và đầu tư vào các ngành công nghệ hỗ trợ để giúp Việt Nam xuất khẩu.

Có một thực tế là trên toàn cầu đang có sự dịch chuyển để giảm thiếu sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Các nhà đầu tư đều có niềm tin vào người tiêu dùng Việt Nam. Về câu chuyện huy động vốn, chúng ta đều đang theo dõi Fed đang làm gì với đồng USD nếu lãi suất đồng USD tiếp tục tăng cao sẽ ảnh hưởng nhiều đến định giá, kinh tế sẽ tiếp tục khó khăn, còn nếu lãi suất giảm niềm tin vào phát triển kinh tế sẽ tăng cao".

Ông Seck Yee Chung: Xin hỏi bà Võ Hà Duyên, thị trường M&A sắp tới sẽ có xu hướng nào?

Ông Seck Yee Chung đặt câu hỏi dẫn đề cho các diễn giả.

Bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch, Công ty Luật VILAF:

"Về mặt tài chính, cách đây 7 năm và nhiều năm trước, tại Việt Nam và thế giới, M&A thường được nhắc đến vấn đề quyền lợi các nhà đầu tư thiểu số, tuy nhiên, đây không phải là điều tôi quan tâm lắm vì nó có sự phức tạp, nhất là trong lĩnh vực năng lượng, bất động sản, dầu khí.

Chúng ta hãy để ý, liên doanh vẫn là hình thức chính trong bối cảnh kinh doanh ngày càng phức tạp hơn khi có cấu trúc mới, liên doanh có các nhà đầu tư thiểu số ngày càng trở nên phổ biến hơn, trong thời gian tới đây sẽ là xu hướng mới vì có sự linh hoạt phân bổ vốn, gia tăng cạnh tranh toàn cầu.

Về chuẩn bị cho những thương vụ liên doanh thành công thì vô cùng phức tạp và nó phức tạp hơn các thương vụ bình thường. Vì với thương vụ bình thường, chỉ cần bộ tài liệu mua bán, còn thương vụ liên doanh còn cần quan hệ, quan hệ đối tác chiến lược…

Bà Võ Hà Duyên, Chủ tịch, Công ty Luật VILAF

Trong việc mua bán mối quan hệ phức tạp hơn tiến đến giai đoạn mối quan hệ được thúc đẩy lên tầm cao mới, gắn kết hơn, sâu sắc hơn nên giao dịch có nhiều vấn đề và mất nhiều thời gian hơn cho một thương vụ liên doanh. Đây là thương vụ có từ bảng cân đối kế toán, văn hoá, kinh doanh… khác nhau đến việc triển khai chung 1 thương vụ. Trong việc cùng nhau vận hành 10 -20 -30 năm cũng sẽ có những phát sinh, xung đột mới.

Sự chuẩn bị về tâm thế, nhiều người chưa quen với tâm thế liên doanh - nơi hợp tác cho và nhận, để định nghĩa vai trò các bên có liên quan, hài hoà sự khác biệt văn hoá giải quyết vấn đề tài sản, như vậy nó sẽ mất nhiều thời gian hơn để chuẩn bị và làm quen.

Hai điểm cần xác định cho các thương vụ liên doanh: Thứ nhất, lên kế hoạch quản lý hiệu quả, xác định 1 bên quản lý chính hay có sự phân chia, ảnh hưởng đến các khía cạnh còn lại; thứ hai là làm mạnh, xây dựng hồ sơ của mình vì các doanh nghiệp thế giới sẽ đánh giá năng lực liên doanh.

Ông Khanh Vũ, Phó tổng giám đốc Quỹ VinaCapital Vietnam Opportunity:

"Đề cập đến huy động vốn, có điểm rất hay là trong môi trường mà mức độ sẵn sàng cao, 20 năm qua thế giới ở trong môi trường lãi suất thấp và đã thay đổi gần đây - lãi suất cao hơn. Lãi suất cao thường nhà đầu tư sẽ đòi hỏi lợi nhuận cao hơn, và Việt Nam một trong những thị trường hiếm hoi có lợi nhuận mang lại khá cao. Trong khi các thị trường phát triển thì tốc độ tăng trưởng lợi nhuận cho các nhà đầu tư đang chậm lại.

Ông Khanh Vũ, Phó tổng giám đốc Quỹ VinaCapital Vietnam Opportunity

Trong môi trường như vậy, các nhà đầu tư di chuyển dòng tiền tới các thị trường tiềm năng như Việt Nam, đơn giản là thị trường như vậy mang lại kết quả lợi nhuận cao hơn. Còn thị trường Nhật Bản, Hàn Quốc… không còn tăng trưởng như trước.

Ngoài ra, Việt Nam là thị trường đầu tiên mà trong 6 tháng qua đã giảm lãi suất, trong khi một số thị trường vẫn gia tăng lãi suất. Bên cạnh đó, FDI dự báo quay trở lại, họ sẵn sàng vay để phục vụ đầu tư sản xuất kinh doanh. Tăng trưởng GDP của Việt Nam tốt nhất trong khu vực châu Á, dự kiến năm 2024 vẫn là quốc gia có tốc độ tăng trưởng tốt. Với thị trường bất động sản, bị tác động từ khủng hoảng 2022 đã có tác động mạnh.

Tuy nhiên, với xu hướng hạ nhiệt lãi suất, ngân hàng dồi dào thanh khoản và sẵn sàng cho vay hơn, đó là lý do không ngạc nhiên khi các nhà đầu tư nước ngoài quay lại để nhìn vào thị trường sắp tới.

Khi nói chuyện với các nhà đầu tư ở London, họ có sự quan tâm tới tốc độ tăng trưởng tầng lớp trung lưu tại Việt Nam. Hãy tưởng tượng 4 năm tới, có khoảng một nửa dân số Việt Nam trở thành tầng lớp trung lưu thì rõ ràng, đây là cơ hội rất tuyệt với để đầu tư cho dịch vụ y tế, nhà ở, ngân hàng".

Ông Sebastien Laurent, Giám đốc điều hành khu vực châu Á, Công ty Tư vấn Financière de Courcelles: "Ngày càng nhiều các nhà đầu tư quỹ đầu tư tư nhân tìm kiếm cơ hội ở Đông Nam Á. Vậy sẽ là điểm nào? Singapore, Thái Lan hay Việt Nam? Đây luôn là chủ đề chúng tôi thảo luận.

Ông Seck Yee Chung (điều phối): Việt Nam có những cơ hội tuyệt vời, nhưng không có quốc gia nào hoàn hảo. Còn nhiều thách thức và khó khăn. Khi người ta lựa chọn Đông Nam Á họ cũng có thể xem xét cơ hội các quốc gia lân cận Việt Nam. Các nhà đầu tư cũng chặt chẽ hơn khi đầu tư, vì không thể chỉ nhận tiền đầu tư rồi "đốt", mà không tạo ra lợi nhuận.

Với câu chuyện thách thức khung pháp lý, tại Việt Nam, vấn đề giấy tờ còn là một gánh nặng, điều này có thể sẽ kìm hãm dòng đầu tư. Việt Nam cũng đang có làn sóng mạnh mẽ chống tham nhũng, điều này cũng tạo ra nhịp độ chậm hơn cho các hoạt động đầu tư.

Đây là góc nhìn của tôi, còn quý vị, nhìn nhận gì về cơ hội và thách thức?

Ông Seck Yee Chung: Ông nhìn nhận đâu là những thách thức mà Việt Nam phải vượt qua?

Ông Masataka “Sam” Yoshida: "Về các thách thức, tôi chia sẻ về các thương vụ, tình hình các công ty Việt Nam – Nhật Bản, các thách thức trong quá khứ, 3 thách thức: giới hạn, hệ thống kế toán và kỳ vọng định giá quá cao của bên bán. Đây là những thách thức lớn nhất, hầu hết các trường hợp chúng tôi đều có thể vượt qua do những nỗ lực của bên bán và bên mua.

Hiện nay, vấn đề lớn nhất là về thời gian, thị trường nội địa Nhật Bản trong 3 tháng có thể hoàn tất một thương vụ, Nhật Bản với phương Tây là cần 6 tháng, nhưng Nhật Bản với Việt Nam cần hơn 1 năm, vì 3 yếu tố tôi vừa nhắc đến, còn vài yếu tố khác tuỳ từng tính chất các thương vụ. Tuy nhiên, Việt Nam vẫn là hấp dẫn so với Thái Lan và Myanma, Nhật Bản vẫn muốn vào Việt Nam.

Thách thức còn nhưng cần vượt qua, đặc biệt chúng ta có sự hẫu thuẫn của Chính phủ nên cơ hội tại Việt Nam vẫn là tốt nhất với Nhật Bản.

Ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc KPMG tại Việt Nam và Capuchia: "Nhìn vào doanh nghiệp Việt Nam hiện nay, điểm mạnh là chất lượng hàng hóa dịch vụ và đội ngũ nhân sự tốt.

Nhưng, khi bước vào bối cảnh khó khăn, nhiều doanh nghiệp bộc lộ rõ điểm yếu về quản trị công ty, về minh bạch, về bảo vệ quyền lợi cổ đông… Thực tế đều cho thấy, DN nào làm tốt các điểm này thì đều thu hút vốn tốt.

Bên cạnh đó, trong 6 tháng qua, tôi thấy có lưu ý đặc biệt đến bảng cân đối kế toán của các doanh nghiệp, có các khoản nợ xấu, chi phí vay quá cao, nhiều doanh nghiệp huy động vốn trái phiếu có lãi suất cao - rất dễ gặp vấn đề.

Đây là một trong những vấn đề tiên quyết, nếu không cải thiện, sẽ bị bán với giá “bị ép giá”, doanh nghiệp bắt buộc phải tái cấu trúc".

Bà Bình Lê Vandekerckove, Nhà sáng lập & Tổng giám đốc, Công ty Tư vấn thương vụ ASART: "Các thương vụ M&A từ bắt đầu cho đến khi kết thúc thường kéo dài 1 năm. Giai đoạn 1 thương thảo mất khoảng 6 tháng nếu công ty đã sẵn sàng M&A. Quy trình pháp lý liên quan đến tuân thủ mất 3 đến 6 tháng. Đây là quy trình tối thiểu. Có một số giao dịch hoàn tất 6 tháng nhưng hiếm, chỉ chiếm 10% các thương vụ. Đây là các thương vụ 2 bên đã rất hiểu nhau. Các công ty phải sẵn sàng hoàn tất và đóng lại các thương vụ M&A thì mới làm trong 1 năm.

Thực tế, chúng tôi nhận thấy có công ty mất 3 tháng để hoàn tất bản kế toán thì chắc chắn thương vụ M&A sẽ phải kéo dài thêm thời gian, với công ty chưa bao giờ tham gia M&A thì mất thêm 6 tháng tìm hiểu. Tôi nghĩ rằng, cùng với việc hoàn tất khung pháp lý rõ ràng minh bạch hơn, các doanh nghiệp muốn M&A cũng phải biết các quy trình chính yếu tối thiểu của 1 thương vụ thì mới có thể đóng sớm các thương vụ.

Có một thực tế, có công ty cỡ vừa ở Việt Nam có doanh thu 20 - 30 triệu USD nhưng vẫn không biết định giá là gì, điều này đặt ra vấn đề các doanh nghiệp như vậy phải tìm hiểu hết các quy trình M&A, nếu trong tương lai họ quyết định thực hiện các thương vụ M&A. M&A không phải trong trường hợp áp lực làm ăn thua lỗ, mà là kênh để thực hiện chiến lược đột phá trong kinh doanh".

Ông Seck Yee Chung: Tôi đồng ý với bà Bình khi thực hiện M&A là phải lên ngân sách, chi phí, thời gian..., đặc biệt ở Việt Nam, mỗi thương vụ đều có bên thứ 3 là Chính phủ, cơ quan chức năng. Xin mời bà Duyên đánh giá thêm về vấn đề này.

Bà Võ Hà Duyên: Tôi nhất quán với các diễn giả khác. Gần đây, kinh nghiệm của chúng ta từ lúc ký kết đến lúc hoàn thành đều có quy trình dài hơn, đặc biệt dài hơn nếu doanh nghiệp điểm đến không có quyền sử dụng đất.

Ông Khanh Vũ: Nhà đầu tư có sự lo ngại vấn đề địa chính trị, kinh doanh trong một thế giới thú vị nhưng ngày càng phân tán.

Chúng tôi phản hồi rằng, Việt Nam là một trong những quốc gia có kết nối tốt nhất trên thế giới thông qua các hiệp định tự do. Đây là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ. Có thể ví von liên quan đến hình ảnh cây tre - rễ sâu nhưng linh hoạt chuyển mình theo chiều gió. Việt Nam rất linh hoạt và có khả năng thực hành “chiến lược cây tre” trong thương mại. Xét theo khái niệm đó thì Việt Nam bền bỉ và tính chống chọi cao.

Có một vấn đề nữa khi trao đổi với nhà đầu tư là vừa qua, chúng tôi ký thỏa thuận hợp tác liên doanh để đầu tư vào logistic Việt Nam, nhưng có một điểm cần lưu ý, mọi thứ cần có ở Việt Nam thì đều có chỉ riêng cơ sở hạ tầng – là rất quan trọng, cần xây dựng, đầu tư bài bản thì mới tăng cạnh tranh logistic. Nếu không, theo thời gian, các thứ khó khăn này sẽ cộng dồn, làm cho chi phí logistic sẽ tăng mạnh, qua đó làm giảm thu hút vốn đầu tư.

Thứ nữa là nguồn nhân lực, ta không muốn các nhà máy đơn thuần tới vì thuê công nhân rẻ, còn không rẻ nữa thì rời đi. Ta muốn một khoản đầu tư vào việc nâng tầm và kỹ năng cho tay nghề công nhân, đây rất là quan trọng. Muốn vượt qua bẫy trung lưu thì cần lực lượng lao động có tay nghề cao, chuyên môn cao hơn.

Ông Sebastien Laurent: Có một thực tế là các thương vụ M&A sẽ mất nhiều thời gian hơn ở châu Á. Tuy nhiên, tôi thấy một số nhà đầu tư hiểu được câu chuyện này để có tâm thế chuẩn bị. Dù vậy, với tâm thế của một nhà tư vấn, tôi cho rằng đối với giao dịch cỡ nhỏ và trung thì cần được tư vấn tốt hơn.

Ngoài ra, trong mỗi thương vụ M&A, các nhà đầu tư nước ngoài cũng luôn quan tâm đến các vấn đề: sở hữu 100% hay liên doanh và vấn đề chuyển tiền về như nào?

Ông Seck Yee Chung: Việt Nam đã hội tụ thiên thời, địa lợi nhân hoà, liệu có làn sóng M&A bùng nổ thực sự trong các năm tiếp theo? Đã có đại bàng quan tâm đến doanh nghiệp Việt Nam chưa?

Ông Warrick Cleine: Trong 15 năm qua, số lượng các thương vụ M&A đã tăng lên đáng kể, chúng tôi tự tin trong những tiếp theo M&A sẽ tiếp tục tăng lên và đóng vai trò quan trọng với Việt Nam. Với việc Việt Nam - Hoa Kỳ nâng quan hệ lên Đối tác chiến lược toàn diện là rất quan trọng trong chuyển dịch tâm thế của nhà đầu tư Hoa Kỳ đến Việt Nam, thúc đẩy sự gia tăng M&A.

Ông Seck Yee Chung đặt câu hỏi dẫn đề cho các diễn giả.

Ông Seck Yee Chung: Việt Nam không thể kiểm soát các yếu tố bên ngoài, nhưng chúng ta có thể giải quyết tốt nhất những vấn đề trong nước. Hiện tại có nhiều cơ hội, nhưng còn liên quan đến tầm nhìn, cải cách và tập trung. Việt Nam đã có tầm nhìn về nền kinh tế tương lai, chúng ta cần sự cải cách, tập trung hơn nữa?

Bà Bình Lê Vandekerckove: Có rất nhiều điều chúng ta phải làm, các quốc gia đều có điểm mạnh, yếu của mình, nhưng với góc nhìn từ 14 - 15 năm qua mà chúng ta thấy, thì Việt Nam đã làm rất tốt hiện tại. Tuy nhiên, vì sao có sự sụt giảm M&A?

Có thể nói, bắt đầu mở cửa kinh tế thì Việt Nam đã có sự thay đổi kinh tế và dễ chịu tổn thương từ các yếu tố bên ngoài từ khủng hoảng kinh tế châu Á, toàn cầu… tuy nhiên, mức độ tác động của chúng ta khá muộn. Sau 1 - 2 năm đối diện với cuộc khủng hoảng năm 2007, nhưng đến 2009 chúng ta mới bộc lộ sự tác động. 6 tháng tới, Việt Nam sẽ tiếp tục chịu tác động này và năm 2024 vẫn là năm khó khăn của Việt Nam. Tuy nhiên, đây vẫn là thời điểm để chúng ta chuẩn bị vì phải mất 1 - 2 năm mới có 1 thương vụ M&A thành công.

Ông Khanh Vũ: Tại sao chúng ta chưa thấy đại bàng? Là do mức độ thanh khoản, thị trường phải có đến 80 - 90% là nhà đầu tư nhỏ lẻ, như vậy, nó không có nhiều các cơ hội ở đây. Khi chúng ta là nhà đầu tư, chúng ta cũng muốn có lợi nhuận và khả năng thoái vốn, nên phải xác định thanh khoản đầu vào dòng tiền, đầu ra dòng tiền, đây là vấn đề quan trọng chúng ta phải cải thiện.

Câu hỏi từ nhà đầu tư tham dự sự kiện: Tôi đến từ singapore, tôi đang có sự quan tâm và muốn xây dựng 1 hệ sinh thái toàn diện về du lịch ở đồng bằng sông Mekong, quý vị có thể chia sẻ thêm?

Ông Seck Yee Chung (điều phối), Luật sư điều hành, Công ty luật Baker McKenzie: Có nhiều thuận lợi, như visa dễ dàng hơn, có yếu tố cơ sở hạ tầng du lịch như khách sạn, nhà hàng, nhưng còn nhiều điểm phải cải thiện.

Ông Warrick Cleine, Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc KPMG tại Việt Nam và Campuchia: Du lịch Việt Nam có sự tương đồng Thái Lan dù chưa bằng. Du lịch Việt Nam chưa đóng góp lớn trong GDP như Thái Lan, nhưng là ngành có sự tăng trưởng cao, có sức bật sau covid. Việt Nam đã có các đường bay kết nối quốc tế, visa dễ dàng hơn, các trải nghiệm sản phẩm du lịch… là cấu phần quan trọng trong hệ sinh thái du lịch. Tôi tin rằng đây là lĩnh vực đáng quan tâm.

Ông Khanh Vũ, Phó tổng giám đốc quỹ VinaCapital Vietnam Opportunity: Du lịch đóng góp 8%GDP, nhưng các dịch vụ hỗ trợ cho du lịch còn cao hơn, có thể 16% GDP. Tuy nhiên, ngành này vẫn chưa quay lại mức trước covid, khách quốc tế cũng chưa quay lại. Ngoài ra, du lịch có sự kết nối với nhiều loại hình khác nhau, như y tế, giao dịch, giải trí.

Ông Sebastien Laurent, Giám đốc điều hành khu vực châu Á, Công ty tư vấn Financière de Courcelles: Việt Nam có đường bờ biển dài đẹp, nhiều công ty chúng tôi làm việc, họ cũng triển khai hoạt động ở châu Á (chưa có tại Việt Nam) thì họ có cung cấp các loại hình du lịch cao cấp tới Việt Nam.

Khép lại phiên thảo luận thứ nhất, ông Seck Yee Chung nêu câu hỏi: Nếu có 3 từ khóa để chia sẻ các vấn đề trong tương lai, quý vị nhìn thấy gì? Đối với tôi là: tầm nhìn, cải cách và tập trung. Ngoài ra, ưu đãi thuế cũng là một từ khóa của các anh chị.

Ông Masataka “Sam” Yoshida: Tôi nghĩ mọi người biết rằng nhà đầu tư Nhật Bản hoạt động tích cực tại thị trường Việt Nam. Người Nhật thận trọng khi đưa ra quyết định, 20-30 năm trước, có vài sự khác biệt vẫn tiếp tục, cố gắng thúc đẩy giao dịch hơn nữa giữ đầu tư Nhật bản vào Việt Nam.

Ông Warrick Cleine: 3 chữ “khỏe mạnh - hy vọng - hạnh phúc” khi chúng ta đến đây, Việt Nam – một quốc gia tuyệt vời, chúng ta nên cảm thấy hạnh phúc.

Bà Bình lê Vandekerckove: Bền vững - Thịnh vượng - Cẩn trọng.

Bà Võ Hà Duyên: Bền vững - Thịnh vượng.

Ông Khanh Vũ: Thứ nhất là chu kỳ chính sách cũng luôn có sự thay đổi – rất quan trọng cho phát triển kinh tế. Thứ hai là chu kỳ kinh doanh, năm nay có thể chưa tốt, nhưng 2024 sẽ quay lại. Việt Nam chống chọi tốt. Thứ ba là chu kỳ tình cảm - cảm xúc nhà đầu tư - họ có hài lòng, có đang trong hy vọng.

Ông Sebastien Laurent: Hãy ra ngoài để tìm hiểu thị trường khác. Nhiều doanh nghiệp Việt Nam có nguồn lực tài chính tốt có thể tìm kiếm cơ hội M&A.

Ông Lê Trọng Minh (ngoài cùng bên phải), Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam 2023 tặng kỷ niệm chương cám ơn các diễn giả tham gia phiên thảo luận 1.

Kết thúc phiên thảo luận 1, Diễn đàn giải lao và kết nối trước khi bước vào phiên thảo luận 2.

Sau thời gian giải lao và kết nối, Diễn đàn bước vào phiên thảo luận thứ 2 với chủ đề: Cộng hưởng sức mạnh.

Nội dung thảo luận của phiên 2 gồm:

- Vì sao M&A vẫn là kênh đầu tư được ưa chuộng trong bối cảnh khó khăn, biến động bất thường, chưa từng có tiền lệ của kinh tế toàn cầu?

- Những giá trị cộng hưởng mới nào sẽ được tạo ra từ các thương vụ M&A trong bối cảnh mới hiện nay và những yếu tố nào sẽ quyết định những giá trị cộng hưởng đó?

- Đâu là những vấn đề doanh nghiệp Việt Nam cần lưu ý để mỗi thương vụ M&A với đối tác quốc tế là một cuộc se duyên hạnh phúc?

- Kinh nghiệm của các doanh nghiệp có chiến lược M&A xuất sắc.

Các diễn giả tham gia phiên thảo luận thứ 2.

Diễn giả tham gia thảo luận:

- Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC

- Ông Angus Liew, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Gamuda Land Việt Nam

- Ông Melvin Heng, Tổng giám đốc Tập đoàn Thomson Medical

- Ông Nguyễn Văn Thiền, Chủ tịch Tổng công ty Nước - Môi trường Bình Dương (BIWASE) - CTCP

- Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang

- Ông Trương An Dương, Giám đốc điều hành khu vực phía Bắc và Khối bất động sản nhà ở, Công ty Frasers Property Vietnam

- Ông Vũ Minh Tiến, Phó chủ tịch Hội đồng quản trị VIAD Group

- Ông Nguyễn Tiến Hòa, Luật sư cấp cao, Công ty ASL Law(Điều phối)

Ông Nguyễn Tiến Hòa, Luật sư cấp cao, Công ty ASL Law (Điều phối): M&A là phương thức đầu tư được ưa chuộng trong bối cảnh thị trường nhiều biến động. Vì sao?

Ông Nguyễn Tiến Hòa, Luật sư cấp cao, Công ty ASL Law, người điều phối phiên 2 đặt câu hỏi dẫn đề cho các diễn giả.

Cùng câu hỏi này, xin hỏi ông, theo kinh nghiệm của ông, nhất trong mảng y tế, đối diện tình hình khó khăn hậu covid 19 thì M&A có là chiến lược trong mảng này?

Ông Melvin Heng, Tổng giám đốc Tập đoàn Thomson Medical: có. Nếu không nói về M&A thì có lẽ “cánh đồng xanh” bắt đầu từ con số 0. M&A là một phần trong chu kì kinh doanh, các nhà sáng lập là khởi tạo kinh doanh, các thể chế tài chính, bên chiến lược như tôi bước chân vào một công ty để xây dựng nền tảng thêm và phát triển cộng hưởng.

Ông Melvin Heng, Tổng giám đốc Tập đoàn Thomson Medical.

Bản chất M&A cần nhiều niềm tin, tâm trạng cảm xúc của nhà đầu tư, nếu họ tin môi trường đàu tư, tin vào quốc gia, tin kiến thức chuyên môn, cơ chế thì họ mới an toàn thoải mái ra quyết định đầu tư.

Khi cân nhắc M&A với các nhà đầu tư PE và nhà đầu tư chiến lược, thì các nhà đầu tư PE thường có tầm nhìn 5-7 năm, còn nhà đầu tư chiến lược như cuộc hôn nhân – dài hạn.

Sau đại dịch covid 19, dịch vụ y tế khắp khu vực Đông Nam Á, toàn thế giới nhận được sự quan tâm lớn. Có làn sóng đáng kể đang hậu thuẫn cho ngành y tế tương lai. Việt Nam thì có dân số ngày càng tăng cao, già hóa hơn, nên mối quan tâm dịch vụ y tế ngày càng lớn.

Các quốc gia Đông Nam Á thì đang dịch chuyển sang dịch vụ y tế phổ quát, tiêu chuẩn mới, mỗi quốc gia có giai đoạn khác nhau trong việc triển khai các dịch vụ y tế, liên quan đến chi tiêu của Chính phủ cho dịch vụ này.

Và khung pháp lý được quản lý chặt chẽ, vì liên quan đến sức khỏe, tính mạng con người.

Ông Nguyễn Tiến Hòa, Luật sư cấp cao, Công ty ASL Law: Vì sao M&A vẫn là chiến lược được lựa chọn trong bối cảnh thị trường hiện nay?

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC: M&A từ cách đây 20 năm đã nhen nhóm trong nền kinh tế của chúng ta từ nền kinh tế bao cấp sang kinh tế thị trường. Năm 2001, chúng tôi đã M&A thành công 2 ngân hàng là Ngân hàng TMCP Nông thôn Thạnh Thắng và Ngân hàng Đông Phương, hoạt động này là quy luật của nền kinh tế thị trường, M&A tạo ra cơ hội cho những người mua và cả người bán, vì chiến lược phát triển đều có định hướng, vấn đề là chúng ta có thị phần nào để triển khai việc mua bán này.

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC chia sẻ tại phiên 2.

TTC là đơn vị thương mại, có nhiều nhà máy, khách sạn xuất phát từ M&A, chiếm tỷ trọng lớn trong 44 năm qua. Do đó, đây là cơ hội tốt, nhà nước đã có trách nhiệm với nhà đầu tư, doanh nghiệp thì chúng ta nên coi đây là cơ hội. Người bán nên chọn thời điểm nào là tốt nhất, người mua cũng thấy đây là cơ hội khi có thời điểm thích hợp.

Ông Nguyễn Văn Thiền, Chủ tịch CTCP- Tổng Công ty Nước- Môi trường Bình Dương (BIWASE):

Tôi rất tâm đắc với chủ đề Chung tay cùng thịnh vượng. Trong phần mở đầu khai mạc, có hành động “chìa tay”.

Doanh nghiệp từng có vốn nhà nước, sau đó cổ phần hóa, BWE luôn lấy phục vụ khách hàng là chính, luôn cải thiện vấn đề công nghệ. Nên tiết kiệm được khá nhiều so với định mức cho phép, nên tích lũy được một phần vốn.

Ông Nguyễn Văn Thiền, Chủ tịch CTCP- Tổng Công ty Nước- Môi trường Bình Dương (BIWASE)

Thông qua cổ phần hóa, nhờ quản trị tốt, dịch vụ tốt nên tạo được uy tín, được nhiều đối tác lựa chọn hợp tác.

Ngược lại, BWE cũng đầu tư vốn vào các doanh nghiệp cùng ngành, qua đó góp phần cải thiện dịch vụ cấp nước, cải thiện công nghệ, thủ tục rườm rà, tạo được môi trường khá tốt trong lĩnh vực ngành nước. Nhiều đồng nghiệp có năng khiếu sản sinh ra nhà máy nước nhưng không có khả năng hoàn thiện dịch vụ, BWE lại làm được. Khâu phân phối rất quan trọng, là không tốt là sẽ lỗ, nước sông bơm lên bán mà lỗ - nhưng có thật. Đây là kinh nghiệm đầu tư ngành nước, phải tốt công tác dịch vụ, khách hàng sẽ sẵn sàng chi trả. Hiện BWE đã mở rộng được 10 tỉnh thành, tăng công suất đầu tư ra ngoài.

Ông Angus Liew, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Gamuda Land Việt Nam: Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn như các diễn giả đã chia sẻ trong phiên trước. Gamuda Land, nhận thấy, nguồn cung của Việt Nam còn hạn chế, thị trường chúng ta thiếu cung nhiều, dân số chúng ta không những lớn mà còn trẻ, sẽ có 50% dân số Việt Nam chuyển dịch lên mức sống trung lưu thì nhu cầu nhà ở tốt hơn, thì đó là vị thể chúng tôi làm sao cung cấp được nhu cầu dồi dào đó.

Bên cạnh đó, khung pháp lý Việt Nam cũng thuận lợi khi chúng tôi có thể bán các dự án bất động sản chưa xong, trong khi điều này là không thể ở các quốc gia khác.

Gamuda Land lựa chọn M&A, lựa chọn các dự án có kết quả nhanh vì sau khi bỏ tiền vào thì 7 năm sau đã giao được nhà và giao dịch hoàn thành nên Việt Nam phù hợp với chiến lược này, đó là lý do chúng tôi bắt đầu chiến lược từ 2020. Dù năm 2020 – 2021 không dễ dàng cho các nhà đầu tư nước ngoài, nhưng năm 2023 là năm thành công với chúng tôi khi đã hoàn tất 3 thương vụ.

Sắp tới, Việt Nam cũng sẽ rất hấp dẫn khi một vài điểm như luật mới được thông qua, hy vọng các luật mới sẽ khuyến khích các khoản đầu tư mới, nhiều người sẽ quan tâm đến thị trường này hơn.

Với các thương vụ M&A chúng tôi muốn tham gia vào nhưng cũng có thể cung cấp các dịch vụ M&A cho các đơn vị khác.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang:

Trong suốt quá trình hoạt động 20 năm với bất động sản, thành quả M&A năm nay cũng là sự tiến bộ của các luật như Luật Doanh nghiệp, giúp Việt Nam có nền tảng pháp lý vững chắc chắc để nhà đầu tư thay vì chỉ đầu tư hoàn toàn thì có thể liên doanh, liên kết với tư duy, quản trị quốc tế. Việt Nam đã xuất hiện các đô thị tiến bộ hơn về chất lượng, người tiêu dùng được tận hưởng nhiều hơn, đó là thành quả của hoạt động M&A mang lại cho giới đầu tư, kinh doanh...

M&A cũng là phương tiện giúp nhà đầu tư có lợi nhuận nhanh, thu hồi vốn nhanh, hoạt động được linh hoạt, thích ứng trong từng điều kiện, rổ hàng hoá cũng hấp dẫn hơn, đa dạng hơn về loại hình, sản phẩm.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang chia sẻ tại phiên 2.

Trong suốt thời gian qua, các thương vụ M&A ở mức rất cao về số lượng cũng như về deal rất lớn, đã đến giai đoạn lượng ở mức cao thì cần đến sự tiến hoá về chất, sự tiến bộ đã tiệm cận tiêu chuẩn thế giới, Việt Nam cũng có những hiệp định thương mại giao thoa với nhau..

Các doanh nghiệp M&A hay được M&A được nâng cao chất lượng hơn để cộng hưởng nguồn vốn, quản trị tốt hơn thì chất lượng sản phẩm của các doanh nghiệp cũng được người tiêu dùng giá cao hơn.

Gần đây, các đơn hàng của Việt Nam bị lung lay vì chúng ta chưa đáp ứng được các tiêu chuẩn toàn cầu, Phúc Khang cũng đã tiếp cận ESG, tiêu chuẩn xanh thế giới rất sớm, từ 10 năm trước. Chúng tôi thấy rằng các ngành hàng đều có những tiêu chuẩn riêng, khi chúng ta tiếp cận các ngành hàng theo tiêu chuẩn thì sẽ đạt được mục tiêu kép theo định hướng Chính phủ và đáp ứng về phát triển bền vững để doanh nghiệp nước ngoài sẵn sàng cộng tác, M&A dự án, thương vụ đó.

Chúng ta đang trong giai đoạn chững lại chưa bao giờ có, nhưng đây lại là cơ hội tốt để cân lại rổ hàng hoá, đánh giá lại vị trí, chúng ta có sự lựa chọn cả về chất lượng, vị trí và đạt được những giá trị dài hơn cho từng doanh nghiệp hoạch định.

Ông Angus Liew, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Gamuda Land Việt Nam:

Tiềm năng bất động sản công nghiệp, nhà ở và cả khách sạn lớn. Con số cho thấy sự hứng khởi. Dân số Việt Nam là yếu tố rất quan trọng, tăng trưởng giới trung lưu cũng thế, pháp lý cũng đang thuận lợi hơn.

Nhưng có thách thức là vài bộ luật gần đây được thông qua, có thể có tác động đến dòng vốn M&A vì cần thời gian để tìm hiểu. Tuy nhiên, chúng tôi ở đây lâu rồi, nên hiểu thị trường Việt Nam, hiểu các thách thức này, và xem đây là thời cơ tốt.

Việt Nam đạt 60 triệu lượt khách quốc tế tới Việt Nam, rất tốt, nên mảng bất động sản cho du lịch sẽ tích cực hơn. Tuy nhiên, quyền sử dụng đất chỉ được 50 năm, nhà đầu tư nước ngoài chưa quen chuyện này và cân nhắc nhiều.

Ông Trương An Dương, Giám đốc điều hành khu vực phía Bắc và Khối bất động sản nhà ở, Công ty Frasers Property Vietnam:

Tôi cho rằng, Việt Nam có đầy đủ nền tảng để đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế. Thực tế, thời gian qua chúng ta cũng nhìn thấy sự gia tăng nhu cầu bất động sản công nghiệp, nhu cầu này tăng do dòng vốn FDI đổ vào thị trường Việt Nam ngày càng nhiều.

Ông Trương An Dương, Giám đốc điều hành khu vực phía Bắc và Khối bất động sản nhà ở, Công ty Frasers Property Vietnam

Trong thời gian tới, chúng tôi tin rằng bất động sản công nghiệp sẽ vẫn phát triển tốt, các thương vụ M&A trong lĩnh vực bất động sản cũng sẽ gia tăng.

Ngoài bất động sản công nghiệp chúng tôi còn nhìn cơ hội và tiềm năng ở phân khúc bất động sản văn phòng. Hiện chúng tôi đang tham gia cả thị trường cải tạo bất động sản văn phòng. Lĩnh vực này cơ hội cũng còn rất nhiều. Theo tôi, nhu cầu M&A ở bất động sản ở các phân khúc đều rất tiềm năng trong những năm tới.

Ông Vũ Minh Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị VIAD Group: Năm 2023, chúng ta nghe nhiều về đứt gãy chuỗi cung ứng, nền kinh tế khó khăn…, nhưng qua trao đổi, tôi cho rằng, nhiều người vẫn lạc quan với sự tăng trưởng của nền kinh tế. Câu chuyện M&A là tất yếu vì sự suy thoái ngành này là cơ hội cho ngành kia, là động lực thúc đẩy cho toàn bộ nền kinh tế phát triển.

Ông Vũ Minh Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị VIAD Group (ngoài cùng bên phải) chia sẻ tại phiên 2.

Giá trị cộng hưởng mới nào sẽ được tạo ra trong các thương vụ tới đây? Hiểu sao cho đúng về khái niệm thâu tóm, “cá lớn nuốt cá bé”?

Ông Đặng Văn Thành, Chủ tịch Tập đoàn TTC: Khi có cơ hội tốt, mà không chuyển hết thì nên liên doanh liên kết, phải hiểu 36 - 49 - 51 - 65%, đó là đối vốn, họ vào thì họ phải có trách nhiệm với mình, mình phải có lựa chọn nào, không thể tuỳ tiện nữa. Nếu không rõ thì chúng ta có thể tìm đến các đơn vị tư vấn chuyên nghiệp.

Cơ cấu cổ phần đi đôi với cơ cấu nguồn lực. Nếu muốn trụ lại, chúng ta không chuyển giao toàn bộ mà chỉ chuyển giao một phần. 4 tỷ lệ này trong chiến lược của mình phải xem xét hoàn thiện chiến lược phát triển.

Diễn đàn M&A Việt Nam 2023 thu hút hàng trăm khách tham dự.

Ông Nguyễn Văn Thiền: Tôi đồng tình với anh Thành. “Cá lớn nuốt cá bé” là góc nhìn chưa tích cực, nhưng góc độ khác là tích cực, hình ảnh “chung tay” kéo lên một đồng nghiệp đang khó khăn, đang bờ vực sụp đổ, họ yếu đuối rồi, mình dìu họ đi mạnh mẽ hơn. Sau đó, doanh nghiệp hồi phục, phát triển, mình tham gia vốn và quản trị, cũng là giúp cho các bên giữ được tài sản tại doanh nghiệp.

Nếu doanh nghiệp có vấn đề tài chính, ta đưa kiến thức quản trị vào, giúp họ. Mình có đam mê ngành nước, mình muốn phát triển cả ngành và người tiêu dùng được có đủ nước dùng, có nước sạch mà dùng.

Tôi gặp nhiều trường hợp đồng nghiệp lúng túng, họ có đam mê ngành nước nên đầu tư vào, họ thấy sự ổn định của ngành, nhưng họ không mạnh về mạng lưới, phục vụ khách hàng, họ tìm tới tôi cùng làm. Như vậy, mang lại lợi ích cho xã hội, lợi ích đôi bên.

Ông Nguyễn Tiến Hòa, Luật sư cấp cao, Công ty ASL Law: Với người sáng lập TTC và ghi dấu nhiều thương vụ M&A thành công, tạo ra năng lực cạnh tranh cho ngành mía đường Việt Nam, ông có thể chia sẻ thế mạnh của TTC?

Ông Đặng Văn Thành: Với chiến lược, chúng tôi luôn đặt khát vọng và chúng tôi rất quan tâm đến M&A. Năm 2010, tinh thần doanh nhân rất cao, 16 năm gầy dựng nhà máy thấy được trách nhiệm với nông dân, thị trường thì chúng ta sẵn sàng tiếp nhận 2 nhà máy. Với tinh thần trách nhiệm như vậy, nông nghiệp vẫn là phải phát triển, có liên quan đến nhiều vấn đề.

Về lĩnh vực đường, vào năm 2010, Chủ tịch Tập đoàn Bourbon đã tìm đến và trao đổi về việc muốn tìm người để nhượng lại dự án mà ông đã ấp ủ rất lâu (sau 16 năm đặt nền móng cho nhà máy và phát triển tại thị trường Việt Nam). Lúc đó, Bourbon Tây Ninh là nhà máy đường lớn nhất tại Việt Nam, với công suất gần 10.000 tấn mía cây/ngày. Ngoài mía đường, nhà máy còn sản xuất điện sinh khối.

Điều mà Chủ tịch Bourbon làm tôi nhớ mãi là câu nói: “Với đứa con sinh ra sau 16 năm và trách nhiệm với những người nông dân đã gắn bó với Bourbon, nên tôi muốn tìm kiếm người tâm huyết như TTC để chuyển giao”. Thực sự tôi rất ngưỡng mộ các doanh nhân nước ngoài đầu tư vào Việt Nam, nhất là người Pháp, vì họ luôn đề cao trách nhiệm với cán bộ, nhân viên Bourbon và cả người dân trồng mía ở Tây Ninh, cũng như Gia Lai.

M&A các doanh nghiệp lớn, trong chiến lược cũng đặt ra vấn đề này, đây là con đường nếu có kiểm soát, quản trị tốt thì cơ hội sẽ đến với chúng ta, nhất là khi Việt Nam đang trong nền kinh tế mở, đây là cơ hội rất lớn với cơ hội trong nước và quốc tế. Các định chế tài chính cũng nhìn thấy vấn đề này. Năm 2024, qua những cơn biến động thế giới nói chung, Việt Nam nói riêng chúng ta cũng đứng trên đường đua mới, đan xen thách thức và cơ hội là điều bình thường.

Xin hỏi rằng những doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp startup nào dám chuyển nhượng lúc đang thịnh? Nếu để suy mới bán thì tôi đánh giá không cao. Người mua cũng phải dám mua, mua cái tương lai, đòi hỏi ở chiến lược doanh nhân. Khát vọng doanh nghiệp Việt Nam phải cùng chung tay với doanh nghiệp nước ngoài trên đường đua mới.

Ông Melvin Heng, Tổng giám đốc Tập đoàn Thomson Medical: M&A trong lĩnh vực y tế không phải cộng một bệnh viện với một bệnh viện lại với nhau. M&A là để tạo ra sức mạnh cộng hưởng, huy động được các nguồn lực và cộng hưởng nguồn lực với nhau cùng phát triển trong lĩnh vực y tế. Việt Nam có rất nhiều tiềm năng trong lĩnh vực phát triển y tế. Chúng tôi nghĩ sẽ làm được nhiều vấn đề hơn ở Việt Nam chứ không chỉ mua một cái bệnh viện. Chúng tôi đang có một hành trình dài để xây dựng thương hiệu của châu Á.

Ông Nguyễn Tiến Hoà: Tác động sự cộng hưởng M&A, sự lớn mạnh doanh nghiệp sẽ diễn ra như thế nào?

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu: Mục tiêu tiến bộ nhất của M&A là người bán thắng mà người mua cũng phải thắng, người mua có trách nhiệm và người nhận cũng có phải trách nhiệm. Trong vai trò quyết định deal, khó nhất của nhà lãnh đạo là từ chối đúng lúc, từ chối hoàn cảnh, nên chọn thời điểm phù hợp nhất.

Về quan hệ xã hội của chúng ta, với dân số lớn, bất động sản phát triển tốc độ nhanh nên sự phát triển của luật chưa theo kịp với phát triển đó, nhưng đến nay đã được điều chỉnh phù hợp, đó là sự cộng hưởng.

Quan trọng nhất là người bán đi phải xác định mục tiêu của mình, vì không biết mục tiêu, giới hạn bao nhiêu, lợi nhuận là gì, mục tiêu cải tiến là gì…, nên gần như bên thoái vốn không có chỉ số học tập, không xây dựng văn hoá học tập khi liên doanh, liên kết với nước ngoài. Phải có mục tiêu thì mới có sự thấu hiểu, mới chia sẻ được với đối tác, khi chia sẻ mới có sự đồng hành với họ.

Mặc dù thế nhưng thực tế vẫn có lỗi quản trị chưa tiến bộ nên khi tiếp cận 2 cỗ máy không thể kéo nhau, đó là vấn đề chúng ta tiếp cận chưa tốt. Chúng ta phải hiểu được quyền năng của chúng ta như thế nào, nhưng như anh Thành nói, phải hiểu cái gì chúng ta quyết định, cái gì nhường đối tác quyết định.

Về tổng thể, với kết quả M&A phải thành công nhiều doanh nghiệp mới sử dụng nhiều. Có 4 thứ sẽ đạt được khi M&A: nguồn vốn, tài chính; hoạt động nâng cao chất lượng sản phẩm; mở rộng thị trường; tăng dịch vụ, tăng nguồn lực.

Chung tay cùng thịnh vượng - slogan ấn tượng năm nay, ông Angus Liew có suy nghĩ gì về chủ đề này. Doanh nghiệp Việt Nam nên lưu tâm vấn đề gì để đảm bảo hợp tác và giao dịch các deal M&A?

Ông Angus Liew, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Gamuda Land Việt Nam:

Chúng tôi là bên thụ hưởng nhờ M&A. Chúng tôi thâm nhập vào thị trường bằng cách bắt tay cùng các đối tác địa phương như Nam Long, TTC…

Ông Angus Liew, Chủ tịch Hội đồng thành viên Công ty Gamuda Land Việt Nam.

Để làm việc với các nhà đầu tư nước ngoài, thì ta cần kiên nhẫn và nhiều thời gian để họ hiểu hệ thống thuế, luật lệ, văn hóa Việt Nam…. Dĩ nhiên, cũng có deal xong trong 2 tháng, nhờ kinh nghiệm, chúng tôi loại đi các kỳ vọng ngay từ đầu thì sẽ dễ làm deal hơn. Trong quá trình làm, thường hay phát sinh thêm các yêu cầu, các bên phải hỏi về trụ sở chính - làm mất thời gian, nên từ đầu nên chia sẻ hết với nhau để tiết kiệm thời gian các bên.

Và đương nhiên, phải tìm tư vấn luật, thuế… phù hợp, có năng lực. Trước khi thực hiện thương vụ đã phải thiết lập các yếu tố này đầy đủ, còn sau M&A, như hôn nhân, có trăng mật, nhưng càng về sau có khả năng cao có nhiều xung đột, phải học nghệ thuật cho - nhận mới có lợi cho các bên.

Hiện nay, chúng tôi cũng cung cấp các cơ hội M&A, các xu hướng ESG thì chúng tôi đã thực hành 2 năm trước vì nhận ra sớm, cũng đang nỗ lực phát triển xanh, giảm carbon… Chúng ta cần chuẩn bị tốt để muốn bán thì có thể bán được giá tốt ngay.

Nói về kinh nghiệm M&A trong các hoạt động y tế, ông Melvin Heng, Tổng giám đốc Tập đoàn Thomson Medical nói rằng, nếu doanh nghiệp có chất lượng hàng đầu thì không thể nào bán với giá rẻ. Để quyết định một thương vụ mua bán sáp nhập trong lĩnh vực y tế thì vấn đề tiên quyết là mọi quy trình phải đúng, sổ sách kế toán phải chuẩn xác… Kế đó là tầm nhìn của người đứng đầu công ty, các chiến lược phát triển được xây dựng như nào, thời điểm nào phát triển mạnh hơn và thời điểm nào trao quyền điều hành công ty cho thế hệ nối tiếp… Tóm lại, trong mọi thương vụ M&A, phải hợp tác cùng nhau ta mới cùng chiến thắng.

Ông Nguyễn Tiến Hoà: Kinh nghiệm thực tiễn, đâu là những điều doanh nghiệp phải lưu ý khi M&A?

Ông Đặng Văn Thành: Sau tiếp nhận một doanh nghiệp khác, nếu không thể hài hòa được sẽ rất khó, nhất là vấn đề văn hóa doanh nghiệp. Trong đó, về vấn đề lao động, sau tiếp nhận chúng tôi sẽ có một đội ngũ “cán bộ khung” cốt cán của TTC xuống đào tạo lại, lưu dụng người lao động; đánh giá, phân loại, xếp loại, giao thêm nhiệm vụ hoặc giảm bớt công việc... nhằm tạo mọi điều kiện để người lao động ở đơn vị mới có thể hội nhập vào TTC một cách tốt nhất.

Vì thực tế, không ai có thể hiểu hết văn hóa của vùng miền bằng chính người ở địa phương nên chúng tôi rất linh hoạt, kinh nghiệm trong việc sử dụng đội ngũ cán bộ từ đơn vị sáp nhập, để giúp họ có thể hòa nhập một cách tốt nhất vào văn hóa của Tập đoàn TTC.

Thứ hai, nên chọn thời điểm tiếp nhận, địa bàn, thị trường nào cần thì phải điểm lại để quyết định M&A, chúng ta nên ở tâm thế nào, chuẩn bị nguồn lực nào.. là mũi nhọn để chúng ta tiếp nhận.

Ông Nguyễn Văn Thiền: Tôi nhất trí với anh Thành. Nhân sự, sau khi hoàn thành M&A, thì cải thiện quản trị, còn nhân sự, trước khi chuyển giao là dấu hiệu sa sút, có thể chưa vui cho nhân viên, nên khi tiếp quản, thay đổi cung cách phục vụ, cải thiện được công ăn việc làm của họ - là niềm vui khôn tả cho họ, họ sẽ cống hiến hết mình. Đó là trường hợp của tôi, tôi còn rà lại bảng lương, thấp quá thì tôi sẽ nâng lên, phải cải thiện được đời sống – từ đó mới cải thiện được năng suất lao động.

Bà Lưu Thị Thanh Mẫu: Chúng ta phải chuẩn bị tốt chiến lược M&A để biết kỳ vọng, chúng ta sẽ có sự lựa chọn, trách nhiệm để bổ sung nguồn lực. Nếu lựa chọn tốt mà đơn vị đó có thể cộng hưởng cho mình thì chúng ta có sự lựa chọn có trách nhiệm. Hãy coi đối tác là một cuộc hôn nhân, nếu lựa chọn tốt, chuẩn bị tốt thì chúng ta sẽ hạnh phúc.

Ông Vũ Minh Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị VIAD Group:

Cần có mục tiêu đúng, tôi tâm đắc chủ đề của M&A là "Chung tay cùng thịnh vượng", các deal M&A đều phải hướng đến điều này, không chỉ giá trị lâu bền về tài chính, mà còn là văn hóa doanh nghiệp, quản trị, thương hiệu… mục tiêu này cũng nên đặt ra ngay từ đầu.

Ông Vũ Minh Tiến, Phó Chủ tịch Hội đồng quản trị VIAD Group.

Có 3 nguồn sức mạnh chính mà các doanh nghiệp hướng tới trong tiến trình M&A.

Trước hết đó là sức mạnh niềm tin. Doanh nghiệp Việt Nam phải có niềm tin vào năng lực nội tại, khả năng cạnh tranh, còn nhà đầu tư nước ngoài cần tin vào sự ổn định, tiềm năng thị trường, tin cậy nhau.

Thứ hai là sức mạnh tài chính và khoa học công nghệ. Nếu trước đây 99% chúng ta nghe nói nhiều về tiền, thì ở thời đại 4.0, doanh nghiệp nào nắm giữ được công nghệ thì doanh nghiệp đó có lợi thế.

Thứ ba , doanh nghiệp cần động lực vốn từ M&A, vì vốn chủ đã qua thời gian suy thoái, nguy cơ ở vốn chủ rất cao. Trong khi đó, vốn vay lại rất khó tiếp cận với các rào cản pháp lý, thị trường trái phiếu cũng không còn sức hấp dẫn với các nhà đầu tư nữa. Do đó, huy động vốn qua M&A là kênh hiệu quả.

Ở thời điểm này, tôi cảm thấy là tín hiệu tốt khi tổng giá trị M&A giảm nhưng giá trị của mỗi thương vụ lại tăng, điều này thể hiện dòng vốn đang được chảy đúng mục đích, đem lại hiệu quả cho cả bên mua và bên bán.

Một sức mạnh quan trọng trong M&A là sức mạnh của sự kết nối từ nhiều lĩnh vực với nhau.

M&A cần sự cam kết, đồng hành và tận dụng thế mạnh của nhau.

Kết thúc phiên thảo luận 2.

Ông Lê Trọng Minh (ngoài cùng bên phải), Tổng Biên tập Báo Đầu tư, Trưởng Ban tổ chức Diễn đàn M&A Việt Nam 2023 tặng kỷ niệm chương cám ơn các diễn giả tham gia phiên thảo luận 2.